
Ο Δρ. Σκοτ Πεκ ξεκινά ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου του με την παραδοχή ότι η ζωή είναι δύσκολη. Και είναι. Χρειάζεται όμως να το υπενθυμίζουμε αφενός στον εαυτό μας συχνά για να μην βυθιζόμαστε στην αέναη θλίψη που καραδοκεί κοντά σε κάθε κατάσταση και αφετέρου για να αποδεχτούμε πως μαζί με το καλό υπάρχει και το κακό. Όταν αντιληφθούμε πραγματικά ότι η ζωή είναι δύσκολη ξεφεύγουμε από σκέψεις του τύπου ‘’γιατί σε μένα;’’. Η αποδοχή της δυσκολίας και η συνειδητοποίηση του προβλήματος είναι μια αρχή που μας εξασφαλίζει ότι το πρόβλημα έχει ήδη λυθεί κατά το ήμισυ. Επίσης, δε υπάρχει πρόβλημα χωρίς πόνο, ή μάλλον δεν υπάρχει πρόοδος και ευτυχία χωρίς πόνο. Κι αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Η προσωπική μας ανάπτυξη συνίσταται σε μεγάλο βαθμό στον πόνο. Τι γίνεται λοιπόν με αυτό το κομμάτι της ζωής μας;
Ορίζοντας τον πόνο και τα προβλήματα
Προτού ασχοληθούμε με το πως τοποθετούμαστε απέναντι στα προβλήματα αξίζει να αναρωτηθούμε τι σημαίνει πρόβλημα και πόνος; Ο πόνος πρόκειται για ένα πολύ προσωπικό συναίσθημα. Η υποκειμενικότητά του συνοψίζεται κάλλιστα σε μια φράση που λέει ‘’το να προσπαθείς να περιγράψεις σε κάποιον πως νιώθεις, είναι σαν να προσπαθείς να περιγράψεις τα χρώματα σε έναν τυφλό’’. Ό,τι ισχύει για τον πόνο, ισχύει και για όλα τα συναισθήματα. Κατά τον ίδιο τρόπο, το τι συνιστά πρόβλημα για τον καθένα είναι επίσης μοναδικό. Πολλές φορές η λεκτική μας επικοινωνία, μας εγκλωβίζει σε παγιωμένες αντιλήψεις για το τι συνιστά κάτι πρόβλημα. Έτσι, παραδεχόμαστε με μεγάλη ευκολία ότι έχουμε ένα πρόβλημα, ενώ στην πραγματικότητα, αν αναστοχαστούμε πάνω σε αυτό, θα διαπιστώσουμε ότι ίσως να μην είναι και τόσο τραγικά τα πράγματα. Ο πόνος από την άλλη είναι κάτι που το νιώθουμε, συνεπώς, το συναίσθημά μας δεν μας απατά.
Τα πράγματα που πληγώνουν διδάσκουν
Η ιδέα που συνοψίζεται στη φράση ‘’τα πράγματα που πληγώνουν διδάσκουν’’ του Βενιαμίν Φραγκλίνου είναι πως χρειάζεται να καλωσορίζουμε τα προβλήματα και να μην τα φοβόμαστε. Η αποδοχή ότι ένα πρόβλημα υπάρχει και ότι μπορώ να το διαχειριστώ είναι βασική συνθήκη. Γιατί στον αντίποδα της αποδοχής βρίσκεται η άρνηση και η προσποίηση ότι το πρόβλημα δεν υπάρχει. Η αγνόηση όμως των προβλημάτων επιφέρει κι άλλα προβλήματα. Αυτά μπορεί να ακούγονται απλά. Δεν είναι. Χρειάζεται σίγουρα προσπάθεια και μεγάλη πειθαρχία για να μπορέσουμε να βλέπουμε ένα πρόβλημα ως πρόκληση που θα μας κάνει καλύτερους ανθρώπους κι όχι σαν μια ταλαιπωρία που αποφεύγουμε. Εκ πρώτης, οι περισσότεροι αναζητούν μια εύκολη διέξοδο από τις δυσμενείς συνθήκες. Θυμηθείτε όμως ότι η αποφυγή είναι η πρωταρχική βάση όλων των ψυχικών παθήσεων. Ό,τι απωθείται επιστρέφει ως σύμπτωμα. Ή όπως το εξέφρασε ο Καρλ Γιούνγκ «Η νεύρωση είναι πάντοτε ένα υποκατάστατο για εύλογη ταλαιπωρία». Τέλος, η αποφυγή ενός προβλήματος συνεπάγεται επίσης και την αποφυγή της προόδου που επέρχεται από τη λύση του προβλήματος.
Η αναγκαιότητα του πόνου
Σίγουρα ακούγεται πολύ αντιφατικό το να πρέπει κανείς να πονέσει για να επιτύχει πρόοδο στην ψυχική και διανοητική του υγεία. Ο πόνος όμως είναι κάτι που αναπόφευκτα έρχεται στη ζωή μας και μπορεί να μας προσφέρει πολλά διδάγματα. Ο πόνος επίσης όταν συμβεί μια φορά και τον καλωσορίσουμε και τον αντιμετωπίσουμε, μπορεί κάλλιστα την επόμενη φορά να μετριαστεί. Γιατί έχουμε ήδη τα εργαλεία με τα οποία μπορούμε να τον διαχειριστούμε. Δεν υπάρχει συνταγή αντιμετώπισης του πόνου βέβαια, γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός.
Η παγίδα του ‘’άλλου’’
Μια πολύ συνηθισμένη προσέγγιση των προβλημάτων είναι η ανάλυση της στάσης του άλλου. Συνάμα, ο άνθρωπος που έχει ένα πρόβλημα θυματοποιείται διερωτώμενος γιατί να του φερθούν με τον τάδε τρόπο και γιατί ο κόσμος να είναι τόσο κακός. Η λίστα με τα γιατί είναι φυσικά ατελείωτη και μάλιστα τα ερωτήματα είναι ρητορικά και μένουν αναπάντητα. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα σε τέτοιου είδους συνθήκες, όπου όλη η προσοχή μας στρέφεται στον ‘’κακό άλλο’’, είναι πως απομακρυνόμαστε από τον εαυτό μας.
Στροφή στον εαυτό
Η κλισέ φράση που λέει μονός καβγάς δεν γίνεται, σε μια δεύτερη ανάγνωση μας προτρέπει να θέσουμε στο επίκεντρο του προβλήματος τον εαυτό μας και το γιατί εμείς πράττουμε όπως πράττουμε και τι μας κάνει να αισθανόμαστε όπως αισθανόμαστε. Αυτομάτως η οπτική της κατάστασης αλλάζει και μας φαίνεται πιο εύκολη. Γιατί στην τελική είναι πολύ πιο εύκολο να αλλάξουμε τον εαυτό μας από ότι τους άλλους. Επίσης, το να εντοπίσουμε το δική μας θέση μέσα σε μια κατάσταση σημαίνει ότι την επόμενη φορά σε μια αντίστοιχη συνθήκη έχει ήδη λυθεί κατά το ήμισυ, εφόσον ξέρουμε πως να φερθούμε διαφορετικά.