Το 1990 εκδίδεται το βιβλίο της Φρίντα Μπιούμπι “Και το όνειρο πάγωσε: ένα χρονικό του AIDS”. Ήταν η πρώτη φορά που διάβασα μία βιογραφία/μαρτυρία για έναν άνθρωπο που χάθηκε, δυστυχώς όπως εκατομμύρια άλλοι, από το AIDS.
Τον περασμένο μήνα κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας το βιβλίο του Anthony Passeron “τα παιδιά κοιμήθηκαν” σε μετάφραση Μήνας Πατεράκη-Γαρέφη από τις εκδόσεις Πατάκη.
Ο συγγραφέας, ορμώμενος από την ιστορία της οικογένειας του, συντάσσει ένα χρονικό για την εξέλιξη της νόσου που τόσο πρόωρα έκοψε το νήμα της ζωής και μελών της δικής του οικογένειας.
Ο Passeron αναμοχλεύει το οικογενειακό του παρελθόν, την ιστορία της τοπικής κοινωνίας καθώς και την πορεία των ερευνών για το θανατηφόρο ιό που είχε λάβει διαστάσεις επιδημίας στη δεκαετία του 1980.
Δύο παράλληλες αφηγήσεις εναλλάσσονται ξεκινώντας με την παράθεση των πρώτων αναφορών για θανάτους νεαρών ανδρών από πνευμονοκύστωση σε επιστημονικά περιοδικά, ο συγγραφέας παρακολουθεί και μας μεταφέρει μία πλήρη εικόνα για την εξέλιξη της νόσου, την προέλευση της, την ταυτοποίηση της τον διαχωρισμό της από τους υπόλοιπους ρετροϊούς, τις διαφορετικές απόψεις που διατυπώθηκαν μέσα στην επιστημονική κοινότητα, τις μελέτες και τις προσπάθειες ανεύρεσης φαρμακευτικής αγωγής που όχι μόνο θα καθυστερούσε την εξέλιξη της νόσου μα θα εξασφάλιζε την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Ανακαλύπτοντας υλικό από φωτογραφίες και φιλμάκια στα οικογενειακά κειμήλια, ανασύροντας μνήμες από αναφορές μελών της οικογένειας και βιώματα δικά του, ο Anthony Passeron ανασυνθέτει όχι μόνο την πορεία προς το θάνατο δικών του ανθρώπων από AIDS μα καταγράφει το φόβο, την αβεβαιότητα, τις προκαταλήψεις που γεννάει η άγνοια, την άρνηση, την επιφυλακτικότητα, την απόρριψη από μια κοινωνία, τον αποκλεισμό και τον στιγματισμό όσων νόσησαν από τον ιό.
Ασθενείς και φορείς της νόσου σε μεγάλο ποσοστό εκδιώθηκαν και από τα μέλη των οικογενειών τους. Οικογένειες που έμειναν δίπλα στους ασθενείς τους υπήρξαν με τη σειρά τους αποδέκτες στιγματισμού, κοινωνικού χλευασμού ρατσισμού, περιθωριοποίησης.
Για πολλά χρόνια το AIDS ήταν η νόσος των ομοφυλόφιλων, κυρίως ανδρών, περιθωριοποιώντας ακόμη περισσότερο μία ομάδα ανθρώπων, δαιμονοποιώντας τις σεξουαλικές προτιμήσεις τους.
Αυτό που αποκαλύπτει και θέλει να επισημάνει ο συγγραφέας είναι το αληθινό πρόσωπο του ιού, οι πραγματικές διαστάσεις του, τα χιλιάδες θύματα του ανάμεσα στους χρήστες ηρωίνης που μοιράστηκαν μια κοινή σύριγγα. Η μετάδοση του ιού δεν περιορίζεται στη σεξουαλική επαφή. Σίγουρα απαιτείται επαφή, όμως μπορεί να είναι με αίμα που φέρει τον ιό. Μην ξεχνάμε ότι ακόμα και πρόσφατα υπήρξαν περιστατικά μεταφοράς του ιού ενδονοσοκομειακά μέσω μετάγγισης αίματος.
Τα θύματα της δικής του οικογένειας ήταν χρήστες ηρωίνης. Άνθρωποι που νοσούσαν από εθισμό σε ναρκωτική ουσία. Σκιές του εαυτού τους, παραδομένοι στην εξάρτηση, ζουν ήδη αποκομμένοι και εξοβελισμένοι όταν το AIDS θα μπει στο σώμα τους οδηγώντας τους στο βέβαιο θάνατο.
Η κλιμάκωση των διαδοχικών αφηγήσεων καταλήγει να μας υπενθυμίσει τον τρόμο που νιώθουμε όταν απειλείται η ζωή μας, ένας τρόμος που γίνεται αιτία να χαθεί η ανθρωπιά μας και να αναδειχθεί το πρωτόγονο ένστικτο αυτοσυντήρησης εξοντώνοντας ή εξοστρακίζοντας την απειλή. Παύουμε να βλέπουμε τον συνάνθρωπό μας αφού πλέον αποτελεί κίνδυνο για εμάς.
Ο γνωστός σε όλους μας πια, HIV (Human Immunodeficiency Virus= Ιός Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας), απεδείχθη ότι είναι μια μορφή ιού που είχε μεταναστεύσει από τους μεγαλοπιθήκους στο ανθρώπινο είδος σε κάποια περιοχή του νοτιοανατολικού Καμερούν. Ένας ιός που εξελίχθηκε γενετικά και μετατοπίστηκε γεωγραφικά αφήνοντας πίσω του περισσότερα από 36 εκατομμύρια θύματα παγκοσμίως.
Τα παιδιά κοιμήθηκαν και στον αιώνιο ύπνο τους ονειρεύονται έναν κόσμο που κανένας δε θα ζει ή δε θα πεθαίνει μόνος.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Αντονύ Πασσερόν γεννήθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας το 1983. Διδάσκει γαλλική λογοτεχνία και ανθρωπιστικές επιστήµες στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα παιδιά κοιµήθηκαν (Εκδόσεις Πατάκη, 2023) είναι το πρώτο του µυθιστόρηµα για το οποίο έχει βραβευτεί µε τα βραβεία Premiere Plume και Wepler-Fondation La Poste (2022).
Οπισθόφυλλο
Ο Ντεζιρέ, ο αγαπηµένος πρωτότοκος γιος µιας ευκατάστατης οικογένειας Γάλλων εµπόρων από την ενδοχώρα της Νίκαιας, εθίζεται στις ουσίες σ’ ένα ταξίδι του στο Άµστερνταµ. Είναι αρχές της δεκαετίας του ’80 και η Γαλλία βρίσκεται αντιµέτωπη µε τη µάστιγα των ναρκωτικών. Την ίδια ακριβώς περίοδο, το έιτζ εισβάλλει αιφνίδια στις ζωές χιλιάδων ανθρώπων και ανάµεσα στα θύµατά του είναι και ο Ντεζιρέ, ο οποίος κολλάει τον ιό από µια µολυσµένη σύριγγα· η πορεία του είναι προδιαγεγραµµένη και στην κατάβασή του στην Κόλαση συµπαρασύρει και την οικογένειά του, που θα στιγµατιστεί ανεπανόρθωτα βιώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισµό. Ένα δεύτερο αφηγηµατικό νήµα διατρέχει παράλληλα το βιβλίο: το χρονικό του ηρωικού αγώνα των επιστηµόνων που ασχολήθηκαν πρώτοι µε το έιτζ. Σε µικρά περιεκτικά κεφάλαια, ο Αντονύ Πασσερόν παρουσιάζει τα ορόσηµα της ακάµατης έρευνας που διεξήγαν κορυφαίοι επιστήµονες από το 1981 ως τα µέσα της δεκαετίας του 1990, προκειµένου να κατανοήσουν πρώτα απ’ όλα τον ιό και ακολούθως να τον αναχαιτίσουν και να τον θεραπεύσουν, εκριζώνοντας τον φόβο και την προκατάληψη απέναντι σε φορείς και ασθενείς. Σαράντα χρόνια µετά τον θάνατο του Ντεζιρέ, ο συγγραφέας ανασκαλεύει το παρελθόν της οικογένειάς του µέσα από φωτογραφίες και φιλµάκια σούπερ-8, τα µόνα κειµήλια στα οποία επιβιώνει η µορφή του πρόωρα χαµένου θείου του. Στο µυθιστορηµατικό του ντεµπούτο, ο Πασσερόν συνυφαίνει την οικογενειακή ιστορία µε την κοινωνιολογική έρευνα, αποτυπώνοντας τις κοσµογονικές αλλαγές που προκάλεσε η ταυτοποίηση του ιού του έιτζ. «To πρώτο µυθιστόρηµα του Πασσερόν είναι από τα σπάνια βιβλία που δεν ξεχνάει κανείς ποτέ. Φέρνει στα µάτια δάκρυα συγκίνησης και θυµού, είναι συγκλονιστικό, εντυπωσιακό, χειµαρρώδες. Η γλώσσα του είναι αθώα, σκληρή, υπέροχη». Le Monde «Ο Αντονύ Πασσερόν έγραψε ένα σπουδαίο µυθιστόρηµα για τη λήθη, µε µια γλώσσα ακριβή και νηφάλια. Τα σύντοµα κεφάλαια για τη ζωή του θείου του εναλλάσσονται µε εκείνα που είναι αφιερωµένα στην ανακάλυψη του έιτζ στη Γαλλία. Αρχικά, η προσοχή των ερευνητών και των µέσων ενηµέρωσης επικεντρώθηκε στο Παρίσι και στους κύκλους των οµοφυλόφιλων. Σαράντα χρόνια αργότερα, ο Πασσερόν αφηγείται επιτέλους την ιστορία αυτών των νέων από την Προβηγκία στην πρώτη γραµµή του δικτύου διακίνησης ναρκωτικών µε το κωδικό όνοµα French Connection». Lire «Ένα εκ βαθέων πορτρέτο που σκιαγραφείται µέσα από το παλιρροϊκό κύµα που προκάλεσε η επιδηµία του έιτζ. Ένας αγώνας δρόµου ενάντια στον χρόνο, ενάντια στην ντροπή και στη θλίψη». Public «Αυτή η διττή ιστορία, της οικογενειακής τραγωδίας και της κατακλυσµικής επιδηµίας του έιτζ, είναι που βρίσκεται στον πυρήνα αυτού του συναρπαστικού µυθιστορήµατος. Με διακριτικότητα και επιστηµοσύνη, ο Πασσερόν αφηγείται τον παράλληλο αγώνα µιας οικογένειας και των ερευνητών του έιτζ. Για να µην τους ξεχάσουµε ποτέ». L’Express
[πηγή: εκδόσεις Πατάκη]
