“Σχολιάζοντας την Ιστορία”: Ρώσικη Επανάσταση στο ΚΘΒΕ

Ρώσικη Επανάσταση

Σχολιάζοντας την Ιστορία

Γυρίζοντας 100 χρόνια πριν, στην έναρξη της Ρώσικης επανάστασης, συναντούμε τους  εκατομμύρια Ρώσους που επιστρατεύθηκαν στο πόλεμο εναντίον των Γερμανών μαζί με τους πολίτες των χαμηλότερων τάξεων, να είναι οι πρωταγωνιστές της κακουχίας και της δυσμένειας. Μια προσωρινή κυβέρνηση μετριοπαθών φιλελεύθερων αστών αναλαμβάνει και προχωρά στην αναγνώριση κάποιων ατομικών δικαιωμάτων αλλά αρνείται να ασχοληθεί με τα βασικά: την απόσυρση της Ρωσίας από τον πόλεμο και τον αναδασμό της γης.  Αυτό είναι και το κομβικό σημείο όπου οι μπολσεβίκοι, με επικεφαλής τον ηγέτη τους Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν, θα κυριαρχήσουν στα σοβιέτ, συμβούλια εργατών και στρατιωτών, και θα οργανώσουν την νέα επανάσταση στην Πετρούπολη τον Οκτώβριο του 1917, την γνωστή ως “Οκτωβριανή Επανάσταση”.

Ο Ιβάν Ιβάνοβιτς είναι ένας απλός αμόρφωτος, σχετικά, στρατιώτης ο οποίος επιστρέφει μετά από 3 χρόνια από τον πόλεμο. Ονειρεύεται την γυναίκα του, την οικογένεια του, το χωριό του, αλλά η καταρρακτώδης ορμή του επαναστατημένου λαού των μπολσεβίκων ενάντια στο τσαρικό καθεστώς, τον παρασέρνει και τον τοποθετεί στο κέντρο των εξελίξεων. Το βράδυ της κατάληψης των Χειμερινών Ανακτόρων, ο Ιβάν, θα επιστρέψει από τον πόλεμο, θα γνωρίσει από κοντά τους μπολσεβίκους, θα συνδιαλεχθεί με τον Λένιν, θα ταλαντευτεί ανάμεσα στην ειρηνική οικογενειακή ζωή που τόσο είχε νοσταλγήσει και στην απίστευτη ενέργεια και δύναμη της επερχόμενης επανάστασης που θα καθορίσει τον ρου της ιστορίας. Και φυσικά η δεύτερη θα τον κερδίσει.

Στην παράσταση του Λιθουανού σκηνοθέτη, Τσέζαρις Γκραουζίνις, πρωταγωνιστής είναι ο λαός. Ο λαός και η ίδια η επανάσταση που ενδύεται τον ενθουσιασμό και την ελπίδα του πρώτου και ορμά ασυγκράτητη ενάντια σε όλους όσους θα της αντισταθούν. Η πίστη για ένα καλύτερο αύριο, η επιτακτική ανάγκη για την αλλαγή και την κοινωνική δικαιοσύνη θα εφοδιάσουν τον λαό να παλέψει έναντι στην ταξική πραγματικότητα και να αποκτήσει την εξουσία, ασχέτως αν μπορεί και με ποιον τρόπο να την διατηρήσει. Στρατιώτες, μπολσεβίκοι, ευγενείς, απεσταλμένοι της Γερμανικής “βοήθειας”, γυναίκες ομάδων κρούσης, και πάνω από όλα ο απλός λαός, παρελαύνουν πάνω στην σκηνή και αντανακλούν την δική τους οπτική. Ο καθένας αναζητά την θέση του χωρίς να απαλλάσσεται από τις στερεοτυπικές του αντιλήψεις, δίχως να αποφεύγει την υποκειμενική ερμηνεία των όσων γίνονται και όσων ακούει. Αλλά πόσο μπορείς να αποφύγεις κάτι τέτοιο, μια αναμενόμενη πολυφωνία, ιδιαίτερα σε τόσο ιδιάζουσες και πρωτόγνωρες συνθήκες;

Advertisements

Η παράσταση δεν στοχεύει στην αντικειμενική ιστορία, απομακρύνεται από την παράθεση και την αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων χωρίς όμως να αποφεύγει να καταπιαστεί με αυτά ως αφορμές. Μοιάζει περισσότερο με μια ματιά υποκειμενική, σαν μια αφήγηση που ζωντανεύει όταν κλείνουν τα μάτια και αποκόπτεται από το πρώτο άκουσμα δημιουργώντας τις δικές της εικόνες στα ορισμένα περιβάλλοντα. Ο ίδιος ο Γκραουζίνις φροντίζει να απαλλάξει την παράσταση του από την κατηγορία “πολιτικό θέατρο” και μας ζητά να κοιτάξουμε μέσα από το αισθητικό του μικροσκόπιο. Με έντονα εξπρεσσιονιστικά αλλά και μπρεχτικά στοιχεία η Ιστορία “λέγεται” σαν σχόλιο του σκηνοθέτη μέσα από την εικόνα, την κίνηση και την μουσική.

Η σκηνογραφική εικόνα (Βιτάουτας Νάρμπουτας) με λιτά μέσα, ορθές επιλογές και ευφυή ευρήματα δημιουργεί επίπεδα και χώρους νοητικούς και σημαίνοντες. Προβολείς δεξιά και αριστερά της σκηνής ρίχνουν το φως στα γεγονότα, όχι με σκοπό να τηρήσουν την πιστότητα τους , όσο να ζωντανέψουν τις εικόνες επισημαίνοντας την ψευδαισθησιακή συνθήκη της σκηνής. Ιδιαίτερα καλαίσθητη η αντανάκλαση του δαπέδου-καθρέφτη στο πίσω μέρος της σκηνής. Θύμιζε το απρόσωπο της πανανθρώπινης ιστορίας δίνοντας την ανθρώπινη φιγούρα απογυμνωμένη από χαρακτηριστικά ταυτότητας. Η ατμόσφαιρα επιβλητική, εικόνες με καπνούς, σημαίες και παντιέρες που ανεμίζουν σε μια χρονική στιγμή που τις κινεί ο αέρας της αλλαγής. Ρώσικη Επανάσταση

Πολεμικές ιαχές, μονόλογοι και διάλογοι με σαρκασμό και λεπτές ειρωνικές πινελιές και ρώσικα τραγούδια τοποθετούν τον θεατή χωροχρονικά δημιουργώντας όμως και την απόσταση από την ρεαλιστική απόδοση. Θεατρικότητα και γκοτέσκ και στην κίνηση με χρήση slow motion, υπερβολής και χορικών σκηνών (ξεχωρίζει η σκηνή του λαού με τις ομπρέλες). Η ισορροπία του πρώτου και του δεύτερου μέρους όχι και τόσο σταθερή, με το πρώτο να είναι σαφώς πιο δυναμικό και το δεύτερο περισσότερο στατικό. Ρώσικη Επανάσταση

Ο Νικόλας Μαραγκόπουλος εκφραστικότατος και συνεπής στις ακατάπαυστες εξελίξεις και  ψυχολογικές διακυμάνσεις του Βάνια. Ισχυρός και παθιασμένος ο Λένιν του Αλέξανδρου Μούκανου, κατάφερε να επικοινωνήσει την απολυτότητα στο όραμα αλλά και την αμφιβολία για την επιτυχία του. Πολύ καλές ερμηνείες σχεδόν από όλο το θίασο με λίγες αστοχίες που χανόταν όμως στο σύνολο. Ρώσικη Επανάσταση

Η “Ρώσικη Επανάσταση” σίγουρα θα απογοητεύσει εκείνους που αναμένουν μια ντοκυμαντερίστικη θεατρική μεταφορά των γεγονότων της επανάστασης αλλά σίγουρα θα επιβεβαιώσει εκείνους που αναζητούν μια ελεύθερη και σύγχρονη σκηνική μεταγραφή των γεγονότων με θεατρική αισθητική από έναν καλοδουλεμένο θίασο που προσφέρει δυνατές ερμηνείες.