Πρώτη επαφή με το έργο του Ισίδωρου Ζουργού ήταν με το μυθιστόρημά του “Περί της εαυτού ψυχής” που κυκλοφόρησε πριν από δυο χρόνια. Διαβάζοντας το νέο του βιβλίο “παλιές και νέες χώρες”, διαπιστώνω για δεύτερη φορά την εκτενή έρευνα που διαφαίνεται ότι διεξάγει ο συγγραφέας ώστε να συνθέσει ένα άρτιο, αξιόπιστο, ακριβές ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο όπου θα εντάξει τη μυθιστορία του.
Ο Μιχαήλ Δέδες θυμίζει αρκετά τον ήρωα της “Αισθηματικής αγωγής” του Φλομπέρ. Γόνος οικογένειας εμπόρων έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Αθήνα. Τα τελευταία επτά χρόνια έλειψε για νομικές σπουδές στο Λονδίνο και το Παρίσι. Τον Αύγουστο του 1884 επιστρέφει στην πατρική εστία στην Αθήνα. Θα τον υποδεχθούν οι γονείς του κύρης Γεώργιος και Βιλερμίνη, καθώς και η παραμάνα του Όλγα.
Παρόλο που πλησιάζει τα 30 έτη, ο Μιχαήλ παραμένει ένας ονειροπόλος νέος, βυθισμένος στον μυθιστορηματικό κόσμο του Ιουλίου Βερν, αναποφάσιστος για το δρόμο που θα χαράξει στη ζωή του.
Στη Θεσσαλονίκη, η Λεύκα Κηρομάνου, μια δυναμική, πεισματάρα, νέα γυναίκα, έχει αναλάβει το κατάστημα εμπορίας σαπουνιών και κάποιες παράπλευρες επιχειρηματικές δραστηριότητες, που κληρονόμησε από τον πατέρα της μετά τον πρόσφατο θάνατό του.
Η Λεύκα είναι αδίστακτη, ατρόμητη, αποφασισμένη να πετύχει στον ανδροκρατούμενο κόσμο. Η απερισκεψία ή μάλλον η υπερεκτίμηση του δυναμισμού της θα έχει υψηλό τίμημα.
Μία φάρσα θα φέρει τους δύο νέους κοντά. Ο Μιχαήλ και η Λεύκα θα ζήσουν βίους κοινούς και παράλληλους.
Ιστορικά διανύουμε την περίοδο όπου η Θεσσαλονίκη ανήκει στο οθωμανικό κράτος και στην Ελλάδα το πολίτευμα είναι βασιλευομένη δημοκρατία. Στο θρόνο βρίσκεται ο Γεώργιος Ά.
Η ζωή των κεντρικών ηρώων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι το μέσο παρουσίασης των συνθηκών σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο κατά το τέλος του 19ου αιώνα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Στην Αθήνα είναι εμφανής η επιρροή της ευρωπαϊκής μπελ επόκ, ενώ η Θεσσαλονίκη αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό κέντρο φυλών και θρησκειών.
Τη διήγηση έχει αναλάβει η Λεύκα Κηρομάνου. Εξιστορεί τα βιώματα της, την κοινή πορεία της με τον Μιχαήλ, τη ζωή του ίδιου του Μιχαήλ. Η αντίθεση των χαρακτήρων τους θα είναι αυτό που θα τους ενώσει και η επίδραση του ενός στον άλλο θα επιφέρει αλλαγές, θα (ανα)διαμορφώσει τις προσωπικότητές τους.
Στο πρόσωπο της Λεύκας Κηρομάνου ενσαρκώνεται το ζήτημα των γυναικών, οι απαρχές των γυναικείων αγώνων, το κίνημα του φεμινισμού που κάνει την εμφάνισή του στον ελλαδικό χώρο, οι αλλαγές που θα συντελεστούν όσον αφορά τη θέση της γυναίκας κατά τον 20ο αιώνα.
Εκτός από την έμφυλη ανισότητα, στο μυθιστόρημα δεσπόζει και το ταξικό χάσμα, η οικονομική δυσπραγία που οδηγούσε νέα κορίτσια στη δούλεψη των ευκατάστατων οικογενειών. Οι άτυχες κατέληγαν στην πορνεία.
Είναι η περίοδος που ο Παπαδιαμάντης γράφει τη «Φόνισσα», ο Θεοτόκης το « Η τιμή και το χρήμα» και ο Καρκαβίτσας τη «Λυγερή».
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Ισίδωρος Ζουργός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1964. Έχει γράψει τα µυθιστορήµατα Φράουστ (1995, αναθεωρηµένη έκδοση 2010), Αποσπάσµατα από το βιβλίο του ωκεανού (2000), Η ψίχα εκείνου του καλοκαιριού (2002), η ισπανική μετάφραση του οποίου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Sloper το 2022, Στη σκιά της πεταλούδας (2005), Η αηδονόπιτα (2008), Ανεµώλια (2011, Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου), Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλµοσίνο (2014, Βραβείο Public 2015), Λίγες και μία νύχτες (2017, Βραβείο περιοδικού Κλεψύδρα), Οι ρετσίνες του βασιλιά (2019), Περί της εαυτού ψυχής (2021, Βραβείο Public 2022), Παλιές και νέες χώρες (2023). Επίσης συνέγραψε µε τον σκηνοθέτη Πάνο Καρκανεβάτο το σενάριο της ταινίας Όχθες (2015). Έχει τιμηθεί με το βραβείο ιστορικού μυθιστορήματος του Ιδρύματος «Κώστας και Άρτεμις Κυριαζή» (2023). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.
Οπισθόφυλλο
Στην οθωμανική Θεσσαλονίκη του 1885, ένα άνοστο αστείο, λίγα βλέμματα και κάποια παλιά μυστικά στέκονται αρκετά για να ξεκινήσει μια ερωτική σχέση ανάμεσα σ’ έναν αφελή και ονειροπόλο άνδρα και μια δυναμική γυναίκα. Στην Αθήνα βασιλεύει ο Γεώργιος Α΄, στην Ερμούπολη το εμπόριο και στη Θεσσαλονίκη η ομίχλη.
Οι δυο τους θα ταξιδέψουν στην παλιά Ελλάδα και θα επιστρέψουν στη συνέχεια στους τόπους αυτούς, που χρόνια αργότερα, μέσα από το ζεστό αίμα των πολέμων, θα ονομαστούν Νέες Χώρες.
Το “Παλιές και νέες χώρες” είναι ένα μυθιστόρημα για τις γυναίκες που ασφυκτιούν από το κοινωνικό περιλαίμιο, για τους αμήχανους άνδρες και τις άφωνες υπηρέτριες στα χρόνια της μπελ επόκ, της εποχής που ονομάστηκε χαρισάμενη από τους έχοντες πλούτο και δύναμη.
Είναι, επίσης, ένα μυθιστόρημα για τους παράκτιους φάρους που φωτίζουν τα σκοτάδια, για την ιερουργία του νερού και της θάλασσας, για τον Ιούλιο Βερν και τα βιβλία του, που εικονοποιούν τις αποκοτιές της φαντασίας, για το ερωτικό ανθρώπινο βλέμμα αλλά και την εξουσιαστική ματιά, για όσα, τέλος, παλιά θριαμβεύουν και για όσα νέα δεν έχουν ακόμη αρθρώσει το όνομά τους.
