Γεμάτος ενδιαφέρον για κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα, ο σκηνοθέτης-ηθοποιός , Φίλιππος Ζαρφειάδης, δίνει τα τελευταία χρόνια μια ιδιαίτερη χροιά στο ελληνικό θέατρο. Ο Φίλιππος Ζαρφειάδης έχει αποφοιτήσει από το τμήμα Θεάτρου της σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Δραματική Σχολή «Κεντρική Σκηνή» ,έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο και έχει εργαστεί ως ηθοποιός στις παραστάσεις «Η Πηνελόπη Δέλτα συναντάει τον μάγκα» και « Σμύρνη μου αγαπημένη» . Το πρώτο του έργο με τίτλο «Το Αγκάθι της Ακακίας» άγγιξε τις καρδιές του κόσμου και έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Στην συνέντευξη που μας παραχώρησε, μας μίλησε για τις καινούριες του παραστάσεις, «Οι κούκλοι» και «Οι τσιγγάνοι», οι οποίοι υπάγονται στο θεατρικό σύνολο με τίτλο «Ο ΑΓΩΝας Τους» και ξετυλίγουν δύο- όχι τόσο γνωστές- πτυχές του Ολοκαυτώματος κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο .
Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολέττα Καστρινάκη
Κύριε Ζαρφειάδη, ας ξεκινήσουμε την συνέντευξη μας πληροφορώντας τους αναγνώστες μας σχετικά με τις καινούριες σας παραστάσεις , «Οι κούκλοι» και «Οι Τσιγγάνοι», οι οποίες έκαναν πρεμιέρα στο θέατρο «Άβατον» στις 23 και 24 Οκτωβρίου αντίστοιχα. Ποιο είναι το θέμα των παραστάσεων;
Ο ΑΓΩΝας Τους είναι ο τίτλος-ομπρέλα για δύο θεατρικές παραστάσεις που φτιάξαμε με την ομάδα μου για φέτος και παρουσιάζονται στο θέατρο Άβατον, κάθε Τετάρτη Οι Κούκλοι και κάθε Πέμπτη Οι τσιγγάνοι. Είναι ένα θεατρικό δίπτυχο για δύο ομάδες ανθρώπων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Ενώ όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε από τον κινηματογράφο, από τα βιβλία, από την ιστορία για το τι ακριβώς συνέβη στους Εβραίους κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, έχουμε ωστόσο άγνοια για το τι συνέβη σε δύο άλλες ομάδες ανθρώπων τους ομοφυλόφιλους και τους τσιγγάνους, τους ανθρώπους που φόρεσαν το ροζ και το καφέ τρίγωνο αντίστοιχα.
Οι παραστάσεις αυτές βασίζονται σε πραγματικά περιστατικά και μαρτυρίες ατόμων που βίωσαν την εξαθλίωση στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πόσο δύσκολο και συνάμα ψυχοφθόρο ήταν για εσάς να συλλέξετε όλες αυτές τις πληροφορίες;
Θέλω να είμαι ειλικρινής απέναντί σου και να σου πω με καθαρότητα και ειλικρίνεια το τι ακριβώς πέρασα και βίωσα κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου. Υπάρχουν πάρα πολλά στάδια σε μία έρευνα. Στο αρχικό στάδιο, έχω να σου πω ότι ήμουν συγκλονισμένος με αυτά που διάβαζα, καθώς και εγώ ο ίδιος είχα παντελή άγνοια για το τι ακριβώς συνέβη στους ανθρώπους αυτούς. Στην αρχή, ένιωσα ακόμα και ηλίθιος, ένιωσα θυμό για τον ίδιο μου τον εαυτό για την άγνοιά μου αυτή. Ακόμα και σήμερα που ξεκίνησαν οι παραστάσεις δεν έχω σταματήσει την έρευνα ή ανακαλύπτω καινούργια πράγματα. Καθώς προχωρούσε η έρευνα, καταλάβαινα ότι ο κύκλος μεγαλώνει, ότι τα ερωτήματα γίνονται περισσότερα και ότι είναι πολύ δύσκολο να θέσει κανείς όλα αυτά τα ερωτηματικά γύρω από τον φασισμό και τον ναζισμό και το τι ακριβώς συνέβη μέσα σε μία παράσταση μιας ή δύο ωρών. Οπότε, έπρεπε να στενέψω κατά κάποιον τρόπο τον κλοιό, έτσι ώστε να είμαι πιο ξεκάθαρος και πιο συγκεκριμένος σε αυτό που θέλω να πω στον θεατή. Επίσης, να σημειώσω στο σημείο αυτό πως υπάρχουν και κάποια στάδια στην έρευνα που είσαι ψυχρός ερευνητής με την επιστημονική έννοια. Για παράδειγμα, όταν κρατούσα σημειώσεις, θυμάμαι ότι έγραφα για τους αριθμούς των θυμάτων και έγραψα σε μια σημείωση πως πέθαναν 300.000 – 400.000 άνθρωποι. Όταν κάποια στιγμή γύρισα στις σημειώσεις μου και το διάβασα, ήταν σοκαριστικό. Όταν το έγραφα, μπορεί να ήταν ένας απλός αριθμός, αλλά άμα κάτσεις και σκεφτείς το τι σημαίνει ότι πέθαναν 400.000 ψυχές είναι πραγματικά απίστευτο.
Είναι γεγονός ότι ακούγοντας κάποιος τις λέξεις «ολοκαύτωμα», «στρατόπεδα συγκέντρωσης» και «στρατόπεδα εξόντωσης» , το μυαλό του πάει πρώτα στους Εβραίους και όχι τόσο στις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες που είχαν δεχθεί τον αφανισμό στα χρόνια του πολέμου . Τι στάθηκε ως αφορμή για να γράψατε δύο τέτοια έργα;
Το Ολοκαύτωμα είναι μία ιστορική περίοδος της ανθρωπότητας η οποία με απασχολούσε εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Βέβαια, ποτέ δεν είχα σκεφτεί να το μεταφέρω στο θέατρο, καθώς είχα δει πάρα πολλές ταινίες που ασχολούνται με το θέμα αυτό, πάρα πολλά βιβλία και τα λοιπά. Όταν ανακάλυψα ότι υπάρχουν ομάδες ανθρώπων που δέχτηκαν στην ίδια ένταση το μίσος της χιτλερικής Γερμανίας σε σχέση με τους Εβραίους, τότε κατάλαβα πως έχει τρομακτικό ενδιαφέρον να μιλήσω για το Ολοκαύτωμα μέσα από μία πιο κρυμμένη του πλευρά. Για τους τσιγγάνους, συγκεκριμένα, ο αριθμός των θυμάτων είναι τρομακτικά μεγάλος και είναι ασύλληπτο το γεγονός ότι κανείς από εμάς δεν το γνωρίζει αυτό. Και αυτό είναι, επίσης, κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει όλους μας, το γιατί δηλαδή στα σχολεία κανείς δεν αναφέρει ότι οι ομοφυλόφιλοι και οι τσιγγάνοι είναι από τις ομάδες που στοχοποιήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς. Σχετικά με τους ομοφυλόφιλους, η παράσταση Οι Κούκλοι είναι εμπνευσμένη από την εμβληματική ταινία του Μάρτιν Σέρμαν ,Βent, η οποία στάθηκε καταλυτική για να γράψω το συγκεκριμένο έργο.
Από τις μαρτυρίες που συλλέξατε , υπάρχει κάποια που να σας «άγγιξε» και να σας συγκλόνισε λίγο παραπάνω;
Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που δούλευαν στους θαλάμους αερίων είναι από τις πιο συγκλονιστικές που διάβασα αυτή την περίοδο. Είναι ασύλληπτο το γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί, οι οποίοι ήταν και οι ίδιοι φυλακισμένοι στα στρατόπεδα, αναγκάζονταν να μεταφέρουν τους ανθρώπους αυτούς στα κρεματόρια γνωρίζοντας πώς και οι ίδιοι ανά πάσα στιγμή μπορεί να έχουν την ίδια μοίρα. Στην παράσταση Οι Τσιγγάνοι είχα βάλει μάλιστα μία τέτοια μαρτυρία την οποία τελευταία στιγμή αποφάσισα να την αποσύρω, καθώς ήταν ιδιαίτερα σκληρή…
Βλέπουμε γενικότερα ότι το περιεχόμενο των έργων σας αφορά κοινωνικά ζητήματα . Για παράδειγμα, η θεατρικό έργο «Το Αγκάθι της Ακακίας» εμπεριείχε πραγματικές ιστορίες γυναικών που είχαν υποστεί την πρακτική της κλειτοριδεκτομής. Τι συναισθήματα γεννούν στους θεατές σας τέτοιου είδους παραστάσεις;
Νομίζω ότι τα έργα μου συγκινούν τους θεατές, αν όχι όλους, τουλάχιστον τους περισσότερους. Πολλοί ήρθαν στο θέατρο Άβατον και μου μίλησαν λέγοντάς μου ότι είχαν δει και την προηγούμενη μου δουλειά και μου είπαν ότι «ξέρουμε ότι θα έρθουμε στην παράσταση του Ζαρφειάδη και ξέρουμε ότι θα κλάψουμε… έχουμε μαντηλάκια μαζί μας». Δεν είναι βέβαια αυτοσκοπός ,ούτε η στοχοπροσήλωσή μου, να συγκινήσω τον θεατή, αλλά στόχος μου είναι να επιλέγω θέματα τα οποία με συγκινούν πρώτα εμένα τον ίδιο, καθώς όταν καταπιάνομαι με ένα θέμα, είμαι 100% σε αυτό, διαβάζω πολύ, ερευνώ, κάνω πρόβες από το πρωί μέχρι το βράδυ…
Τι στάση θεωρείτε πως κρατάει ο μέσος Έλληνας του 21ου αιώνα απέναντι στα διάφορα κοινωνικά ζητήματα ,τα οποία δεν τον επηρεάζουν άμεσα (πχ η κλειτοριδεκτομή);
Είναι πάρα πολύ δύσκολο για τον καθέναν από εμάς και πόσο μάλλον σε περιόδους οικονομικής κρίσης να ασχοληθεί με θέματα, τα οποία δεν τον αφορούν και δεν τον αγγίζουν άμεσα και ίσως να μην μπορεί να ταυτιστεί με το πρόβλημα. Όμως, θέλω να σου κάνω μία ερώτηση, οι πρόσφυγες δεν είναι ένα μείζον θέμα για τον μέσο Έλληνα του εικοστού πρώτου αιώνα; Αν δεν είναι το προσφυγικό, τότε ποιο είναι; Η κλειτοριδεκτομή έχει να κάνει με το προσφυγικό. Η πολυπολιτισμικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δύο έννοιες, οι οποίες πρέπει να μας αφορούν και να μας προκαλούν συνεχώς για να τις σκεφτούμε. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους προβλήματα. Στο προσφυγικό αποδείξαμε το αντίθετο. Δεν αρκεί ένα ποστ ή μια καλοσυνάτη δήλωση σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο. Πρέπει να έχουμε ως κράτος δικαίου τις δομές να καλωσορίσουμε τους ανθρώπους αυτούς με τον σωστό τρόπο. Με τον σωστό τρόπο και για τους ίδιους και για εμάς. Για όλους μας. Αυτοί οι άνθρωποι έρχονται από χώρες με τελείως διαφορετικά από τα δικά μας πολιτισμικά background, κάτι που οφείλουμε να γνωρίζουμε και να σεβόμαστε. Ο ναζισμός δεν πρέπει να απασχολεί τον μέσο Έλληνα του 21ου αιώνα; Ο Χίτλερ δεν ήρθε στην εξουσία από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν σκότωσε τόσους ανθρώπους από τη μια στιγμή στην άλλη. Η ανθρωπότητα εκείνη τη χρονική στιγμή αποδείχτηκε ανίκανη να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει. Αποδείχτηκε ανίκανη, γιατί ίσως να μην απασχολούσε τον μέσο Γάλλο ή Βρετανό το τι συνέβαινε στη Γερμανία το 1935. Εγώ απλά θίγω ζητήματα σημερινά με έναν εναλλακτικό τρόπο, αν θέλεις. Το να κάνω παράσταση για την ελληνική Επανάσταση ή για την καταστροφή της Σμύρνης θα έφερνε περισσότερο κόσμο στο ταμείο, αλλά το ιδεολογικό βάρος θα κατέστρεφε την αλήθεια. Είναι άλλο πράγμα να κάνει ένας Αφρικανός σκηνοθέτης για την κλειτοριδεκτομή κι άλλο ένας Έλληνας. Αν, για παράδειγμα, ένας Αυστραλός επέλεγε να ανεβάσει έργο με θέμα την ελληνική Επανάσταση του ’21, θα ήμουν ο πρώτος που θα του έβγαζα το καπέλο. Όχι γιατί θα αναδείκνυε τον ηρωισμό των Ελλήνων, αλλά γιατί με την επιλογή του αυτή θα αναδείκνυε ζητήματα πέρα από κάθε ιδεολογικό πρόσημο. Θα αναδείκνυε ζητήματα ελευθερίας, κοινωνικής δικαιοσύνης, αντίστασης. Το ίδιο θέλω να κάνω κι εγώ, όταν δεν επιλέγω ελληνικά θέματα. Προσπαθώ να ανακαλύψω το πλατωνικό είδωλο του πράγματος. Ο πόνος είναι για όλους μας ίδιος. Κι αυτό γιατί είτε είσαι μαύρος ή λευκός, πλούσιος ή φτωχός, δυτικός ή ανατολίτης, μια κοινή μοίρα μάς ενώνει πάντα. Η θνητότητά μας…
Έχετε εστιάσει το ενδιαφέρον σας στο θέατρο. Θα σας ενδιέφερε να μεταφέρετε το είδος δράματος ,με το οποίο ασχολείστε , στον κινηματογράφο και την τηλεόραση;
Λέω ένα μεγάλο όχι στην τηλεόραση κυρίως γιατί τα θέματα με τα οποία καταπιάνομαι δεν έχουν τηλεοπτικούς χρόνους… γρήγορους σκληρούς και τόσο όσο ο θεατής να βυθιστεί στον καναπέ του για να παρακολουθήσει στη συνέχεια τις διαφημίσεις προϊόντων μαζικής παραγωγής. Αναγνωρίζω ωστόσο τη δυναμική της. Θα ήμουν αφελής αν δεν το έκανα αυτό. Σε ένα επεισόδιο θα με έβλεπαν τόσοι άνθρωποι όσοι θα με έβλεπαν στο θέατρο σε δύο-τρεις σεζόν. Έχω όμως υπομονή, τεράστια υπομονή για αυτό που κάνω… Είναι σαν ένα φυτό στο μπαλκόνι μου. Είναι δυνατό να ανθίσει και να μεγαλώσει από τη μία στιγμή στην άλλη; Χρειάζεται χώμα, νερό, ήλιο και φροντίδα. Χρειάζεται να βρει το μέρος του. Τα καλύτερα φαγητά μαγειρεύονται σε χαμηλή φωτιά. Η διαφήμιση κάνει θόρυβο, εγώ όμως αναζητώ τους ψιθύρους του ενός θεατή. Ο ένας θα φέρει και άλλους. Σιγά-σιγά. Η τηλεόραση δεν το αντέχει αυτό… Αυτό που χτίζω τώρα με την ομάδα μου θέλει χρόνο… Και μιας και δεν παίζω στις Άγριες Μέλισσες όλο αυτό θέλει ακόμα περισσότερο χρόνο.
Μετά το πέρας των παραστάσεων ,θα ακολουθήσει κάποια πανελλαδική περιοδεία ή θα ασχοληθείτε με την συγγραφή κάποιου καινούριου έργου;
Και τα δύο. Ο Αγώνας Τους του χρόνου θα μεταφερθεί σε Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Πάτρα, Το Αγκάθι της Ακακίας θα επανέλθει για τρίτο χρόνο με μια έκπληξη και ήδη γράφω το καινούριο μου έργο, το οποίο είναι τελείως διαφορετικό με ό,τι έχω κάνει μέχρι σήμερα.
Ευχαριστούμε πολύ τον Φίλιππο Ζαρφειάδη και την υπεύθυνη επικοινωνίας Χρύσα Ματσαγκάνη για το φωτογραφικό υλικό.
Θέατρο Άβατον
Ευπατριδών 3, Γκάζι (σταθμός μετρό Κεραμεικός)
Τηλ. 210 3412689
«Ο ΑΓΩΝας ΤΟΥΣ»
του Φίλιππου Ζαρφειάδη
Δύο ξεχωριστές παραστάσεις. Δύο διαφορετικά τρίγωνα. Ένας κοινός Αγώνας.
Ο Φίλιππος Ζαρφειάδης γράφει και σκηνοθετεί, έχοντας ως υλικό του ντοκουμέντα και άγνωστες μαρτυρίες των επιζώντων του ολοκαυτώματος, των ομοφυλόφιλων ανδρών και των τσιγγάνων, δύο ομάδων ανθρώπων που παραγκωνίστηκαν από την «πολιτική ορθότητα» της Ιστορίας… Υπήρξε μία από τις πιο εγκληματικές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας. Τα στρατόπεδα εξόντωσης του Χίτλερ και των συνεργατών του έφεραν στο προσκήνιο ένα από τα πιο σκληρά πρόσωπα του Ανθρώπου… Μέχρι εκείνη την στιγμή, τέτοιου είδους εγκλήματα δεν είχαν καν όνομα… τα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας…
Δεν ήταν ούτε άγιοι ούτε εγκληματίες. Ήταν απλώς ανθρώπινες υπάρξεις.
Οι “κούκλοι”… λίγα λόγια
Έτσι ονομάζονταν τα αγόρια που «στρατολογούνταν» από το διοικητικό και στρατιωτικό προσωπικό των SS στα στρατόπεδα εξόντωσης του Χίτλερ, “the dollboys”… Η ομοφυλοφιλία υπήρξε το κοινό μυστικό για όλους μέσα σε ένα στρατόπεδο… Οι “κούκλοι” είναι το θεατρικό έργο, εμπνευσμένο από την εμβληματική ταινία Bent, που παρακολουθεί την ιστορία δύο αντρών. Εκτελούν την ίδια καταναγκαστική εργασία κάθε μέρα στο ίδιο σημείο… Οι δύο άντρες είναι δύο ψυχές που θα ψάξουν να βρουν μια διέξοδο επικοινωνίας. Το μίσος του Χίτλερ και των ανθρώπων του ήταν μεγάλο, η αγάπη τους όμως μεγαλύτερη…
Οι Τσιγγάνοι… λίγα λόγια
Η παράσταση προσεγγίζει το άγνωστο, στο ευρύ κοινό, ολοκαύτωμα των τσιγγάνων, οι οποίοι ήρθαν αντιμέτωποι με το σκληρότερο πρόσωπο του ναζισμού, καθώς υπολογίζεται ότι παραπάνω από 500.000 Ρομά βρήκαν τραγικό θάνατο στα στρατόπεδα θανάτου. Αν και «πλάνητες», είναι αναγκασμένοι να αντικρίζουν την ίδια πλευρά του κόσμου… σε κάθε εποχή, σε κάθε μέρος τούς ακολουθούσε η ίδια εχθρική αντιμετώπιση, τα ίδια στερεότυπα… το αποκορύφωμα όλων αυτών η χιτλερική Γερμανία, που για καθαρά ρατσιστικούς λόγους τους οδήγησε στα στρατόπεδα θανάτου.
Η κοινή συνισταμένη των δύο αυτών παραστάσεων είναι οι τραυματικές, για την ιστορία της ανθρωπότητας, ιστορίες των ανθρώπων που φορούσαν το καφέ και το ροζ τρίγωνο, οι οποίες πρέπει να παραμείνουν ζωντανές. Γιατί το ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ δεν είναι πια δεδομένο. Τα κρεματόρια δεν κατασκευάζονται μέσα σε μία νύχτα, οι φούρνοι θέλουν χρόνο προθέρμανσης, πριν μπουν σε λειτουργία… Όταν το τσόφλι του αβγού σπάσει, θα είναι πια αργά… αργά για όλους μας… αργά για σένα και για μένα…
Συντελεστές
Κείμενο/Σκηνοθεσία: Φίλιππος Ζαρφειάδης
Φωτογραφίες & Video: Φελίσια Μοναστηριώτη
Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: Ουρανός με αστέρια
Ερμηνεία Οι “κούκλοι”: Θωμάς Αντωνόπουλος, Λίνος Αρσένης, Φίλιππος Ζαρφειάδης, Πάρης Κονιδάρης, Μαρίνα Παντελάκη
Ερμηνεία Οι τσιγγάνοι: Μαριλένα Δήμα, Φίλιππος Ζαρφειάδης, Χρήστος Κασιέρης, Βιργινία Μιχαήλ
Πληροφορίες Παράστασης
Παραστάσεις Από Τετάρτη 23 Οκτωβρίου
Ημέρες και Ώρες παραστάσεων: Κάθε Τετάρτη «οι “Κούκλοι”» , Ώρα έναρξης: 21:15 / Κάθε Πέμπτη «Οι Τσιγγάνοι», Ώρα έναρξης: 21:15
Εισιτήρια: 12 Ευρώ (κανονικό), 10 Ευρώ (φοιτητικό, πολυτέκνων, ανέργων, εκπαιδευτικό), 5 Ευρώ (ατέλειες), 15 Ευρώ (ενιαίο εισιτήριο και για τις δύο παραστάσεις), 8 Ευρώ (ομαδικά από 8 άτομα και πάνω).
Διάρκεια: 80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Προπώληση: Στα ταμεία του Θεάτρου Άβατον, Ευπατριδών 3 Γκάζι
Πληροφορίες: 6946225169, 2103412689
Δημόσιες σχέσεις & Επικοινωνία Παράστασης
Χρύσα Ματσαγκάνη
Τ: 6982344130
E: chrysamtg@gmail.com
