Γίνεσαι η καλύτερη εκδοχή σου ή είσαι +1 βιβλίο;
Για να μη φανώ αρνητική με το “καλημέρα σας”, να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι εδώ για να πω ότι τα βιβλία αυτοβελτίωσης είναι ή δεν είναι καθόλου βοηθητικά ή να τα κατακρίνω (έχω περάσει κι εγώ τη φάση μου με αυτά). Θέτω απλά ένα ερώτημα, επειδή πρόκειται για μια βιομηχανία που έχει ανθίσει πολύ τα τελευταία χρόνια κι αριθμεί εκατομμύρια καταναλωτές παγκοσμίως. Και στην τελική τι είναι αυτή η αυτοβελτίωση; Τρώγεται;
Η αυτοβελτίωση είναι μια πανάρχαια σύλληψη
Οι σημερινοί life coaches δεν ανακάλυψαν τον τροχό. Η αυτοβελτίωση είναι κάτι που το ανθρώπινο είδος ανακάλυψε πολλούς αιώνες πριν. Αρκεί να θυμηθούμε το “ἕν οἶδα, ὅτι οὐδέν οἶδα” του Σωκράτη, τις θεωρίες του Αριστοτέλη περί αρετής και μέτρου ή τους δεσμώτες στο σπήλαιο του Πλάτωνα. Ακόμα και το journaling σαν πρακτική δεν είναι κάτι καινούργιο. Ένα από τα παλαιότερα δείγματα καταγραφής σκέψεων είναι το ημερολόγιο του Μάρκου Αυρήλιου, το οποίο μπορούμε να διαβάσουμε στο βιβλίο “Τα Εις Εαυτόν”.
Είναι καταπληκτικό το πόσο επίκαιρες είναι αυτές οι πρόχειρες σημειώσεις, καθώς δε μιλάμε για αυγό ημέρας, αλλά για χειρόγραφα που χρονολογούνται μεταξύ 161-180 μ.Χ. Ο Μάρκος Αυρήλιος μιλάει για την αυτογνωσία, την πειθαρχία, την ηθική και το πώς δεν έχει νόημα να αναλωνόμαστε σε πράγματα που είναι πέρα από τον έλεγχο μας. Να σημειώσω εδώ ότι όλα αυτά τα έγραφε, ενώ βρισκόταν σε εκστρατείες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και προσπαθούσε να δώσει κουράγιο στον εαυτό του. Μιλάμε για το πρώτο κατατεγραμμένο pep talk!
Η αυτοβελτίωση είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση, για τον απλούστατο λόγο του ότι οι άνθρωποι είμαστε διαρκώς απασχολημένοι με το να γίνει η ζωή μας καλύτερη. Είμαστε κατασκευασμένοι να δημιουργούμε και να λύνουμε προβλήματα και μέσα από αυτή τη διαδικασία να γινόμαστε καλύτεροι. Επομένως, τα βιβλία αυτοβελτίωσης – που σήμερα γράφονται με το κιλό – είναι μεν βοηθητικά, αλλά στην ουσία πρόκειται για συμπυκνωμένη διαχρονική γνώση που κάθε φορά αποδίδεται διαφορετικά. Ανάλογα με το πόσο άμεσος, γλυκός ή κυνικός είναι ο συγγραφέας.
Δεν είναι όλα για όλους
Υπάρχουν πολλών ειδών πρακτικές που σε άλλους ανθρώπους λειτουργούν και σε άλλους όχι. Επίσης, κάτι που δουλεύει για σένα στο τώρα δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα δουλεύει στο μέλλον και το αντίστροφο. Άλλωστε, οι άνθρωποι εξελισσόμαστε κι αυτό επηρεάζει άμεσα τον τρόπο ζωής μας. Αυτό το συνειδητοποίησα, όταν διάβασα “Το κλαμπ των 5 π.μ.” του Robin Sharma.
Στην αρχή, την είχα δει Jeff Bezos και επί 3 μήνες σηκωνόμουν στις 5 το χάραμα για να εφαρμόσω τον κανόνα 20/20/20. Τα αποτελέσματα ήταν φοβερά, γιατί εκείνη την περίοδο έψαχνα λίγο ελεύθερο χρόνο μέσα σε τεράστιες μέρες με άπειρες υποχρεώσεις. Όμως, σταδιακά, αυτή η ρουτίνα σταμάτησε να με εξυπηρετεί, διότι άλλαξαν οι ρυθμοί ζωής μου και το 5 το πρωί, αντί να με βοηθά, με περιόριζε.
Αυτό δε σημαίνει ότι “κόπηκα” στην αυτοβελτίωση. Απλά για να είμαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου χρειαζόμουν πλέον κάτι άλλο (λίγο παραπάνω ύπνο και αρκετή καφεϊνη πριν κάνω το οτιδήποτε). Προφανώς, το πρόγραμμα του Sharma είναι χρήσμιμο και βοηθά πολλούς ανθρώπους – όπως βοήθησε κάποια στιγμή κι εμένα – αλλά δεν ταιριάζει πάντα σε όλους. Το σημαντικό είναι να ακούς το σώμα σου και να προσαρμόζεις τα πράγματα στα μέτρα σου. Όσο καλό κι αν είναι κάτι, όταν το κάνεις καταναγκαστικά, σίγουρα δεν θα σε κάνει κάνει καλύτερο. Αργά ή γρήγορα ο οργανισμός σου θα νιώσει την ανάγκη να το αποβάλλει.
Χ@σε ψηλά κι αγνάντευε
Μερικές φορές δεν είσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου, αλλά η χειρότερη – και με το να το παίζεις Δαλάι Λάμα, ενώ έχεις ψυχολογία Γουιλ Σμιθ στα Όσκαρ του ’22, μπορεί να κάνεις τα πράγματα χειρότερα. Η αλλαγή για να έρθει πρέπει να σε βρει και συναισθηματικά έτοιμο, αλλιώς θα της γυρίσεις την πλάτη. Το να χρειάζεσαι παραπάνω χρόνο για να αλλάξεις κάτι στον εαυτό σου δεν είναι κακό ούτε σημαίνει ότι κάνεις κάτι λάθος.
Ο καθένας έχει το δικό του timing και δε βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο κάποιες εμπειρίες, όσο παρόμοιες κι αν είναι αυτές. Πάρε, για παράδειγμα, το πώς περνάς εσύ μια ερωτική απογοήτευση και πώς ένας φίλος σου. Κι οι δύο θα στενοχωρηθείτε, μόνο που ο ένας θα πάει πιο γρήγορα παρακάτω κι ο άλλος θα περάσει 3-4 φορές από τα πέντε στάδια του πένθους.
Το σημαντικό είναι να αποδέχεσαι ότι η ζωή δεν είναι ρόδινη 24/7. Οπότε δεν έχει νόημα να “μαστιγώνεις” τον εαυτό σου που δεν είναι ο καλύτερος και να σε πιάνει άγχος να γυρίσεις το παιχνίδι. Απλα, όταν ξεφουσκώσει αυτή η φάση και συνειδητοποιήσεις ότι ίσως φέρθηκες κάπως άσχημα, καλό είναι να το παραδέχεσαι και να ζητάς κι ένα συγγνώμη, βρε αδερφέ.
Όλα αυτά τα εξηγεί πολύ καλύτερα ο Mark Manson στο βιβλίο του “The Subtle Art of Not Giving a F*ck”, όπου απομυθοποιεί την έννοια της αυτοβελτίωσης και σου πετάει αλήθειες στη μούρη, χωρίς κανένα φίλτρο. Αν είναι να διαβάσεις κάποιο βιβλίο αυτοβελτίωσης, τότε διάβασε αυτό. Εγώ το έχω διαβάσει ήδη 2 φορές και το ξαναδιαβάζω ευχαρίστως.
Άρα, ποιο είναι το συμπέρασμα; Τα βιβλία αυτοβελτίωσης είναι βοηθητικά ή όχι;
Τα βιβλία αυτοβελτίωσης είναι βοηθητικά ως τροφή για σκέψη. Σε κάθε σελίδα και βαρύγδουπο quote ανάβει ξαφνικά ένα λαμπάκι και λες “τώρα μάλιστα, όλα βγάζουν νόημα”. Και μόλις αφήσεις το βιβλίο στο τραπέζι και ξεκινήσεις να κάνεις κάτι άλλο, αυτό το λαμπάκι αργοσβήνει. Καλές είναι οι επιφοιτήσεις, αλλά δεν είναι η λύση του προβλήματος – είναι μέρος της λύσης.
Επίσης, πιστεύω ότι οι άνθρωποι καταβάθος ξέρουμε τι πρέπει να γίνει, απλώς το να το βλέπουμε κάπου γραμμένο ή να το ακούμε βοηθάει κάπως στο να ταρακουνηθεί ο εγκέφαλός και να πάρει μπρος. Αντί, λοιπόν, να στοιβάζεις τα βιβλία το ένα πίσω από το άλλο, ξεκίνα να κάνεις κάτι.
Δεν χρειάζεσαι περισσότερα βιβλία, χρειάζεσαι περισσότερη δράση.
