Ο Maestro του Bradley Cooper έκανε πρεμιέρα στο 80º Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου στις 2 Σεπτεμβρίου του 2023 όπου έλαβε υποψηφιότητα για το πολυπόθητο Χρυσό Λιοντάρι. Στις 22 Νοεμβρίου η ταινία κυκλοφόρησε σε περιορισμένους κινηματογράφους, πριν μεταφερθεί στην πλατφόρμα του Netflix στις 20 Δεκεμβρίου.
Η βιογραφία του Leonard Bernstein πέρασε πολλά χρόνια στο λεγόμενο «αναπτυξιακό καθαρτήριο» (development hell) προτού φτάσει στα χέρια του Bradley Cooper, με ονόματα όπως αυτό του Scorsese και του Spielberg να συζητούνται για να αναλάβουν την σκηνοθεσία. Οι δύο τιτάνες του σινεμά αρκέστηκαν σε ρόλο παραγωγού, με τον Cooper να δηλώνει ότι ο Spielberg του ανέθεσε προσωπικά τη σκηνοθεσία, θαυμάζοντας τη δουλειά του στο A Star is Born. Με διάρκεια λίγο πάνω από δύο ώρες αποτελεί τη δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα από τον πολυπράγμονα Bradley Cooper, ο οποίος βρίσκεται ταυτόχρονα σε ρόλο πρωταγωνιστή, σκηνοθέτη, σεναριογράφου και παραγωγού.
Πιο αναλυτικά
Η βιογραφία ανοίγει με ένα πλάνο του Cooper, ως ηλικιωμένος Leonard Bernstein, να παίζει πιάνο στο σαλόνι του στο πλαίσιο βιντεοσκόπησης μιας συνέντευξής του. Μόλις τελειώνει το κομμάτι, ανάβει ένα τσιγάρο και εμφανώς συγκινημένος στρέφεται προς τον δημοσιογράφο και του μαρτυρά πόσο του λείπει η σύζυγός του. Από εκεί, περνάμε σε μια ασπρόμαυρη αναδρομή, σε εκείνο το πρωινό του Νοεμβρίου του 1943 και στο τηλεφώνημα που έμελλε να αλλάξει την καριέρα αλλά και τη ζωή του Bernstein. Αναφέρομαι φυσικά στην ημέρα όταν κλήθηκε να αντικαταστήσει εκτάκτως τον μαέστρο Bruno Walter, πραγματοποιώντας έτσι το ντεμπούντο του με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Από εκείνη τη νύχτα, της συναυλίας χωρίς πρόβα, ο Lenny δεν έπαψε να λάμπει, τόσο ως μαέστρος αλλά και ως συνθέτης.
Έπειτα, παρακολουθούμε την γνωριμία του με τη Felicia Montealegre (Carey Mulligan) όπου οι δύο ηθοποιοί καταφέρνουν να αποτυπώσουν με εξαιρετική χημεία τα στάδια ενός έρωτα μεταξύ δύο τόσο αντισυμβατικών χαρακτήρων. Ο Maestro, μετά τη γνωριμία του ζεύγους, πραγματοποιεί πολλαπλά χρονικά άλματα, χωρίς παντοτε να διευκρινίζεται η χρονολογία, με βασικότερο στοιχείο την ομολογουμένως επιδέξια εναλλαγή έγχρωμου και ασπρόμαυρου.
Με έντονο το μουσικό στοιχείο καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, o Maestro χρησιμοποιεί συνθέσεις του ίδιου του Leonard Bernstein – για αυτό και του αποδίδεται στους τίτλους credit για τη μουσική της ταινίας. Η μουσική άλλωστε ήταν το μεγάλο πάθος του Bernstein, με τον ίδιο να δηλώνει ότι ο τίτλος που συνοψίζει καλύτερα την καριέρα του δεν είναι ο αυτός του συνθέτη ή του μαέστρο, αλλά αυτός του μουσικού. Ξεχωρίζω την εξάλεπτη αναπαράσταση Συμφωνίας Νο.2 του Gustav σε συναυλία που πραγματοποιήθηκε στον καθεδρικό ναό του Ely το 1973 για την μέγιστη αξιοποίηση της μουσικής, αλλά και για τις καλλιτεχνικές επιλογές του Cooper ως σκηνοθέτη και ηθοποιού ταυτοχρόνως. Η σκηνή περιλαμβάνει πλάνα όπου η κάμερα αθόρυβα γλιστρά στη σκηνή κατά τη διάρκεια της συναυλίας και τον Lenny να διευθύνει εκστασιασμένος, με όλο του το σώμα. Στο σημείο αυτό οφείλω να αναγνωρίσω την αφοσίωση του Cooper, ο οποίος σε συνεργασία με τον μουσικό σύμβουλο Yannick Nézet-Séguin, επέτυχε να συλλάβει κάθε ιδιαιτερότητα της σκηνικής παρουσίας του Leonard Bernstein ως μαέστρο.
Lenny & Felicia
Ο Maestro βάζει στο επίκεντρο το πρόσωπο της Felicia Montealegre. Παρατηρούμε πολλαπλά πλάνα όπου ως κοινό παρακολουθούμε τη Felicia όσο εκείνη παρακολουθεί τον Lenny. Σχεδόν σε κάθε τέτοιο πλάνο, στο πρόσωπό της διακρίνονται πρώτα ο θαυμασμός, μετά η αγάπη και μετά κάτι λίγο πιο σκοτεινό, πιο θλιβερό. Από την πρώτη στιγμή της σχέσης, τη σκηνή της γνωριμίας τους, ο Lenny είναι καθιερωμένος στον κλάδο του, με μια προσωπικότητα που προκαλεί τα βλέμματα – αποζητώντας την προσοχή όπου κι αν σταθεί. Γύρω από εκείνον περιστρέφονται όλα και όλοι, συμπεριλαμβανομένης και της οικογένειάς του. Εκεί έγκειται και η ρίζα των προβλημάτων του ζευγαριού. Ο Lenny ζει ξεκάθαρα περιορισμένος εξαιτίας του αντισημιτισμού και της ομοφοβίας της εποχής του, μη έχοντας τη δυνατότητα για το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του να ζήσει και να αγαπήσει ελεύθερα. Η Felicia, παρότι δεν εθελοτυφλεί αναφορικά με τον χαρακτήρα και τη σεξουαλική ταυτότητα του συζύγου της, περιορίζεται σε B’ ρόλο μέσα στον γάμο της, τόσο όσον αφορά τα φώτα της δημοσιότητας όσο και την καρδιά του Lenny. Παρόλα αυτά, πρόκειται για μια σχέση που χαρακτηρίζεται από αλληλοσεβασμό και υποστήριξη, μια βαθιά φιλία. Στην αριστουργηματική σκηνή που ανέφερα παραπάνω – της συναυλίας στο Ely – το ζεύγος Bernstein, χωρισμένοι πλέον, φιλιούνται μετά το πέρας της συναυλίας αφήνοντας στην άκρη τα προβλήματα τους σε μια στιγμή συναισθηματικής κορύφωσης.
Κριτική
Το πιο τρανταχτό ψεγάδι που εντοπίζω στον Maestro μπορεί να συνοψισθεί στο ότι οι αρχικές προσδοκίες που σχηματίζουμε στα πρώτα 20 λεπτά δεν ευοδώνονται στην πορεία της ταινίας. Στις πρώτες σκηνές, οι έντονες πινελιές σουρεαλισμού μας προετοιμάζουν για μια διαφορετική ταινία, η οποία υπόσχεται να σπάσει τις συμβάσεις της τυπικής περιγραφικής βιογραφίας. Αντί αυτού, ο Maestro – με εξαίρεση μερικές πραγματικά μαγευτικές σκηνές – παραμένει στο περιοριστικό καλούπι του είδους. Επιπρόσθετα, η ταινία αποτυγχάνει να εμβαθύνει στους χαρακτήρες και στα θέματα που πραγματεύεται. Ο Maestro μοιάζει να εξετάζει επιδερμικά τον ψυχισμό και την καριέρα του Leonard Bernstein. Η ταυτότητά του ως συνθέτη και μαέστρο μπορεί να καταλαμβάνει λίγο περισσότερο κινηματογραφικό χρόνο, όμως και πάλι φεύγοντας δεν μπορείς να πεις με σιγουριά ότι έμαθες κάτι παραπάνω για το έργο ή έστω από πού αντλούσε έμπνευση ο σπουδαίος μουσικός. Επιπλέον, παρόλο που ξαφνιάστηκα θετικά με την προσοχή που αφιέρωσε ο Maestro στη Felicia – μιας και η ταινία ρίχνει αυλαία μετά το θάνατό της – και παρά την εξαιρετικά αυθεντική ερμηνεία της Mulligan, ο χαρακτήρας της Felicia για το μεγαλύτερο τμήμα της ταινίας εγκλωβίζεται στο ρόλο της υποστηρικτικής συζύγου που βρίσκεται στη σκιά ενός επιτυχημένου άνδρα.
Δείτε εδώ το trailer:
