Η Τέσυ Μπάιλα συστήθηκε στο αναγνωστικό κοινό το 2009 με το μυθιστόρημα “Το πορτρέτο της σιωπής”. Στα σχεδόν 15 χρόνια παρουσίας της στον λογοτεχνικό στίβο έχει διαμορφώσει το συγγραφικό της στίγμα, χτίζοντας το μυθοπλαστικό της σύμπαν σε κοινωνικά και ιστορικά θεμέλια. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και το τελευταίο της μυθιστόρημα “Λέγε με Ισμαήλ”, το οποίο συμπεριλήφθηκε – μεταξύ άλλων έργων καταξιωμένων συγγραφέων – στη Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2023. Τιμητική διάκριση η οποία υπήρξε και το εφαλτήριο για αυτή τη συνέντευξη.
Πέρα 1955-1964. Μια ελληνική γειτονιά στην καρδιά της Πόλης, εκεί όπου Έλληνες και Οθωμανοί συνυπάρχουν αρμονικά, ονειρεύονται, αγαπούν, ερωτεύονται και αναπτύσσουν ισχυρούς δεσμούς φιλίας.
…Μια ιστορία για μια ολόκληρη εποχή, τυλιγμένη σε καπνούς και αρώματα της Ανατολής, και για έναν κοσμοπολιτισμό που σβήνει. Ένα μυθιστόρημα για τα πάθη των ανθρώπων στα γρανάζια της Ιστορίας, ένα κείμενο για τη δύναμη της αγάπης και της ανθρωπιάς που αντέχουν στον χρόνο.Διαβάστε ένα απόσπασμα εδώ
Επιμέλεια συνέντευξης για το MAXMAG: Άννα Ρω
Το μυθιστόρημά σας «Λέγε με Ισμαήλ» επιλέχθηκε ως υποψήφιο για το κρατικό βραβείο μυθιστορήματος. Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση και ποιες οι σκέψεις που ακολούθησαν;
Σαφέστατα, η υποψηφιότητα αυτή δίνει μεγάλη χαρά σε κάθε συγγραφέα. Πρόκειται για μια αναγνώριση και δικαίως συγκινεί και ενθουσιάζει έναν δημιουργό. Είναι μια μεγάλη ενθάρρυνση σε έναν άκρως ανταγωνιστικό χώρο, όπου διάφορες αντιλήψεις κυριαρχούν. Η πρώτη μου σκέψη, λοιπόν, ήταν πως η συμπερίληψη του «Λέγε με Ισμαήλ» στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2023, ανάμεσα σε βιβλία πολύ σημαντικών δημιουργών είναι από μόνη της μια μεγάλη διάκριση και πραγματικά θέλω να ευχαριστήσω τα μέλη της κριτικής επιτροπής για την επιλογή αυτή.
Δημιουργείτε συγγραφικά μοτίβα κυρίως με ιστορικό background. Τι είναι αυτό που σας ελκύει στην προσέγγιση και μεταφορά των ιστορικών γεγονότων σε μυθοπλαστικό επίπεδο;
Η σχέση με το παρελθόν γοητεύει τους συγγραφείς και η Ιστορία υπήρξε πάντα ένα πλαίσιο στο οποίο η μυθοπλασία μπορεί να αναπτυχθεί. Γι’ αυτόν τον λόγο, για πολλούς συγγραφείς αποτελεί σημαντική πηγή έμπνευσης. Προσωπικά, αυτό που προσπαθώ κάθε φορά είναι μέσα από τη μυθοπλασία να αναφανεί η ανθρωπιά, η μεγάλη περιπέτεια του ανθρώπου στον χρόνο, επειδή αυτό που έχει σημασία δεν είναι το ιστορικό γεγονός αυτό καθαυτό αλλά ο τρόπος που επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων. Η μεγάλη Ιστορία συνηθίζει, ανελέητη, να προσπερνά τις μικρές ιστορίες των ανθρώπων και συχνά τις συνθλίβει στο πέρασμά της. Προσπαθώ, λοιπόν, να αναδείξω τον αντίκτυπο της στη ζωή του ανθρώπου, τον τρόπο με τον οποίο τη σημαδεύει και διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο σύστημα αξιών, ιδεών, νοοτροπιών στο οποίο αγωνίζεται να επιβιώσει ο άνθρωπος.
Πού εντοπίζετε το κέντρο βάρους του τελευταίου μυθιστορήματός σας;
Το ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ είναι ένα πολυεστιακό μυθιστόρημα, στο οποίο κυρίαρχος πρωταγωνιστής δεν είναι άλλος από τη γειτνίαση δύο λαών που ιστορικά βρέθηκαν πολλές φορές αντιμέτωποι, η φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους, η ανασύσταση μιας εποχής μέσα από τα μάτια δυο φαινομενικά αντίθετων κόσμων, που όμως κρύβουν μέσα τους κοινούς τόπους πολιτισμού, μοιράζονται τα ίδια χώματα και κοινές εμπειρίες στο διάβα των αιώνων, κυρίως όμως βιώνουν παρόμοιες συνθήκες ζωής. Το μυθιστόρημα αυτό είναι η καταγραφή εκείνης ακριβώς της στιγμής που αλλάζει η Ιστορία με μεγάλα, αποφασιστικά βήματα μέσα από τη ζωή των κατοίκων αυτού του τόπου και τις ανταλλαγές πληθυσμών μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και εστιάζει τόσο στα συναισθήματά τους όσο και στην ανθρωπιά που τα χαρακτηρίζει αλλά και στην κοινή μοίρα του ξεριζωμού που άλλαξε τη ζωή τους. Γι’ αυτόν τον λόγο αναδημιούργησα μια πολυφυλετική γειτονιά στο Πέρα, στην Πόλη, με κατοίκους Έλληνες, Τούρκους, Αρμένιους, Λεβαντίνους, οι οποίοι συμβιώνουν αρμονικά, αναπτύσσουν φιλίες και κοινωνικές σχέσεις και δίνουν το χρώμα της φυλετικής και εθνοτικής τους ταυτότητας στον τόπο. Είναι άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, που μοιράζονται ήθη, έθιμα και νοοτροπίες, φιλίες, έρωτες, αλληλεγγύη σε ένα χρονικό πλαίσιο που ορίζεται μεταξύ 1955-1964, την εποχή δηλαδή που κορυφώνεται ο διωγμός των Ελλήνων από την Πόλη.
Ποια πιστεύετε είναι η σχέση του συγγραφέα με τους ήρωές του, τόσο κατά τη διάρκεια συγγραφής ενός έργου, όσο και μετά την αποπεράτωσή του;
Δεν είμαι από τους συγγραφείς που θα σας πουν ότι ένα βιβλίο από τη στιγμή που εκδίδεται ανήκει στον αναγνώστη του και, ως εκ τούτου, η σχέση του συγγραφέα με τους ήρωές του σταματάει μόλις ολοκληρωθεί η συγγραφή του. Για εμένα οι ήρωες έχουν τη δική τους ζωή, κρίνονται από τον εκάστοτε αναγνώστη, γίνονται μέρος των αναγνωστικών του αναφορών, αλλά παραμένουν στη σκέψη μου εσαεί. Είναι δικοί μου, φορείς ενός προσωπικού μου συστήματος ιδεών και χαίρομαι κάθε φορά να τους βλέπω να αυτονομούνται, αλλά παραμένουν εντός μου. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας συγκεκριμένος ήρωας μου δίνει το «παρών», φυσικά με διαφορετική μορφή σε κάθε νέο βιβλίο, και κάθε φορά έχει κάτι άλλο να πει. Επανέρχεται και μου κλείνει το μάτι δηλώνοντας την παρουσία του και συνήθως είναι εκείνος τελικά που σηκώνει το βάρος του μυθιστορήματος.
Και η σχέση του συγγραφέα με τον αναγνώστη έγκειται στο…;
Όπως λέει ο Προυστ στη συνενοχή και στην εξάρτηση. Θα έλεγα, όμως, και στην ειλικρίνεια. Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται εύκολα τη συγγραφική υποκρισία και τον δισταγμό. Έγκειται, επίσης, και στο γεγονός ότι η επικοινωνία ανάμεσα σε συγγραφέα και αναγνώστη οφείλει να είναι αμφίδρομη, για να μπορέσει ο αναγνώστης να νιώσει το συναισθηματικό άγγιγμα που φιλοδοξεί ο συγγραφέας, ενδεχομένως να κρίνει τις απόψεις του αλλά κυρίως να αναγνωρίσει μέσα στο μυθιστόρημα ό,τι μπορεί να κάνει λίγο καλύτερο τον κόσμο του.
Οδηγεί τελικά ο δρόμος της συγγραφής στην αναζήτηση της αυτογνωσίας;
Η δημιουργική εκφραστική αποτελεί ένα μεγάλο μονοπάτι προς την αυτογνωσία και αυτό το μονοπάτι περνά μέσα από τη θεραπεία και τη λύτρωση. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί λογοτέχνες κατέφυγαν στο ιδιωτικό καταφύγιο της γραφής για να αναζητήσουν παρηγοριά, να αναγνωρίσουν και πιθανώς να επιλύσουν εσωτερικές συγκρουσιακές διακυμάνσεις, να επικοινωνήσουν και μέσω αυτών να ανακαλύψουν ένα νέο εαυτό, να τον γνωρίσουν καλύτερα, να τον αγαπήσουν, ίσως, περισσότερο.
Αν ένα βασικό χαρακτηριστικό σας ταυτιζόταν με κάποιο σημείο στίξης θα ήταν το…;
Θα ήταν το ερωτηματικό, επειδή μέσω της απορίας αλλάζει και προχωρά ο κόσμος.
Νιώθω πως αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να `ναι το σπίτι μας.1 Πού κατοικεί το όραμά σας;
Στην αλληλεγγύη και στη συμπόρευση των ανθρώπων. Σε μια κοινωνία που δεν θα μαστίζεται από ρατσισμό, αλλά θα είναι δίκαιη και θα σέβεται τη διαφορετικότητα, την ισότητα, την προσωπική καλλιέργεια, την παιδεία, την αγάπη για το περιβάλλον και τη φύση. Σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τη μισαλλοδοξία και τον φανατισμό, χωρίς πολέμους γενοκτονίες, μαζικές καταστροφές και όλα όσα βλέπουμε, δυστυχώς με απάθεια, να συντελούνται δίπλα μας στις μέρες μας. Σε έναν κόσμο ανοιχτών οριζόντων με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ένας τίτλος βιβλίου ως δείκτης του μέλλοντος;
Θα δανειστώ έναν στίχο του Οδυσσέα Ελύτη από το Μονόγραμμα: «Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται»
Κι ένας αγαπημένος;
«Μεθ’ ημών η αγάπη»
1.Απόσπασμα από το ποίημα: «Αυτοκράτωρ Ιουλιανός προς φιλόσοφον» του Γιώργου Μπλάνα.
Πηγή βιογραφικού: https://biblionet.gr/%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%cf%89%cf%80%ce%bf/?personid=84242
Πηγή φωτογραφιών: https://www.psichogios.gr/el/lege-me-ismahl.html – https://www.facebook.com/profile.php?id=61553959726992&sk=photos_albums
