
Οι πορσελάνινες κούκλες, που πολλές από εμάς μπορεί να έχουμε ως διακόσμηση στα σπίτια μας, έχουν τις ρίζες τους στον 19ο αιώνα. Βέβαια, οι κούκλες δεν είναι κάτι πρόσφατο, καθώς υπήρχαν και στην αρχαιότητα (στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόντουσαν πλαγγόνες). Άλλοτε χρησίμευαν ως παιχνίδι για παιδιά και άλλοτε για θρησκευτικούς σκοπούς (κυρίως στον μεσαίωνα).
Οι πρώτες πορσελάνινες κούκλες

Οι πρώτες πορσελάνινες κούκλες δημιουργήθηκαν και απέκτησαν μεγάλη απήχηση τον 19ο αιώνα στη Γερμανία. Ήταν κατασκευασμένες από πορσελάνη ή bisque. Είχαν ρεαλιστικά χαρακτηριστικά και περίτεχνα μαλλιά. Οι γαλλικές και γερμανικές κούκλες bisque άρχισαν να κυκλοφορούν στην αγορά μετά το 1860 ενώ η παραγωγή τους συνεχίστηκε μέχρι και μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα μαλλιά τους ήταν τόσο τεχνητά όσο ανθρώπινα, και είχαν τη μορφή ενήλικων γυναικών καθώς η κόμμωση και το ντύσιμο ταίριαζε με τη μόδα της εποχής. Σήμερα, οι κούκλες bisque θεωρούνται συλλεκτικές και έχουν πολύ μεγάλη αξία. Μάλιστα, η πιο ακριβή κούκλα bisque που πωλήθηκε ποτέ κόστισε £242.500.
Οι κούκλες κατά την Βικτωριανή περίοδο

Οι βικτωριανές κούκλες απεικόνιζαν την αριστοκρατική τάξη της Αγγλίας του 19ου αιώνα. Είχαν λευκό δέρμα (που έδειχνε την αριστοκρατική καταγωγή), αρχοντικά φορέματα και περίτεχνη κόμμωση, ενώ μόνο πλούσιες οικογένειες μπορούσαν να τις αποκτήσουν. Όσοι δεν είχαν την οικονομική ευμάρεια, έφτιαχναν αυτοσχέδιες κούκλες από χαρτί, ξύλο, κουρέλια και κάποιες φορές από κερί.
Εκτός όμως από το παιχνίδι οι πορσελάνινες κούκλες του 19ου αιώνα είχαν και άλλο σκοπό, πιο μακάβριο. Δημιουργήθηκαν οι κούκλες του πένθους που έγιναν δημοφιλείς τον 19ο αιώνα, μετά τον θάνατο του πρίγκιπα Αλβέρτου, συζύγου της βασίλισσας Βικτωρίας η οποία βυθίστηκε στο πένθος και απομονώθηκε. Το γεγονός αυτό δημιούργησε μια εμμονή γύρω από το πένθος και τον θάνατο στον λαό της βικτωριανής περιόδου. Οι πενθούντες έφτιαχναν ρεαλιστικές κούκλες-ομοιώματα των αγαπημένων τους προσώπων που είχαν φύγει από τη ζωή (πολλές φορές ήταν ομοιώματα βρεφών και παιδιών καθώς εκείνη την περίοδο η παιδική θνησιμότητα ήταν μεγάλη). Άλλοτε τις τοποθετούσαν πάνω στους τάφους των παιδιών και άλλοτε τις τοποθετούσαν σε μια κούνια σαν να ήταν ζωντανές.

Ο φόβος της κούκλας (pediophobia)

Οι πορσελάνινες κούκλες είναι τόσο ρεαλιστικές που συχνά προκαλούν φόβο σε πολλούς ανθρώπους. Μάλιστα κάποιοι άνθρωποι νιώθουν το βλέμμα της κούκλας «καρφωμένο» πάνω τους. Η ιδέα ότι τα άψυχα αντικείμενα ήταν στοιχειωμένα από ψυχές ανθρώπων (που τα έκαναν να κινούνται) υπήρχε από πολύ παλιά και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι και σήμερα. Σ’ αυτό έχει συμβάλει και ο κινηματογράφος με ανατριχιαστικές κούκλες όπως ο Chucky και η Annabelle.
Πηγές:
Βικτωριανή εποχή: Ανακτήθηκε από: https://victoriantraditions.blogspot.com (Τελευταία πρόσβαση στις 11/1/2025)
Στυλ βικτωριανής εποχής: Ανακτήθηκε από: https://www.mimimatthews.com (Τελευταία πρόσβαση στις 11/1/2025)
Πορσελάνινες κούκλες: Ανακτήθηκε από: https://medium.com (Τελευταία πρόσβαση στις 11/1/2025)