Σχεδόν ένα χρόνο μετά το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης η διοίκηση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποφάσισε να αναβάλλει το 22ο Φεστιβάλ (λόγω κορονοϊού, φυσικά). Τελικά, το ΦΝΘ θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά από την Τρίτη 19 Μαΐου έως την Πέμπτη 28 Μαΐου, δίνοντας την ευκαιρία στους σινεφίλ να παρακολουθήσουν δωρεάν ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ από διάφορες χώρες. Κάθε ντοκιμαντέρ θα είναι διαθέσιμο για 400 θεάσεις σε χρήστες αποκλειστικά από την Ελλάδα. Αυτό συμβαίνει γιατί το ΦΚΘ ηγείται μιας διεθνούς πρωτοβουλίας για την καθιέρωση του γεωγραφικού περιορισμού των προβολών στις online φεστιβαλικές διοργανώσεις, έτσι ώστε να προστατεύονται τόσο οι ταινίες όσο και τα φεστιβάλ.
Διαβάζοντας το πρόγραμμα του 22ου ΦΝΘ, βλέπουμε ότι προβάλλονται ντοκιμαντέρ που μας θυμίζουν τη λέξη ανθρωπιά, ενώ ασχολούνται με σημαντικά θέματα του σήμερα: το περιβάλλον, τη μετανάστευση, την επιστήμη και την τεχνολογία κ.α. Ανάμεσα στις ταινίες συναντάμε και 77 ελληνικά ντοκιμαντέρ, μικρού και μεγάλου μήκους, τα οποία προβάλλονται τόσο στα τρία Διεθνή Διαγωνιστικά Τμήματα (Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους, Newcomers, Film Forward) όσο και στα τμήματα Ανοιχτοί Ορίζοντες, Πλατφόρμα και Από οθόνη σε Οθόνη. Και αφού τα ντοκιμαντέρ στο 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι πολλά και ο χρόνος λίγος, προτείνουμε 15 από τα 77 που μας τράβηξαν την προσοχή.
1. 1000 τ.μ. χρόνου (2019) της Μάρως Αναστοπούλου
Η Αναστοπούλου παρακολουθεί μια αρχαιολογικής ανασκαφή στο Γεράκι Λακωνίας και δείχνει πώς η τοπική κοινότητα συνδέεται με το παρελθόν της. Η ταινία έχει την υποστήριξη του Ολλανδικού Ινστιτούτου της Αθήνας.
2. Agora II-Δεσμώτες (2020) του Γιώργου Αυγερόπουλου
6 χρόνια μετά το ντοκιμαντέρ Αγορά-Από τη Δημοκρατία στις Αγορές, ο Αυγερόπουλος επανέρχεται στο προσκήνιο με το άτυπο σίκουελ του. Εδώ καταπιάνεται με τα πέντε τελευταία χρόνια της ελληνικής πραγματικότητας/κρίσης (2015-2019), έχοντας στο μυαλό του το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης.
3. In-Mates (2019) των Ιάκωβου Πανουργιά και Νίκου Βούλγαρη
Το ντοκιμαντέρ είναι το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη συνεργασία ανάμεσα στο RISE TV και την οργάνωση Save a Greek Stray. Η τελευταία πραγματοποιεί το καινοτόμο πρόγραμμα Saved by a Greek Stray και εμείς, χάρη στο 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, θα δούμε τη σχέση που αναπτύσσονται ανάμεσα στους σκύλους και τις κρατούμενες στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα στη Θήβα.
4. Βαβέλ-Από την σιωπή στην έκρηξη (2019) του Μελέτη Μοίρα
Η Βαβέλ ήταν το κόμικ που κυκλοφορούσε απ΄το 1981 (τη χρονιά του ΠΑΣΟΚ δηλαδή) μέχρι το 2008, και φιλοξένησε σπουδαίους σκιτσογράφους ανά τα χρόνια. Αν δεν την ξέρεις, ρώτα τον μεγαλύτερο ξάδερφο, αυτός θα ξέρει σίγουρα ότι ήταν το περιοδικό που έμαθε στον Έλληνα ότι τα κόμικς δεν είναι μόνο για παιδιά. Και επειδή αγαπάμε την Ένατη Τέχνη και είμαστε και λίγο ρετρολάγνοι, περιμένουμε πώς και πώς αυτό το ντοκιμαντέρ.
5. Η μουσική των πραγμάτων (2020) του Μένιου Καραγιάννη
Τρεις άνθρωποι, ένας μουσικός, ένας ξυλουργός κι ένας φωτογράφος, μάς αφήνουν να μπούμε στον προσωπικό τους κόσμο ενώ μάς αποκαλύπτουν πτυχές τις δουλειάς τους. Τα λόγια μπορεί να λείπουν, όχι όμως και οι εικόνες, οι ήχοι και η μουσική.
6. Καλημέρα κύριε Φώτη (2019) της Δήμητρας Κουζή
Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μάς συστήνει τον κύριο Φώτη Ψυχάρη, δάσκαλο -εδώ και 30 χρόνια- στο 54ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στην Πλατεία Βάθη. Η τάξη που διδάσκει είναι πολυφυλετική, όπως και η ίδια η γειτονιά, και ο κύριος Φώτης καταφεύγει στην τέχνη και το θέατρο για να δημιουργήσει κοινό γλωσσικό και πολιτιστικό κώδικα. Από τις πιο επίκαιρες ταινίες όσον αφορά τα ελληνικά δεδομένα.
7. Κινούμενη άμμος/Τόπος (2019) των Φλώρου Φλωρίδη και Jeanine Meerapfel
Με την Τεχνητή Νοημοσύνη να έχει αγκαλιάσει διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς μας, το ντοκιμαντέρ εξετάζει πώς η πρόοδος της τεχνολογίας αποικίζει την ανθρώπινη ύπαρξη και επηρεάζει σημαντικά την ισορροπία μεταξύ των διάφορων πτυχών της ζωής.
8. Ο νέος δρόμος του πλαστικού (2019) των Άγγελου Τσαούση και Μυρτώς Παπαδοπούλου
Τα σύνορα μεταξύ Κίνας και Τατζικιστάν έχουν ανοίξει, ο Δρόμος του Μεταξιού έχει ανακατασκευαστεί, και ο Νταβλάτ, ένας Τατζίκος έμπορος και πατέρας τριών παιδιών, ζει από την αγορά και το εμπόριο κινεζικών προϊόντων. Η φωτογράφος Μυρτώ Παπαδοπούλου και ο Άγγελος Τσαούσης, μέσα απ’ αυτή την ιστορία, καταγράφουν και διηγούνται τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις στην περιοχή.
9. Οι υφάντρες (2020) του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου
Το 1963 η ΙΜ, μια σουηδική φιλανθρωπική οργάνωση με σύνθημα “βοήθεια για αυτοβοήθεια”, ιδρύει στη Βλάστη Κοζάνης ένα πρότυπο κέντρο υφαντικής. Η Χούντα προσπάθησε να το κλείσει, όμως αυτό το διαπολιτισμικό εγχείρημα θα αντέξει 25 χρόνια και θα στηρίξει τις γυναίκες της περιοχής αλλά και τον ίδιο τον τόπο. Το 22ο Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στρέφει την προσοχή του και στην ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου.
10. St. Viniri-Το ιερό δάσος της Αγίας Παρασκευής (2019) της Κωνσταντίνας Μεσσήνη
Το δάσος της Αγίας Παρασκευής στη Βωβούσα στο Ανατολικό Ζαγόρι είναι ένα από τα εναπομείναντα ιερά δάση. Οι ιστορίες και οι μύθοι που αποτελούν την προφορική παράδοση του χωριού μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένας θρύλος γύρω από το δάσος. Σύμφωνα με τον θρύλο, αν πειραχτεί οτιδήποτε θα υπάρξουν καταστροφικές συνέπειες.
11. Ρωμανιώτες, οι Έλληνες Εβραίοι των Ιωαννίνων (2019) των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη
Οι Ρωμανιώτες είναι η ελληνική εβραϊκή κοινότητα που αποτελεί μέρος του πολιτισμού της πόλης των Ιωαννίνων από τα βυζαντινά χρόνια και που κινδύνευσε να αφανιστεί κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ντοκιμαντέρ εξερευνά τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα και την αλληλεπίδρασή τους με τους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους.
12. Σιγή ιχθύος (2019) των Θοδωρή Χονδρογιάννου και Ανδρέα Λουκάκου
Η υπεραλίευση είναι ένα απ’ τα πιο σημαντικά ζητήματα της εποχής μας και το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης φαίνεται να το (ανα)γνωρίζει αυτό. Η ΕΕ έθεσε ως στόχο το τέλος της υπεραλίευσης το αργότερο μέχρι το 2020, όμως η Μεσόγειος είναι η πλέον υπεραλιευμένη θάλασσα στον πλανήτη, αφού πάνω από 60% των αποθεμάτων της υπεραλιεύεται. Το ντοκιμαντέρ εξερευνά πώς το φαινόμενο αυτό επηρεάζει τη ζωή των ψαράδων της περιοχές.
13. Υπέρ εστιών-μια ταινία για το βιβλιοπωλείο των αστέγων (2019) του Ξενοφώντα Αγγελόπουλου
Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την προσπάθεια του Λεωνίδα Κουρσούμη, ο οποίος έμεινε άνεργος και άστεγος λίγο πριν συνταξιοδοτηθεί, να στήσει μαζί με άλλους δύο άστεγους ένα παλαιοβιβλιοπωλείο. Προς το παρόν, αυτή η πρωτοπόρα επιχείρηση στεγάζεται σ’ ένα κτίριο της Πειραιώς 132, δίπλα από το Μουσείο Μπενάκη, και εδώ και ένα χρόνο έχει κερδίσει την υποστήριξη του κόσμου.
14. Κλεονίκη (2019) της Άννας Αντωνοπούλου
Η υπεραιωνόβια Κλεονίκη μένει μαζί με δύο από τα οχτώ παιδιά της στα βουνά της Ευρυτανίας, ενώ τραγουδάει και λέει ιστορίες από το παρελθόν. Όλοι μαζί περιμένουν το πανηγύρι του Σωτήρος για να δουν το χωριό τους να ζωντανεύει.
15. Πήγα, είδα , άκουσα (2020) της Μαίρης Μπουλή
Μπορεί ένας τυφλός να δει την Ακρόπολη; Τα μουσεία της χώρας μας είναι προσβάσιμα σε όλους; Αυτά και άλλα ερωτήματα απασχολούν τη Μαίρη Μπουλή η οποία δημιουργεί ένα ντοκιμαντέρ για το ζήτημα της προσβασιμότητας και το πώς βιώνουν τα άτομα με αναπηρία την ελληνική πραγματικότητα.
Ήταν δύσκολο να επιλέξουμε μόνο 15 ντοκιμαντέρ μιας και όλα είναι ένα κι ένα. Μιλάνε για θέματα που απασχολούν την κοινωνία του σήμερα θέτοντας τον σύγχρονο άνθρωπο στο επίκεντρό τους.
Ένα είναι σίγουρο: ότι το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ τολμάει. Ανεβαίνει online σε μια δύσκολη περίοδο, δίνοντας μια ανάσα στους σινεφίλ. Και δίνει και την ευκαιρία να το δουν άνθρωποι που δεν θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες ν’ ανέβουν στο Βορρά, όπως η γράφουσα, και μάλιστα δωρεάν. Αυτό που μένει να δούμε είναι πώς θα τα πάει. Ραντεβού στους υπολογιστές φέτος, λοιπόν, όχι με τραγιάσκες και φουλάρια αλλά μάλλον με κοντομάνικα και σαγιονάρες.
