Ποιος είναι ο Δημήτρης Ψαθάς;
Γεννημένος στην Τραπεζούντα του Πόντου το 1907, ο Δημήτριος Ψαθάς εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Από το 1925 εργάστηκε σε διάφορες Αθηναϊκές εφημερίδες όπου διακρίθηκε για τα χρονογραφήματά του. Πολυγραφότατος ως ήταν, γρήγορα εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο: «Η Θέμις έχει κέφια». Ακολούθησαν «Το Στραβόξυλο» (1940) και η θρυλική «Μαντάμ Σουσού» το 1941, όλα στα πλαίσια της σατυρικής ευθυμογραφίας.
Ο Δημήτρης Ψαθάς όμως μας έδωσε πολλά ακόμη έργα όπως «Οι Ελαφρόμυαλοι» (1943), «Φον Δημητράκης» (1946), «Ζητείται Ψεύτης» (1953), «Ένας βλάκας και μισός» (1956) και άλλα πολλά. Αν οι τίτλοι των βιβλίων του σας λένε κάτι περισσότερο, είναι γιατί πέρασαν από το χαρτί στην σκηνή κι έπειτα στη μεγάλη οθόνη. Μάλιστα, ο Δημήτριος Ψαθάς – κρίνοντας από τις επιτυχίες του – είναι ίσως ο καλύτερος Έλληνας θεατρικός συγγραφέας της εποχής του. Σ’ αυτό προσυπογράφει το γεγονός ότι πολλά από τα έργα του πέρασαν και τα ελληνικά σύνορα.
Ο θεατρικός συγγραφέας που αγάπησε η μεγάλη οθόνη
Η χρυσή δεκαετία του ελληνικού κινηματογράφου έχει στιγματιστεί από τις κωμωδίες του. Ποιος θα ξεχάσει άλλωστε την Ρένα Βλαχοπούλου ως χαρτοπαίχτρα στην ομώνυμη ταινία του 1964 με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα; Ή τον Γιώργο Κωνσταντίνου στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Βασίλη Βασιλάκη στο «Ξύπνα Βασίλη» το 1969;
Τα έργα του Δημήτρη Ψαθά, το ένα μετά το άλλο πέρασαν στη μεγάλη οθόνη όχι μόνο για την πρωτοτυπία τους αλλά και για την ταύτιση που προκαλούσαν στο κοινό. Ο Δημήτρης Ψαθάς καταπιάστηκε με κοινωνικά και πολιτικά θέματα προσεγγίζοντάς τα με χιούμορ και σάτιρα. Οι ήρωές του ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι που όλο και κάποιον μας θυμίζουν. Ίσως αυτό να είναι και η ουσιαστική πηγή της επιτυχίας των έργων του: οι πολύ ανθρώπινοι πρωταγωνιστές, με τα λάθη και τα πάθη τους που τσαλακώνονται εύστοχα και κωμικά περνώντας κοινωνικά μηνύματα.
Ο Δημήτρης Ψαθάς κι η διαχρονικότητά του
Η πλειοψηφία των θεατρικών του έργων αγαπήθηκαν τόσο από το κοινό αλλά και τους παραγωγούς ταινιών που 13 από αυτά γυρίστηκαν σχεδόν αμέσως σε ταινίες. Ήταν δε τέτοια η απήχηση που η επιτυχία τους ήταν σχεδόν εγγυημένη, ενώ παραμένουν μέχρι σήμερα επίκαιρες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που το «Ζητείται Ψεύτης» γυρίστηκε εκ νέου το 2010 σε σενάριο και σκηνοθεσία Ιεροκλή Μιχαηλίδη. Επιπλέον, η λατρεμένη «Μαντάμ Σουσού» ανέβηκε πρόσφατα στο σανίδι με την Δήμητρα Παπαδοπούλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Το μόνο βέβαιο είναι πως η διαχρονικότητα ενός έργου καθορίζεται από το βαθμό ταύτισης που εγείρει άσχετα με το πότε δημιουργήθηκε. Τα έργα του Ψαθά προκαλούν ακόμα την ίδια ταύτιση με τότε. Ίσως γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται, ίσως γιατί οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, τα έργα του Ψαθά παραμένουν επίκαιρα. Ακόμα έχουν κάτι να καταδείξουν, ακόμα προκαλούν γέλιο, ακόμα σε κάνουν να σκέφτεσαι σε βάθος. Παραμένουν έξυπνα, εύστοχα και χιουμοριστικά. Ανεπηρέαστα από τα περίπου 60 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε που δημιουργήθηκαν.
Μπορεί ο Δημήτρης Ψαθάς να πέθανε το 1979 αφήνοντας πίσω του ένα μεγάλο κενό στον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, όμως τα έργα του θα μας τον θυμίζουν πάντα. Ίσως πολλά χρόνια μετά να μιλούν γι’ αυτόν άλλες γενιές εκθειάζοντάς τον σαν τον Αριστοφάνη. Κι αν αυτό σας φαίνεται τραβηγμένο προτείνω να διαβάσετε τα έργα του εκ νέου κι ίσως αλλάξετε γνώμη. Ο Δημήτρης Ψαθάς ήταν μια πολυτάλαντη προσωπικότητα που ως τώρα δεν έχει τιμηθεί όπως ίσως της αρμόζει. Παρ’ όλα αυτά, κάθε φορά που ανεβαίνει κάποιο έργο του ή προβάλλεται μια ταινία του, του αποτίνουμε με το γέλιο μας – άτυπα έστω – φόρο τιμής.
