Κακοί ή παρεξηγημένοι;
Η μυθοπλασία μάς έχει μάθει ότι οι καλοί πάντα κερδίζουν στο τέλος. Κι έτσι πρέπει, άλλωστε, για να μείνει ζωντανή η ελπίδα. Κάποιες φορές, όμως, οι κακοί της υπόθεσης επισκιάζουν τους καλούς και κερδίζουν τις εντυπώσεις, βάζοντας σε στον πειρασμό μέχρι και να αλλάξεις στρατόπεδο. Γιατί, άραγε, σου αρέσουν τα κακά παιδιά; Και γιατί σχεδόν πάντα τα υποδύεται ο Christian Bale;
1. Είναι το Yin στο Yang
Δεν πρόκειται για έναν ακόμα villain, αλλά για έναν αντι-ήρωα. Ένα άτομο, δηλαδή, που πληροί χαρακτηριστικά ήρωα, με τη διαφορά ότι πέφτει θύμα των παθών του και εξελίσσεται σε θύτη. Ένας αντι-ήρωας μπορεί να είναι δυναμικός, ηγετικός, να αποτελέσει έμπνευση και να γίνει σύμβολο, ενώ παράλληλα παλεύει με τα πιο σκοτεινά μέρη του μυαλού του. Με λίγα λόγια, ένας αντι-ήρωας είναι πολύ πιο ρεαλιστικός στα μάτια μας.
Οι αντι-ήρωες σκιαγραφούνται με τα πιο μελανά χρώματα κι αυτό μάς προσφέρει ανακούφιση. Βλέποντας τις αρνητικές πτυχές του άλλου σε κοινή θέα, νιώθουμε καλύτερα με τα δικά μας “σκοτάδια”. Στο πρόσωπο του αντι-ήρωα μπορούμε να βρούμε ένα alter ego και κάποια στοιχεία του χαρακτήρα του να μάς φαίνονται οικεία. Αυτή η συνύπαρξη του “καλού” και του “κακού” καθιστά τους αντι-ήρωες πιο ανθρώπινους, τη στιγμή που οι ήρωες μοιάζουν με υπερανθρώπους – με τους ιδεατούς μας εαυτούς που πολλές φορές φαίνεται δύσκολο να πλησιάσουμε.
2. Τούς “διαβάζεις” δύσκολα
Οι αντι-ήρωες σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν συμβατικές προσωπικότητες, αλλά είναι απρόβλεπτοι και περίπλοκοι χαρακτήρες που ξέρουν πώς να σού κεντρίσουν το ενδιαφέρον. Θέλει χρόνο και προσπάθεια να μπεις στον μπερδεμένο κόσμο τους, ενώ η διαδικασία είναι ενίοτε αρκετά διαταρακτική. Η διαστροφή και οι αποκρουστικές τους αφηγήσεις προκαλούν ανατριχίλα και ταυτόχρονα διεγείρουν την περιέργεια, γιατί είναι σα να ξεμπλέκεις ένα κουβάρι σκέψεων και συναισθημάτων.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Patrick Bateman από το “American Psycho”. Ο τύπος ακούει στη τσίτα το “Walking on Sunshine”, λες και δεν είναι έτοιμος να ξεκληρίσει τη μισή Νέα Υόρκη, επειδή κάποιος τον κοίταξε στραβά ή δεν του πέτυχε το αφρόγαλα στον καφέ. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς ένας τόσο διεστραμένος χαρακτήρας, όχι απλά δεν προκαλεί αντιπάθεια στους περισσότερους, αλλά γίνεται το απόλυτο ιντερνετικό meme. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι τα όσα κάνει ο Patrick Bateman σε βρίσκουν σύμφωνο, σε κάνουν απλά να απορείς κι ό,τι γελάκι σκάσεις είναι κυρίως από αμηχανία.
3. The “Underdog Effect”
Νομίζω πως οι άνθρωποι τείνουμε από τη φύση μας να ποντάρουμε σε αυτόν με τις λιγότερες ελπίδες. Έτσι, όταν ένας δημιουργός απεικονίζει τον αντι-ήρωα σαν “δαρμένο σκυλί”, θέλοντας και μη, τον συμπονείς και νιώθεις άσχημα για τα όσα του έχουν συμβεί. Όλοι οι κακοί έχουν το δικό τους origin story που σού εξηγεί ότι δεν γεννήθηκαν κακοί, αλλά για κάποιον λόγο κάκιωσαν στην πορεία. Αυτή η οπτική σε κάνει να συμμερίζεσαι τον πόνο τους, να δικαιολογείς τις πράξεις τους, να θες να τούς συγχωρέσεις ή ακόμα και να τούς υποστηρίξεις. Άπειρα τέτοια παραδείγματα υπάρχουν τόσο στη λογοτεχνία όσο και στο σινεμά.
Η κακομεταχείριση και το bullying που δέχτηκε ο Joker λειαίνουν κάπως την παράνοια του και θες με κάποιον τρόπο να δικαιωθεί. Η εξαθλίωση του Ρασκόλνικοφ στο“Έγκλημα και Τιμωρία” κάνει τον φόνο που διέπραξε λιγότερο φρικαλέο. Ο Darth Vader τακιμιάζει με τη σκοτεινή πλευρά για να σώσει τη γυναίκα και τα αγέννητα παιδιά του. Ο Voldemort… βασικά αυτός ήταν σκέτο psycho, απλά τον βοηθάει το πόσο όμορφος ήταν ως Tom Riddle. Ναι, ναι τον παράτησαν οι γονείς του και μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο, αλλά το ίδιο συνέβη στον Oliver Twist και στον Βασιλάκη Καΐλα σε κάθε ελληνική ταινία. Αυτοί δηλαδή γιατι δε ξεκίνησαν τα βουντού και τα ξόρκια;
4. Το τέλος τους είναι αβέβαιο
Το πώς θα καταλήξει ο αντι-ήρωας προκαλεί περισσότερη αγωνία γιατί, σε αντιθεση με το τέλος των καλών, το δικό του δεν είναι πάντα τόσο προδιαγεγραμμένο. Αν δεις έναν “κακό” να οδηγείται στη λύτρωση αντί για την ολική καταστροφή, τότε μπορεί να υπάρχει ελπίδα για όλους – ίσως και για σένα. Μάλιστα, υπάρχουν φορές που το τραγικό τέλος ενός αντι-ήρωα κάπως σε στενοχωρεί και θα ήθελες να ήταν διαφορετικό.
Για να πονέσεις με το τέλος του αντι-ήρωα απαιτείται συγγραφική μαεστρία. Η επιλογή των λέξεων για να περιγράψεις αυτόν και τη συμπεριφορά του πρέπει να είναι πολύ προσεκτική, αν το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθεί κάποιου είδους συμπάθεια προς το πρόσωπο του. Αν το αντέχει η ψυχούλα σου, κάνε μια προσπάθεια να διαβάσεις τη “Lolita” (Vladimir Nabokov) και δες πώς ένας τόσο αρρωστημένος χαρακτήρας μπορεί να σε κάνει να νιώσεις ταυτόχρονα αηδία και λύπηση.
Αν, λοιπόν, είθισται να σού αρέσουν τα “κακά παιδιά”, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι άκαρδος ή χαιρέκακος. Αντιθέτως, μπορεί να είσαι κι αρκετά ρομαντικός – χαζορομαντικός σε βαθμό κακουργήματος συγκεκριμένα. Πιστεύεις μέχρι τελικής πτώσεως ότι όλοι κρύβουν κάτι καλό μέσα τους κι ίσως οι “κακούληδες” σου ξυπνάνε ένα είδος saviour syndrome που μπορεί να έχεις. Σε απλά ελληνικά είναι το λεγόμενο “μπορώ να τούς αλλάξω”.
Καλή τύχη μ’ αυτό. Κατά 99.9% δε θα σε πάει πολύ μπροστά, να ξέρεις.
Εσένα ποια είναι τα “κακά παιδιά” που σου αρέσουν;
