Θεσσαλονίκη 1936: Η ματωμένη διαδήλωση των καπνεργατών και ο Επιτάφιος του Ρίτσου


Θεσσαλονίκη Μάιος 1936. Οι διαδηλώσεις των καπνεργατών, οι οποίες είχαν ξεκινήσει σιγά- σιγά από το Φεβρουάριο με την κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων τους, είχαν κορυφωθεί. Το παγκόσμιο οικονομικό κραχ του 1929, η πτώχευση της χώρας το 1932 επί Ελευθερίου Βενιζέλου αλλά και η έλευση των προσφύγων ύστερα από τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οδήγησαν τους εργοδότες να μειώσουν σε βαθμό απελπιστικό τα μεροκάματα, με αποτέλεσμα αρκετοί να δουλεύουν δωρεάν μόνο και μόνο για να μη χάσουν τα ένσημα του Ταμείου και την περίθαλψη. Έτσι, ενώ η αμοιβή των καπνεργατών έπρεπε να είναι γύρω στις 140 – 150 δραχμές, απεναντίας έφθανε με ψευδοαυξήσεις τις 75-80 δραχμές. Το Καπνεργατικό Συνέδριο αποφασίζει, λοιπόν, ύστερα απ’ όλα αυτά να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και να ζητήσει από τους εργοδότες αμοιβή της τάξεως 120-135 δραχμών χωρίς όμως τελικά να εισακουστεί, καθώς οι καπνοβιομήχανοι και οι καπνέμποροι δεν έδιναν πάνω από 80 δραχμές. Τότε ξεκινά μια αλυσίδα σκληρών απεργιακών κινητοποιήσεων, που επεκτείνονται σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και τις οποίες οι ιστορικοί έχουν χαρακτηρίσει ως μία από τις κορυφαίες στιγμές του ελληνικού εργατικού κινήματος.

Πηγή εικόνας: anti-gerakas

Στις 7 Μαΐου ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη ο τότε πρωθυπουργός της χώρας προτού επιβάλλει τη δικτατορία του τρεις μήνες μετά, στις 4 Αυγούστου, ο Ιωάννης Μεταξάς. Στη σύσκεψη που γίνεται στο Διοικητήριο, όπου έδρευε η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος (το σημερινό Υπουργείο Μακεδονίας- Θράκης), με επικεφαλής το Μεταξά οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι αμείλικτες: «Οι Αρχές πρέπει να χτυπήσουν τους διαδηλωτές». Την επομένη η πόλη θυμίζει πεδίο μάχης. Χιλιάδες διαδηλωτές κατευθύνονται προς το Διοικητήριο με την αστυνομία να τους εμποδίζει και να ασκεί απίστευτη βία εναντίον τους τραυματίζοντας μάλιστα αρκετούς. Τα γεγονότα ευαισθητοποιούν και τα μέλη άλλων εργατικών σωματείων και έτσι στις 9 Μαΐου κηρύττουν πανελλήνια εικοσιτετράωρη  απεργία και οι σιδηροδρομικοί, οι αυτοκινητιστές, οι τροχοδρομικοί και οι εργαζόμενοι στον ηλεκτρικό, ενώ θορυβημένη από την τροπή που έπαιρνε η όλη κατάσταση η κυβέρνηση Μεταξά επιστράτευσε τους σιδηροδρομικούς και τους τροχοδρομικούς και ανέθεσε στο Γ’ Σώμα Στρατού να βρίσκεται σε ετοιμότητα για παν ενδεχόμενο. Πολυβόλα βρίσκονται παντού στη πόλη, μια πόλη που πλέον είναι νεκρή, αφού τίποτα δε λειτουργεί.

Διαβάστε επίσης  Κολοσσός της Ρόδου: Από τα θραύσματα στην αιωνιότητα
Πηγή εικόνας: LiFO.gr

Στις 10.30 το πρωί στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας πέφτει ο πρώτος νεκρός ύστερα από χτυπήματα της Χωροφυλακής. Ήταν ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Οι σύντροφοί του ξηλώνουν μια πόρτα και τοποθετούν πάνω της το άψυχο σώμα του. Ένας φίλος του αναγνωρίζει μέσα στο πλήθος τη μάνα του, η οποία βρισκόταν εκεί για να προστατεύσει τις καπνεργάτριες κόρες της, καθώς ο γιος της της είχε πει ότι εκείνη τη μέρα θα πήγαινε στην εξοχή. Η κυρά- Κατίνα θρηνεί πάνω από το σώμα του νεκρού γιού της και μοιρολογεί στη μέση του δρόμου αδιαφορώντας για τις σφαίρες της Χωροφυλακής. Ο φωτογράφος απαθανατίζει την τραγική στιγμή και έτσι την  επόμενη μέρα, στις 10 Μαΐου, δημοσιεύεται η φωτογραφία στο «Ριζοσπάστη».

Advertising

Advertisements
Ad 14
Πηγή εικόνας: Newsbomb

Ο Γιάννης Ρίτσος βλέποντας τη φωτογραφία αυτή συγκλονίζεται, κλείνεται στη σοφίτα του στην οδό Μεθώνης 30 και η πένα του παίρνει «φωτιά». Ο ίδιος μάλιστα είχε δηλώσει: «είχα κλειστεί στη σοφίτα μου δύο μερόνυχτα και έγραφα, χωρίς να φάω και να κοιμηθώ, την τρίτη μέρα, δεν άντεξα, άρχισα να σβήνω…». Ύστερα από λίγες ημέρες παραδίδει στον Ευθύφρονα Ηλιάδη τα πρώτα τρία από τα συνολικά είκοσι ποιήματά του και δημοσιεύονται στον «Ριζοσπάστη» με αρχικό τίτλο «Μοιρολόι». Στις 8 Ιουνίου 1936 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του «Ριζοσπάστη» σε 10.000 αντίτυπα η τελική συλλογή ποιημάτων του Ρίτσου με τίτλο «Επιτάφιος». Η συλλογή θα παραμείνει στο εμπόριο έως και την 4η Αυγούστου 1936, οπότε τα απούλητα αντίτυπα και όσα ακόμα βρέθηκαν σε σπίτια διωκόμενων κομμουνιστών μαζί με άλλα βιβλία θεωρήθηκαν αντικαθεστωτικά κάηκαν μπροστά στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Διαβάστε επίσης  Τι είναι και τι θέλει ο Qanon;
Πηγή εικόνας: Ατέχνως

Το 1959 μελοποιείται από το Μίκη Θεοδωράκη το ποίημα, ενόσω μάλιστα ο ίδιος περίμενε στο αυτοκίνητό του μια μέρα τη γυναίκα του να γυρίσει από τα ψώνια, σημειώνοντας πάνω στο βιβλίο που του είχε στείλει ο ίδιος ο Ρίτσος τις νότες. Ο Θεοδωράκης στέλνει στο Γιάννη Ρίτσο και στο Μάνο Χατζιδάκι τις μελωδίες. Παρ’ όλα αυτά, όμως, ούτε ο Ρίτσος ούτε ο Θεοδωράκης μένουν ικανοποιημένοι από τη λυρική ενορχήστρωση του Χατζιδάκι και την ερμηνεία της Νανάς Μούσχουρη που είχε επιλέξει και πάλι ο Χατζιδάκις. Έτσι, λοιπόν, ο Μίκης κάνει τη δική του ενορχήστρωση σε ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση και σε εκτέλεση του Μανώλη Χιώτη. Ο γοητευμένος Ρίτσος, από τη δουλειά που είχε γίνει στον μελοποιημένο Επιτάφιο, θα πει κάποτε στον Θεοδωράκη:

«Ήταν τα πρώτα ποιήματα μου που είχαν μελοποιηθεί. Μου έκανε τρομερή εντύπωση, μα είναι δυνατόν η ποίηση να βρει μια πλήρη αντιστοιχία με την μουσική. Μέχρι τίνος έλεγα ότι η κάθε τέχνη είναι αυτάρκης και δεν έχει ανάγκη από την βοήθεια της άλλης. Αλλά όταν έγραψες τον Επιτάφιο και αργότερα φυσικά την Ρωμιοσύνη που ήταν η μεγάλη δόξα σου, είπα πραγματικά ότι εδώ πέρα είναι ένας δρόμος για να πλησιάσει η ποίηση μέσω της μουσικής εκείνους τους ανθρώπους που δεν θα τους πλησίαζε ίσως ποτέ».

Advertising

Πέρα, όμως, από την καλλιτεχνική έμπνευση και την καλλιτεχνική δημιουργία, ο απολογισμός των διαδηλώσεων εκείνο το Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη ήταν τραγικός: 12 νεκροί και 300 τραυματίες. Στις 12 Μαΐου η απεργία έληξε, καθώς έγιναν δεκτά όλα τα αιτήματα των καπνεργατών με την κυβέρνηση να υπόσχεται ότι οι υπεύθυνοι του αιματοκυλίσματος θα τιμωρηθούν, υπόσχεση που φυσικά δεν τηρήθηκε ποτέ, και με τον Μεταξά να δρα ανενόχλητος οδηγώντας τη χώρα ολοταχώς προς την επιβολή του δικτατορικού του καθεστώτος λίγους μήνες μετά.

Διαβάστε επίσης  Choureal: Το καλύτερο προφιτερόλ της Θεσσαλονίκης
Πηγή εικόνας: lamprakides.gr


Πηγές:

Η ματωμένη Πρωτομαγιά της Θεσσαλονίκης του ’36. (2018). Ανακτήθηκε από www.thetoc.gr

Πρωτομαγιά του ’36…Η ιστορία του Επιταφίου. (2015). Ανακτήθηκε από magnesianews.gr

Advertising

Η ιστορία της εργατικής Πρωτομαγιάς- Ο ματωμένος Μάης του 1936 στη Θεσσαλονίκη. (2015). Ανακτήθηκε από www.iefimerida.gr

Εργατική Πρωτομαγιά: Ο Μάης του 1936 στην Θεσσαλονίκη. (2015). Ανακτήθηκε από www.newsbomb.gr

Ο ματωμένος Μάης του ’36. Ανακτήθηκε από www.sansimera.gr

Πρωτομαγιά του 1936 στη Θεσσαλονίκη. Ανακτήθηκε από www.zougla.gr

Advertising

Εργατική Πρωτομαγιά. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org

Τάσος Τούσης. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org

Επιτάφιος (Γιάννης Ρίτσος). Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org

 

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Χαρισματικότητα και ψυχολογική λειτουργικότητα

Χαρισματικότητα: Περιγραφή Το παρόν άρθρο εστιάζει στην χαρισματικότητα και τη
cioran decay

Μια επιτομή της παρακμής

Η αυτοβοήθεια δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Οι παραινέσεις και οι