Λουκής Ακρίτας: Ελληνοκύπριος Πολιτικός με σημαντικό έργο

Ο Λουκής Ακρίτας ήρθε στον κόσμο στις 8 Αυγούστου 1908 στη Μόρφου της Αγγλοκρατούμενης Κύπρου. Ήταν το τέταρτο παιδί της εννεαμελούς οικογένειας του Γιαννακού Χατζηλουκά από τη Ζώδια και της Μορφίτισσας Ελένης Καττιρτζήγιαννη.

Ο Λουκής τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη γενέτειρά του. Αρχικά, φοίτησε για οκτώ χρόνια στο δημοτικό σχολείο και στην Ελληνική Σχολή της Μόρφου. Στη συνέχεια, το 1925, αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, όπου φοίτησε για μια τετραετία. Τέλος, σπούδασε στο Παγκύπριο Διδασκαλείο Λευκωσίας, απ’ όπου αποφοίτησε το 1928.

---

Λουκής Ακρίτας – Αρχή εργασιακού στίβου

Ο Λουκής δίδαξε σε σχολεία στη γενέτειρά του, αλλά και στην κατεχόμενη πλέον Κύπρο. Πιο συγκεκριμένα, δίδαξε σε σχολεία στην κοινότητα της Σύγκρασης, η οποία είναι επαρχία της Αμμοχώστου, και σε σχολεία στο ημιορεινό χωριό Κελλάκι, το οποίο είναι βορειοανατολικά της Λεμεσού. Στα 22 του χρόνια ο Λουκής ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του δράση δημοσιεύοντας κείμενά του στην εφημερίδα της Λεμεσού «Χρόνος».

Ο Λουκής θέλοντας να δραπετεύσει από τη σκληρή πραγματικότητα της κυπριακής υπαίθρου έφτασε στην Αθήνα το 1930 έχοντας ως μόνο του όπλο την έφεση στο γράψιμο. Αρχικά, υπήρξε πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα «Εστία», ενώ στη συνέχεια έγραφε στην εφημερίδα «Πρωία». Επίσης, έγινε συντάκτης στη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» των εκδόσεων «Πυρσός». Ο Λουκής Ακρίτας υπήρξε, επιπλέον, ανταποκριτής της εφημερίδας της Λευκωσίας «Πρωινή», και έγραφε για τα κυπριακά περιοδικά «Πάφος» και «Κυπριακά Γράμματα». Στην Αθήνα σπούδασε Αγγλική Φιλολογία.

---

Λουκής Ακρίτας – Ελληνοϊταλικός και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Λουκής Ακρίτας κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1940 – 1941 ήταν στρατιώτης στο μέτωπο της Κλεισούρας. Από αυτό το πόστο έγραφε πολεμικές ανταποκρίσεις για την εφημερίδα «Εστία». Από τα κείμενά του βγαίνουν ευαισθησία και ήπιοι τόνοι, ενώ μέσα από αυτά δείχνει βαθιά ανυπόκριτη αγάπη για τον άνθρωπο και την πατρίδα. Τα κείμενα αυτά του Λουκή αποτέλεσαν «πρώτη ύλη» για το μυθιστόρημα «Αρματωμένοι» που βγήκε το 1947. Αδιαμφισβήτητα, ο Λουκής ήταν ο μοναδικός «πολεμικός ανταποκριτής» που είχε την τόλμη να δημοσιεύσει δύο χρονογραφήματα για τον εληνοϊταλικό πόλεμο τον Μάιο του 1941. Πιο συγκεκριμένα, ο Λουκής δημοσίευσε αυτά τα χρονογραφήματα έναν μήνα μετά τη γερμανική εισβολή, και τα αφιερώνει στους νεκρούς συμπολεμιστές του, «σ’ αυτά τα εκλεκτά παιδιά, που δεν θα γυρίσουν πίσω» όπως χαρακτηριστικά έλεγε.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, ο Λουκής μπήκε στην αντίσταση και δούλεψε στον αντιστασιακό τύπο. Μαζί με τον αδελφό του, Ευριπίδη, εξέδιδαν παράνομα την αντιστασιακή εφημερίδα «Καθημερινά Νέα». Αυτή η εφημερίδα κυκλοφορούσε από την άνοιξη ως τον Οκτώβρη του 1944 και σε αραιά χρονικά διαστήματα από το 1945 ως το 1946. Η εφημερίδα αυτή, επίσης, μεταπολεμικά ήταν υπέρ της Ένωσης Κέντρου και των επιλογών του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Λουκής υπήρξε ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργανώσεως «Τριμελής Επιτροπή Αγώνος». Σε αυτή την επιτροπή ήταν μαζί με τον Μιλτιάδη Πορφυρογέννη και τον στρατηγό Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλο. Η επιτροπή αυτή αργότερα πήρε το όνομα «Ανώτατη Επιτροπή Απελευθερώσεως», εκπροσώπευε την εξόριστη κυβέρνηση και είχε ως σκοπό τη διαπραγμάτευση για την αποχώρηση των κατακτητών και την υποδοχή του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου στην Αθήνα το 1944.

---

Λουκής Ακρίτας – Περίοδος 1944 – 1964

Με την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, ο Λουκής Ακρίτας μπαίνει ενεργά στην πολιτική ζωή της Ελλάδας. Το 1944 έγινε υφυπουργός Τύπου στην πρώτη μεταπελευθερωτική ελληνική κυβέρνηση και το 1950 ανέλαβε Γενικός Γραμματέας της ΕΠΕΚ, κόμμα που είχε ιδρύσει ο Νικόλαος Πλαστήρας. Πέρα από αυτό, το 1950 συνέχισε το συγγραφικό και δημοσιογραφικό του έργο. Το 1951, ο Λουκής βγήκε πρώτος σε σταυρούς βουλευτής Αθηνών στις εκλογές του Μαρτίου. Την ίδια χρονιά πήγε στην Κύπρο. Σκοπός αυτού του ταξιδιού ήταν να προβάλει τον κυπριακό αγώνα για την ανεξαρτησία μέσω της συμμετοχής του στην 6^η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στο Παρίσι. Αργότερα, το 1952, ο Λουκής προέβαλε το Κυπριακό Ζήτημα και στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.

Ο Λουκής μίλησε εκ νέου για το Κυπριακό Ζήτημα το 1954 στη διάρκεια του ταξιδιού του στις Η.Π.Α ως μέλος της Διακομματικής Επιτροπής Διαφωτίσεως. Ήταν, ακόμα, μέλος του Συμβουλίου της Κυπριακής Εθναρχίας στην Αθήνα. Ύστερα από την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου όντας απογοητευμένος υπέβαλε την παραίτησή του από τη θέση που είχε. Το 1959, ο Λουκής συμμετείχε στη Σύσκεψη της Ρόδου και ήταν ο ιδρυτής του κόμματος «Προοδευτική Ένωση». Αργότερα το κόμμα αυτό έγινε ένα με τη «Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση» του Σοφοκλή Βενιζέλου. Ο Λουκής, τέλος, το 1964 αμέσως μετά την εκδήλωση των δικοινοτικών ταραχών πήγε στην Κύπρο για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη, Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριου Γ΄ και στον κυπριακό λαό.

---

Λουκής Ακρίτας – Συγγραφικό και δημοσιογραφικό έργο

Ο Λουκής Ακρίτας έχει γράψει σε αντιστασιακά έντυπα και εφημερίδες και στις εκδόσεις «Ακρίτας». Επίσης, εξέδιδε μαζί με τον αδελφό του και τον Νικηφόρο Βρεττάκο περιοδικά πολιτικού προβληματισμού. Πιο συγκεκριμένα, τα «Ελληνικά Χρονικά» ήταν ένα εβδομαδιαίο αρχικά περιοδικό και αργότερα δεκαπενθήμερο που περιέχει και λογοτεχνικά κείμενα. Τα «Ελληνικά Χρονικά» κυκλοφορούσαν από το 1952 έως το 1954. Από το 1959 έως το 1962, ο Λουκής εκδίδει τα περιοδικά «Κόσμος» και «Επιστήμη και Ζωή» στα οποία δημοσιεύει και διηγήματά του όπως το «Φορτίο ανθρώπου».

Ο Λουκής Ακρίτας το 1931 κάνει την πρώτη του εμφάνιση στον χώρο της λογοτεχνίας με ένα διήγημά του στις στήλες του περιοδικού «Πρωτοπόροι». Ο τίτλος του διηγήματος ήταν «Κάθε κορμί πενήντα λίρες». Επίσης, έγραψε το μυθιστόρημα «Νέος με καλάς συστάσεις» το 1935 και το μυθιστόρημα «Ο κάμπος» το 1936. Το δεύτερο είναι εμπνευσμένο από τη ζωή των Κυπρίων αγροτών του μεσαρίτικου κάμπου. Όμως, το έργο του «Αρματωμένοι», το οποίο κάνει αναφορά στο χρονικό του πολέμου 1940 – 1941 και αποτυπώνει τις πολεμικές του εμπειρίες, είναι ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά κείμενα της σύγχρονης νεοελληνικής πεζογραφίας.

---

Λουκής Ακρίτας – Θεατρικά έργα

Σημαντική είναι η προσφορά του Λουκή Ακρίτα και στο θέατρο, κυρίως με τα έργα του «Όμηροι» το 1956 και «Θεοδώρα». Το «Όμηροι» είχε θέμα τα αντίποινα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής σε ένα χωριό λόγω της δραστηριότητα αντάρτικων ομάδων. Σε αυτό το έργο είναι εμφανείς οι επιρροές του λαϊκού θεάτρου, όμως υπάρχουν και στοιχεία που παραπέμπουν στη δομή της αρχαίας τραγωδίας. Επίσης, μέσα από τις συγκρούσεις στον έργο βγαίνουν μορφές συμβολικές και όχι χαρακτήρες. Ο Λουκής, επίσης, έγραψε το «Όνειρο Αγάπης», που ανέβασε η Μαρίκα Κοτοπούλη στο θέατρό της το 1941.

---

Λουκής Ακρίτας – Πολιτική Σταδιοδρομία

Ο Λουκής Ακρίτας διετέλεσε Υφυπουργός Τύπου και Πληροφοριών στην Κυβέρνηση Απελευθερώσεως του Γεωργίου Παπανδρέου το 1944. Ήταν βαθιά δημοκράτης, πράγμα το οποίο βλέπουμε από την αντιστασιακή δράση και την πολιτική του πορεία τις δεκαετίας 1950 και 1960. Υπήρξε μέλος των κομμάτων «ΕΠΕΚ», «Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωση», «Κόμμα των Φιλελευθέρων» και «Ένωση Κέντρου».

Ο Λουκής άφησε το στίγμα του στη νεοσύστατη Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου του Νικολάου Πλαστήρα. Σε αυτό το κόμμα υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας, και ως βουλευτής Αθηνών το 1951. Μέσα από τη θέση του αυτή διατύπωσε το αίτημα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου. Στη συνέχεια, το 1963, έγινε βουλευτής της «Ένωσης Κέντρου».

Το 1964 ο Λουκής αναλαμβάνει Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων με Υπουργό τον τότε Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου. Σε αυτή τη θέση δουλεύει σκληρά μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου, Ευάγγελο Παπανούτσο, για την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Όμως, η μεταρρύθμιση αυτή δεν έμελλε να γίνει, εξαιτίας της Αποστασίας που έριξε την Κυβέρνηση Παπανδρέου και βύθισε τη χώρα σε βαθιά πολιτική κρίση.

---

Λουκής Ακρίτας – Σημαντικό πολιτικό έργο

Ο Λουκής Ακρίτας είχε προοδευτικές ιδέες για την αναμόρφωση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Θεωρούσε την παιδεία δημόσιο αγαθό και την ήθελε ανθρωπιστική, ανανεωμένη, με λιγότερη τυπολατρία. Επίσης, είχε ως όραμα η παιδεία να παρουσιάζει περισσότερη κριτική διάθεση, να είναι απαλλαγμένη από αναχρονιστικές δομές και να είναι ικανή να τονώσει την Εθνική Ταυτότητα των Ελλήνων.  Προέβαλε, επιπλέον, τον κυπριακό αγώνα για την ανεξαρτησία μέσω της συμμετοχής του στη Γ΄ Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών και την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1952. Τέλος, το 1954 ταξίδεψε στις Η.Π.Α. ως μέλος της Διακομματικής Επιτροπής Διαφωτίσεως για το ζήτημα της Κύπρου.

---

Λουκής Ακρίτας – Γάμος – Οικογένεια – Θάνατος

Ο Λουκής Ακρίτας ήρθε εις γάμον κοινωνία το 1954 με τη Σύλβα Ακρίτα – Γιαβάσογλου, κόρη του Κωνσταντίνου Γιαβάσογλου, Υπουργού Πρόνοιας και Γερουσιαστή με το κόμμα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η ίδια υπήρξε η πρώτη γυναίκα βουλευτής στην ιστορία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Επιπλέον, η Σύλβα ήταν μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης και Υφυπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη, τη δημοσιογράφο, συγγραφέα και βουλευτή Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ., Έλενα Ακρίτα. Ο Λουκής Ακρίτας απεβίωσε σε κλινική του Λονδίνου στις 6 Φεβρουαρίου 1965 σε ηλικία μόλις 57 ετών, μετά από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο.

 

Πηγές:

• Λουκής Ακρίτας – Βικιπαίδεια (el.wikipedia.org) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Λουκής Ακρίτας – Μεταπαιδεία (el.metapedia.org) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Ακρίτας Λουκής (www.polignosi.com) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Ο πρώτος Ελληνοκύπριος υπουργός σε κυβέρνηση στην Ελλάδα ήταν ο Λουκής Ακρίτας – Πατέρας της Έλενας Ακρίτα (www.thetoc.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Λουκής Ακρίτας (1908 – 1965) (ipolizei.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Βιβλίο «Ο Κάμπος» – Λουκής Ακρίτας (vendora.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• «Νέος με καλάς συστάσεις …» Λουκής Ακρίτας (metabook.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Αρματωμένοι – Σκληρόδετη Πρώτη έκδοση (eratobooks.gr) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Η Μόρφου και ο Λουκής Ακρίτας. Πενήντα εννέα χρόνια από το θάνατο του πανελλήνιου δημοσιογράφου, λογοτέχνη και πολιτικού (immorfou.org.cy) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.
• Το συγκινητικό μήνυμα της Έλενας Ακρίτα για τον Κύπριο πατέρα της που πέθανε στα 10 της χρόνια (images.tothemaonline.com) / Τελευταία πρόσβαση: 17/1/2025.