Λίγα λόγια για τη ζωή του Χριστιανόπουλου
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος υπήρξε σημαντική προσωπικότητα του λογοτεχνικού κόσμου, επηρεάζοντας σε βάθος τον τρόπο έκφρασης στα λογοτεχνικά κείμενα και την συντηρητική κοινωνία στην οποία αναδύθηκε.
Υπήρξε ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, κριτικός βιβλίων, εκδότης, ερευνητής, λαογράφος. Αν κι υπάρχουν αμφιβολίες για την καταγωγή του η επίσημη εκδοχή αναφέρει, ότι γεννήθηκε το 1931 από πρόσφυγες γονείς, προερχόμενους από την Ανατολική Θράκη. Το πραγματικό του όνομα ήταν Κωνσταντίνος Δημητριάδης. Έζησε δύσκολα, διότι βίωσε έντονα την φτώχεια και τον ρατσισμό. Ίσως, τα προσωπικά του βιώματα εξηγούν και τη στυφή και δηκτική στάση του έναντι των φιλόδοξων λογοτεχνών και εν γένει της ζωής.
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος βίωσε τρομερές καταστάσεις στη διάρκεια της ελληνικής κατοχής στη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, έχει γίνει γνωστό ότι εξαιτίας της απόγνωσης και της πείνας, που υφίστατο, ο ποιητής σε μικρή ηλικία στάθηκε με τη μητέρα του στην άκρη ενός πεζοδρομίου στη Θεσσαλονίκη περιμένοντας τον θάνατο και την περισυλλογή των πτωμάτων τους από τη γερμανική φρουρά. Ωστόσο, μία γειτόνισσα μόλις αντιλήφθηκε το συμβάν έσπευσε να τους βοηθήσει βγάζοντάς τους από αυτή την κατάσταση.
Τα πρώτα του βήματα και το λογοτεχνικό ταλέντο
Για να μπορέσει να επιβιώσει πουλούσε τσιγάρα, παστέλια, καρτ ποστάλ και περιπλανιόταν… Έτσι όμως, γνώρισε τον Τσιτσάνη. Η απόλυτη ένδεια που βίωσε τον σημάδεψε. Ήταν μαθητής οκτατάξιου γυμνασίου και κατηχητικού, καθώς τότε το κατηχητικό μοίραζε δωρεάν γεύματα, τα οποία είχε ανάγκη η οικογένειά του. Η πορεία της ζωής του όμως, παρά τις δυσκολίες, τον έφερνε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες. Μία από αυτές ήταν και ο Βασίλης Χατζηανδρέου, που γνώριζε στο κατηχητικό και τον έστρεψε στον ποιητικό κόσμο.
Ο ποιητής είχε βιώσει πολλά και όλα συνετέλεσαν στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, η οποία από όσα διαβάζουμε κι ακούμε στις συνεντεύξεις του είναι εμπλουτισμένη από ένα πατριωτικό-θρησκευτικό υπόβαθρο αλλά και ίσως από μία κυνικότητα.
Συνδέεται έντονα με τον Καβάφη όχι εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας που την εποχή τους θεωρούταν αμάρτημα, αλλά γιατί το έργο του εμπεριέχει έναν προσωπικό τρόπο έκφρασης και ερωτισμό. Συνδέεται επίσης, και με τον Τσιτσάνη, διότι υπήρξε λάτρης του ρεμπέτικου και των λαϊκών ασμάτων, που απηχούν μία αυθεντικότητα. Έχοντας βιώσει δύσκολες καταστάσεις, με οικονομικές στερήσεις κατόρθωσε να δημοσιεύσει το πρώτο ποίημά του με τίτλο “Παράπονο Ξενιτεμένου” με ψευδώνυμο “Το Χριστιανόπουλο” , το οποίο και μελοποίησε.
Έτσι, ξεκίνησε τη λογοτεχνική του πορεία. Σταδιακά, άρχισε να γράφει κι άλλα ποιήματα, τα οποία έφτασαν τα 300 και σύντομα δημοσίευσε και το πρώτο του περιοδικό με τίτλο Χριστιανόπουλο. Αυτό ήταν μόνο η αρχή!
Ο ποιητής ως φοιτητής πια της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης με πολύ κόπο κατόρθωσε να δημοσιεύσει την πρώτη του ποιητική συλλογή στις εκδόσεις Κοχλία με τίτλο “Εποχή των Ισχνών Αγελάδων”. Βέβαια, τότε άρχισαν τα εμπόδια… Του ασκήθηκε έντονη κριτική για την τολμηρότητα και τον ερωτισμό των ποιημάτων του, τα οποία ξεπερνούσαν τα ηθικά δεδομένα της εποχής. Αποτέλεσμα ήταν η αποβολή του από το κατηχητικό, οι αντιδράσεις του Τύπου και των καθηγητών του και του εύπορου θείου του που είχε αναλάβει οικονομικά τις σπουδές του. Παρά τις αντιδράσεις όμως, δέχτηκε και θετικά σχόλια από διάφορους λογοτέχνες, όπως τον Μανόλη Αναγνωστάκη.
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε το λογοτεχνικό του ταξίδι παρά τις αντιδράσεις. Έτσι, δημοσίευσε και την δεύτερη έκδοση της συλλογής. Αλλά δεν γλίτωσε το σκάνδαλο που δημιουργήθηκε, καθώς του κατασχέθηκε το βιβλίο, γιατί υποστηρίχθηκε ότι ακολούθησε απρεπή φρασεολογία αποκαλώντας τους αστυνόμους ”μπασκίνες”. Γενικότερα, η τολμηρότητα, το πάθος και ο ερωτισμός είναι τα χαρακτηριστικά σημεία της λογοτεχνικής του διαδρομής, που προκαλούσαν αρνητικές αντιδράσεις. Σήμερα όμως, για τον τολμηρό και έκδηλο τρόπο έκφρασής του τον θαυμάζουμε.
Η Διαγώνιος, η προσωπική εξέλιξη και οι διακρίσεις του Χριστιανόπουλου
Ο ποιητής συνέχιζε το λογοτεχνικό του ταξίδι με την ίδρυση των δικών του Εκδόσεων Διαγώνιος στα πλαίσια της οποίας δημοσίευσε και την πρώτη του συλλογή διηγημάτων. Κάθε 5 χρόνια ανέστελλε τη λειτουργία της Διαγωνίου επικαλούμενος την ανάγκη ανάπαυσης και διαλείμματος.
Δεν πτοούταν και μάλιστα, ασκούσε κριτική σε δημοφιλή πρόσωπα του ελληνικού λογοτεχνικού κατεστημένου. Αυτό εξόργιζε αλλά πάντα παρέμενε σταθερός στις απόψεις του. Η ζωή του γινόταν πιο τολμηρή, καθώς αποκάλυπτε το έντονο πάθος του και τις ερωτικές του επιθυμίες. Βέβαια, ο ίδιος υπέστη πολλές στερήσεις τόσο ερωτικές όσο και υλικές, οι οποίες εύλογα καθίστανται αντιληπτές από την μοναξιά και τους περιορισμούς που αναφέρονται στα ποιήματά του.
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος ότι βίωνε, αισθανόταν, αντιμετώπιζε το μετουσίωνε σε ατόφια κομμάτια ποίησης και διηγημάτων. Χαρακτηριστικά ποιήματα: «Νύχτα, χάρισέ μου ένα κορμί», «Όταν σε περιμένω», «Προκοπή από τους όμορφους δεν έχει», «Κατατρεγμένοι», «Στα προάστια του έρωτα», «Βγάλε τη στολή», «Η νύχτα είναι παγερή», «Καημένε Μακρυγιάννη να ‘ξερες», «Τα πρόβατα απήργησαν». Τα ποιήματα αυτά, όπως και πολλά ακόμη, μαρτυρούν τους ανεκπλήρωτους έρωτες, τις ανισότητες και την περιθωριοποίηση που υπήρχε, διότι τότε υπήρχε μία άλλη Ελλάδα πολύ διαφορετική από τη σημερινή.
Επίσης, στην πορεία του συγγραφικού του ταλέντου, όταν πια αναγνωρίστηκε τον καλούσαν σε διαλέξεις καθώς και τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Οι Θεσσαλονικείς ήταν περήφανοι για τον συντοπίτη τους που κατόρθωσε και αναδύθηκε στον λογοτεχνικό κόσμο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το 2011 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο των Γραμμάτων, το οποίο αρνήθηκε να παραλάβει απαντώντας με το κείμενό του Εναντίον.
«Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ΄όπου και αν προέρχεται….
Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερου μου – και κάποτε πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά – και κάποτε πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από την ζωή μας…
Είμαι εναντίον των χρηματικών επιχορηγήσεων, σιχαίνομαι τους φτωχοπρόδρομους που απλώνουν το χέρι τους για παραδάκι. Οι χορηγίες μεγαλώνουν την μανία μας για διακρίσεις και την δίψα μας για λεφτά ξεπουλάνε την ατομική ανεξαρτησία μας.
Είμαι εναντίον των σχέσεων με το κράτος και βρίσκομαι σε διαρκή αντιδικία μαζί του. Πότε μου δεν πάτησα σε υπουργείο, και το καυχιέμαι. Η μόνη μου εξάρτηση απο το κράτος είναι η εφορεία, που με γδέρνει.
Είμαι εναντίον των εφημερίδων. Χαντακώνουν αξίες, ανεβάζουν μηδαμινότητες, προβάλλουν ημετέρους, αποσιωπούν τους απροσκύνητους΄ όλα τα μαγειρεύουν, όπως αυτές θέλουν. Δεξιές, αριστερές, κεντρώες – όλες το ίδιο σκατό….
Είμαι εναντίον κάθε ιδεολογίας, σε οποιαδήποτε απόχρωση και αν μας την πασέρνουν. Όσο πιο γοητευτικές και προοδευτικές είναι οι ιδέες, τόσο πιο τιποτένια ανθρωπάκια μπορεί να κρύβονται από πίσω τους. Όσο πιο όμορφα τα λόγια τους, τόσο πιο ύποπτα τα έργα τους. Όσο πιο υψηλοί οι στόχοι, τόσο πιο άνοστοι οι στίχοι.
Είμαι, προπάντων, εναντίον κάθε ατομικής φιλοδοξίας, που καθημερινά μας οδηγεί σε μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς. Αν σήμερα κυριαρχούν παραγοντίσκοι και τσανάκια, δεν φταίει μόνο το κωλοχανείο΄ φταίνε και οι δικές μας παραχωρήσεις και αδυναμίες. Αν πιάστηκε η μέση του οδοκαθαριστή, φταίμε και εμείς που πετούμε το τσιγάρο μας στο δρόμο. Κι αν η λογοτεχνία μας κατάντησε σκάρτη, μήπως δεν φταίει και η δική μας σκαρταδούρα.
Τον Ιούνιο του ιδίου χρόνου ανακηρύχθηκε επίτιμος Διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, αρνήθηκε την λογοτεχνική σύνταξη και το 2005 την τιμητική πλακέτα. Ο Χριστιανόπουλος παρέμενε σταθερός στις απόψεις του και αυτό ήταν σημείο κατατεθέν.
Ο σπουδαίος ποιητής έχει αφήσει πλούσια παρακαταθήκη, διότι η ποίησή του είχε μία ιδιοτυπία που αφορούσε την επιθυμία, τη στέρηση και την υποταγή. Πολλά ποιήματά του έχουν μεταγλωττιστεί σε αρκετές γλώσσες και μελοποιηθεί από καλλιτέχνες- ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Σταύρος Κουγιουμτζής , ο Διονύσης Σαββόπουλος συγκαταλέγονται σε αυτούς.
Καταλαβαίνουμε έτσι, ότι ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έχει επηρεάσει έντονα τον πολιτισμό και τη σκέψη των ανθρώπων, που εντρυφούν στη λογοτεχνία, ενώ ο ίδιος έχει επηρεαστεί από το παράδειγμα της ερωτικής επιθυμίας και αμεσότητας του Καβάφη. Επιπλέον, απασχόλησε και απασχολεί τους αναγνώστες ο τρόπος συγγραφής του και η αυθεντικότητά του. Είναι έτσι, αναμφίβολη η σημαντική συνεισφορά του στον ελληνικό πολιτισμό.
Χαρακτηριστικά ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου:
Ἑνός λεπτοῦ σιγή
Ἐσεῖς ποὺ βρήκατε τὸν ἄνθρωπό σας
κι ἔχετε ἕνα χέρι νὰ σᾶς σφίγγει τρυφερά,
ἕναν ὦμο ν᾿ ἀκουμπᾶτε τὴν πίκρα σας,
ἕνα κορμὶ νὰ ὑπερασπίζει τὴν ἔξαψή σας,
κοκκινίσατε ἄραγε γιὰ τὴν τόση εὐτυχία σας,
ἔστω καὶ μία φορά;
Εἴπατε νὰ κρατήσετε ἑνὸς λεπτοῦ σιγή
γιὰ τοὺς ἀπεγνωσμένους;
ΕΡΩΤΑΣ
Νὰ σοῦ γλείψω τὰ χέρια, νὰ σοῦ γλείψω τὰ πόδια –
ἡ ἀγάπη κερδίζεται μὲ τὴν ὑποταγή.
Δὲν ξέρω πῶς ἀντιλαμβάνεσαι ἐσὺ τὸν ἔρωτα.
Δὲν εἶναι μόνο μούσκεμα χειλιῶν,
φυτέματα ἀγκαλιασμάτων στὶς μασχάλες,
συσκότιση παραπόνου,
παρηγοριὰ σπασμῶν.
Εἶναι προπάντων ἐπαλήθευση τῆς μοναξιᾶς μας,
ὅταν ἐπιχειροῦμε νὰ κουρνιάσουμε σὲ δυσκολοκατάχτητο κορμί
ΤΕΛΟΣ
Τώρα ποὺ βρῆκα πιὰ μίαν ἀγκαλιά,
καλύτερη κι ἀπ᾿ ὅ,τι λαχταροῦσα,
τώρα ποὺ μοῦ ῾ρθαν ὅλα ὅπως τὰ ῾θελα
κι ἀρχίζω νὰ βολεύομαι μὲς στὴν κρυφὴ χαρά μου,
νιώθω πὼς κάτι μέσα μου σαπίζει
Αξιοποιήθηκαν οι ακόλουθες πηγές:
- Άρθρο στο διαδίκτυο. Ανακτήθηκε από: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/ntinos_xristianopoylos_poems.htm (τελευταία πρόσβαση 21/3/2023)
- Παρίδης Χρήστος. Άρθρο στο διαδίκτυο. Ανακτήθηκε από https://www.lifo.gr/culture/vivlio/i-zoi-kai-o-thanatos-toy-ntinoy-hristianopoyloy (τελευταία πρόσβαση 21/3/2023)
- Τρούσας Φώντας. Άρθρο στο διαδίκτυο. Ανακτήθηκε από https://www.lifo.gr/culture/music/i-diagonios-toy-ntinoy-hristianopoyloy-kai-i-tzaz (τελευταία πρόσβαση 21/3/2023)
- Μπουκάλας Παντελής. Άρθρο στο διαδίκτυο. Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/opinion/1092086/ntinos-christianopoylos/ (τελευταία πρόσβαση 21/3/2023)
