«Με την φωτογραφία μπορείς να δεις τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο»
Ο Στυλιανός Παπαρδέλας γεννήθηκε στην Λάρισα αλλά μεγάλωσε στην Κρήτη ενώ το 2006 εντάχθηκε στην φωτογραφική εταιρία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από το 2009 έχει ταξιδέψει σε πάνω από 40 χώρες δουλεύοντας το έργο του «In touch». Έχει βραβευθεί από τον πρόεδρο της Ελλάδας για το έργο του και έχει δώσει τις δικές του ομιλίες στο TEDx. Από το 2015 είναι συνιδρυτής του «Commeet Creative Space» το οποίο έχει διοργανώσει και φιλοξενήσει πληθώρα εκδηλώσεων. Έχει δημοσιεύσει σε φωτογραφίες του σε πληθώρα διεθνή μέσα όπως το National Geographic, Al Jazeera, Vice και άλλα, ενώ έχει κάνει και την δική του παραγωγή ντοκιμαντέρ.
Επιμέλεια: Φλώρα Πελέκη
Γεια σου και καλώς ήρθες στο Maxmag. Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή τι έκανε τη φωτογραφία να ξεχωρίσει για σένα; Πως ξεκίνησε το ταξίδι αυτό;
Καλησπέρα, σε ευχαριστώ και εγώ που αποφάσισες να με ρωτήσεις πράγματα. Μεγάλωσα σε ένα ιδρυματοποιημένο περιβάλλον, μακριά από την αληθινή κοινωνία. Οι ιδέες μου για την ζωή αρχικά ήταν να γίνω περιπτεράς για να μπορώ να τρώω όλες τις σοκοφρέτες δωρεάν όποτε θέλω. Ή με κάποιο τρόπο το κράτος να με πληρώνει για να κάθομαι. Αυτά έβλεπα στο περιβάλλον μου τις εποχές του Παλιού ΠΑΣΟΚ.
Ευτυχώς είχα καλή εσωτερική πυξίδα και βρέθηκα να συναναστρέφομαι τελικά με ανθρώπους δημιουργικούς. Κάπου εκεί ανακάλυψα πως η φωτογραφία δεν είναι απλά ένα κλικ από εμένα και την οικογένεια μου στις διακοπές μας. Μπορείς να δεις τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο, να δημιουργήσεις τέχνη μέσα από’ αυτή. Κάπως έτσι ξεκίνησε.
Ο Γάλλος φωτογράφος Καρτιέ – Μπρεσόν είχε πει: «Δεν με ενδιαφέρει η φωτογραφία αυτή καθ’ αυτή. Αυτό που θέλω είναι να συλλάβω ένα μικροσκοπικό τμήμα της πραγματικότητας.» Τον Στυλιανό Παπαρδέλα τι τον ενδιαφέρει να πετύχει μέσα από την φωτογραφία του;
Συμφωνώ κατά πολύ με τον Μπρεσόν. Προσωπικά χρησιμοποιώ την φωτογραφία ως ένα μέσο έκφρασης. Μου δίνει την ευκαιρία να παρατηρώ το περιβάλλον που βρίσκομαι σε βάθος και να ανακαλύπτω πράγματα για μένα αλλά και για τον κόσμο. Επίσης, είναι ένα μέσο να μεταδώσω συναισθήματα που νιώθω για κάτι που δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια. Όλες οι τέχνες το κάνουν αυτό, για αυτό και τις αγαπάμε.
Σκεπτόμενη του φυσικούς νόμους που επηρεάζουν το αποτέλεσμα μίας φωτογραφίας αλλά και το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που βλέπει πολλές φορές κανείς σε αυτή, δεν μπορώ να μην σε ρωτήσω τι είναι τελικά η φωτογραφία; Τέχνη η επιστήμη;
Επιστήμη δεν είναι σίγουρα. Αν και είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία της επιστήμης. Με την βοήθεια της φωτογραφίας μπορούμε να δούμε μακρινά αστέρια και γαλαξίες αλλά και τα πιο μικροσκοπικά πράγματα στο σύμπαν, όπως το άτομο. Η φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει υψηλή τέχνη, να μας φανερώσει πτυχές της ζωής του πλανήτη μας που δεν μπορούμε να φανταστούμε ή ακόμα και να αλλάξει το αφήγημα μιας ολόκληρης γενιάς σε ένα θέμα. Ταυτόχρονα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καταστρεπτικούς σκοπούς, όπως η προπαγάνδα, ο καταναλωτισμός και η εμμονή με την αυτοεικόνα μας. Όπως σε όλα τα πράγματα, έχει να κάνει με τι σκοπό χρησιμοποιούμε ένα μέσο εμείς οι ίδιοι.
Είσαι ένας φωτογράφος δρόμου. Ποιος ο ρόλος τις στιγμής;
Η φωτογραφία για μένα είναι και θα είναι μαγικό πράγμα λόγω της δυνατότητας που έχει η κάμερα και ο χρήστης της να παγώσει μια στιγμή στο χρόνο. Κανένα άλλο μέσο δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Προσωπικά λατρεύω “τη στιγμή”. Αυτό μου δίνει ενέργεια, αυτό με ενθουσιάζει στη φωτογραφία. Καθημερινά η ζωή κυλάει και δεν σταματάμε ούτε για λίγο, να παρατηρήσουμε πόσο όμορφη είναι η ύπαρξη σε όλες τις εκφάνσεις της. Φωτογραφίζοντας έχω την πολυτέλεια να απολαύσω την ζωή και αποτυπώνοντας κάτι ενδιαφέρον ή όμορφο ίσως να εμπνεύσω και το θεατή να σταματήσει για μια στιγμή και να κοιτάξει γύρω του/της.
Τι είναι αυτό που θα σε κάνει να σηκώσεις την μηχανή σου και να κάνεις το κλίκ;
Οτιδήποτε μου προκαλεί το ενδιαφέρον ενστικτωδώς. Και άλλες φορές επιλέγω να αποδομήσω ένα κομμάτι της πραγματικότητας μέσα από την διαδικασία της φωτογράφισης. Οτιδήποτε, μα οτιδήποτε στον κόσμο έχει άπειρο βάθος και πολυπλοκότητα αρκεί να σταθούμε και να δώσουμε την προσοχή μας.
Έχεις μετανιώσει για κλικ που έκανες ή που δεν έκανες;
Δεν μετανιώνω ποτέ για τίποτα. Ό,τι έχω κάνει ή μου έχει συμβεί έχει παίξει το ρόλο του ώστε να είμαι ο άνθρωπος που είμαι σήμερα. Πολλές φορές έχω δει φωτογραφίες μπροστά μου που θα ήταν όμορφο να τις έχω πάρει μαζί μου. Παλαιότερα απογοητευόμουν για λίγο, όμως αργότερα κατάλαβα πως η πραγματικότητα είναι γεμάτη με δισεκατομμύρια όμορφες στιγμές, όπου κι αν κοιτάξουμε, και έτσι χαλάρωσα. Πλέον μου αρκεί απλά να δω κάτι, δεν χρειάζεται πάντα να το τραβήξω.
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στα 10 χρόνια μέσα στα οποία γύρισες τον κόσμο, τον αφουγκράστηκες και φυσικά τον φωτογράφισες. Με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το «Duality». Ένα λεύκωμα θα έλεγα το οποίο διηγείται ιστορίες μέσα από εικόνες. Πως ξεκίνησε αυτό το ταξίδι στην εικόνα;
Δε διαχωρίζω την ίδια τη ζωή από αυτό που κάνω. Αν δεν ήταν η φωτογραφία θα ήταν κάτι άλλο. Όλα ξεκίνησαν με άπειρη περιέργεια για τους ανθρώπους, τον κόσμο, τον εαυτό μου και ό,τι υπάρχει μέσα και έξω μας, και έτσι συνεχίζεται. Είμαι πολύ ευγνώμων που κατάφερα μέσα σε μόνο 10 χρόνια να έχω εμπειρίες που άλλοι άνθρωποι δεν έχουν σε μια ολόκληρη ζωή. Όμως δεν το παίρνω ως δεδομένο. Προσπαθώ κάθε μέρα να βιώνω την ύπαρξή μου με όσο περισσότερους διαφορετικούς τρόπους μπορώ, και να δημιουργώ. Μόνο έτσι ο χρόνος που περνάει πραγματώνεται μπροστά στα μάτια μου και έτσι δικαιολογείται μέσα μου το πέρασμα του. Γι’ αυτό και είμαι ήσυχος με “τα χρόνια που περνάνε”.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάποιος όταν αποφασίζει να κάνει κάτι τέτοιο αλλά και τι αποκόμισες πέρα από τις μοναδικές εικόνες;
Κατά την άποψή μου η “δυσκολία” είναι ένας τρόπος να βλέπεις μια πρόκληση ή ένα πρόβλημα. Κάποιοι όταν κοιτούν βλέπουν μια φάκα, και κάποιοι άλλοι δωρεάν τυρί και μια πρόκληση. Οι “δυσκολίες” ήταν πολλές αλλά χωρίς αυτές δεν θα μάθαινα τίποτα. Άλλωστε, είμαι προνομιούχος σε αυτό τον κόσμο. Λευκός άνδρας Ευρωπαίος. Καταλάβαινα από μικρός πως το εύκολο δε μου μαθαίνει τίποτα γι’ αυτό και πρόσθετα δυσκολίες μόνος μου στον εαυτό μου. Επίσης το ένστικτο της επιβίωσης είναι το σημαντικότερο εργαλείο που έχουμε. Δε μπορώ να διανοηθώ πώς μανάδες μεγαλώνουν μόνες τους παιδιά σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη. Είναι άθλος και το κάνουν!
Πιστεύω πως σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρεθούμε, η ανάγκη μας ωθεί να βρούμε λύση. Μέσα από όλη αυτή την πορεία άλλαξε η ζωή μου. Συνειδητοποίησα πόσο ίδιοι είμαστε όλοι οι άνθρωποι. Απ’ άκρη σ’ άκρη όλοι πονάμε, όλοι ονειρευόμαστε και όλοι χρειαζόμαστε ο ένας την αγάπη του άλλου αλλά και ταυτόχρονα πόσο όμορφη είναι η διαφορετικότητα μας.
Τα ταξίδια και η φωτογραφία είναι δύο ξεχωριστές ενότητες που κάποια στιγμή συγκλίνουν ή το ταξίδι είναι το μέσο για να αιχμαλωτίσεις διαφορετικές εικόνες;
Προσωπικά πιστεύω πως τίποτα δεν είναι ξεχωριστό από τίποτα άλλο. Όταν ήμουν πιο μικρός ήμουν και διαιτητής ποδοσφαίρου, τώρα πια καταλαβαίνω πως ακόμα και αυτό με βοήθησε αδιανόητα σε όλη την μετέπειτα πορεία μου. Η αλήθεια βέβαια είναι πως μικρότερος νόμιζα πως αν πάω σε ένα μέρος εξωτικό οι φωτογραφίες μου θα είναι καλύτερες. Από τη μια δεν ισχύει, από την άλλη ήταν κι αυτό μια κινητήριος δύναμη να φτάσω λίγο παρακάτω. Αν κάπου όμως πρέπει όλα να συγκλίνουν θα έλεγα πως αυτό είναι η αγνή περιέργεια μου για τα πάντα.
Το φθινόπωρο του ’22 έκανε πρεμιέρα το ντοκιμαντέρ «The life Beyond» θα ήθελες να μας πεις λίγα πράγματα και για αυτό;
Είχαμε την τιμή και την ευθύνη να αφηγηθούμε την ιστορία της οικογένειας του Φαρούχ από το Αφγανιστάν αλλά και των χιλιάδων ανθρώπων που έχασαν την ζωή τους προσπαθώντας να περάσουν τον Έβρο ποταμό για μια δεύτερη ευκαιρία στην ζωή. Ο Παγκόσμιος Ερυθρός Σταυρός μου ανέθεσε αυτό το έργο και μαζί με δύο καλούς φίλους και συνεργάτες, τον Σπύρο Ρουμελιώτη και τον Κωστή Κυριακάκη προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε μέσα από το καλλιτεχνικό μας έργο μια πολύ οδυνηρή πραγματικότητα.
Η ιστορία του Φαρούχ διαδραματίζεται γύρω από το (μέχρι πρόσφατα) μεγαλύτερο ναυάγιο στα Ελληνικά χωρικά ύδατα στις 28/10/2015. Μετά την πρόσφατη τραγωδία που χάσαμε 600 συνανθρώπους μας, η ανάγκη να ακούσουμε τις φωνές και την οπτική εκείνων που έμειναν πίσω να θρηνούν είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σκοπός μας είναι να μοιραστούμε αυτές τις ιστορίες με όσο περισσότερο κόσμο μπορούμε τον επόμενο καιρό.
Νομίζω ότι το έργο σου έχει και ένα κοινωνικό υπόβαθρο αλλά και εσύ ο ίδιος έχεις δείξει μία ευαισθησία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για τον άνθρωπο γενικότερα. Είναι σκοπός σου η αισθητοποίηση του κόσμου; Είναι κάτι που προσπαθείς μέσα από την δουλειά σου;
Αγαπώ τον άνθρωπο. Ειλικρινά. Είμαστε ο τρόπος που το σύμπαν συνειδητοποιεί τον εαυτό του.
Δεν νομίζω πως μπορώ να επηρεάσω ηθελημένα το πως βλέπει κάποιος τον κόσμο, δεν είναι στον έλεγχο μου. Ευτυχώς δεν έχω τέτοιες αυταπάτες πια. Απλά κάνω αυτό που αγαπώ όσο πιο ειλικρινά μπορώ και το αφήνω εκεί έξω για όποιον το χρειαστεί.
Είσαι δεμένος συναισθηματικά με τις φωτογραφίες σου;
Προσπαθώ να μη δένομαι συναισθηματικά με τίποτα μη έμβιο. Οι φωτογραφίες είναι παρελθόν, και είναι χρήσιμο και όμορφο να μπορείς να το κοιτάς σε κάποιες στιγμές, όμως συνήθως κοιτάζω μπροστά και ιδανικά θα ήθελα να καταφέρω να κοιτάζω κυρίως στο παρόν.
Σε τι φάση βρίσκεσαι τώρα; Που βρίσκεσαι, ετοιμάζεις κάτι;
Περιμένω τα αποτελέσματα των πανελληνίων για να δω αν κατάφερα να μπω στην σχολή της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γράφω την πρώτη μου ταινία μικρού μήκους και ετοιμάζω ένα Podcast με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα συνεχίζω να φωτογραφίζω όπως πάντα και θα ήθελα σύντομα να οργανώσω μια μεγάλη έκθεση στην Αθήνα με εικόνες και ιστορίες από τις εμπειρίες μου στον κόσμο μιας και νιώθω πως τώρα πιο πολύ από ποτέ χρειάζεται να αντιληφθούμε την ανθρώπινη φυλή ως μία και να γιορτάσουμε την διαφορετικότητα μας. Οπότε θα με κάνει πολύ χαρούμενο να μπορέσω να μοιραστώ την υποκειμενική εμπειρία μου πάνω σε αυτό.
Για το τέλος θα σε ξαναγυρίσω στην αρχή. Ανακάλυψες μικρός το ενδιαφέρον σου για την καλλιτεχνική φωτογραφία. Τι θα έλεγες σε ένα παιδί το οποίο θέλει να ακολουθήσει τα βήματα σου;
Να μην ακολουθήσει τα βήματα κανενός παρά μόνο τα δικά του, όπου κι αν τον/την πάνε.
Να μην υπακούει σε κανένα “κανόνα” για τον τρόπο που θα δημιουργήσει και θα εκφραστεί στην πορεία της ζωής του. Πως το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο είναι η δική του οπτική στην ύπαρξή, γιατί ο καθένας βιώνει την πραγματικότητα με το δικό του τρόπο και είναι χρέος μας ως άνθρωποι και ως καλλιτέχνες να οδεύουμε προς την υποκειμενική μας αλήθεια ενώ ταυτόχρονα να έχουμε το θάρρος να την μοιραζόμαστε με τους άλλους συμπληρώνοντας έτσι το κομμάτι μας στη μεγάλη εικόνα της “κοινής” πραγματικότητας.
Να δημιουργεί με όποιο τρόπο νιώθει καλύτερο για εκείνο, χωρίς ντροπή και ανασφάλεια για το αν είναι αρκετά καλό, με μόνο στόχο την ίδια την γνώση και την κατανόηση και όχημα οποιαδήποτε τέχνη διαλέξει να υπηρετήσει.
Τον Στυλιανό Παπαρδέλα τον βρίσκετε :
instagram: Stylianos Papardelas
facebook: Stylianos Papardelas / Photographer
Ευχαριστώ τον Στυλιανό Παπαρδέλα για την όμορφη συνέντευξη και την παραχώρηση των φωτογραφιών του!
