Πότε εμφανίζεται το συναίσθημα του θυμού;
Το συναίσθημα του θυμού εμφανίζεται όταν νιώθουμε ότι απειλείται η αυτοεκτίμηση, η αξιοπρέπεια, η ακεραιότητα ή η ιδιοκτησίας μας, πράγματα που θεωρούμε κεκτημένα. Απέναντι στο συναίσθημα αυτό αισθανόμαστε συχνά ευάλωτοι και δυσκολευόμαστε ιδιαίτερα να ασκήσουμε έλεγχο. Για αυτό άλλωστε και το συναίσθημα αυτό αποτελεί αιτία για ποικίλα προβλήματα συμπεριφοράς.
Από τη γέννηση κιόλας τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν δυσάρεστα συναισθήματα, τα οποία όμως είναι δύσκολο να διαφοροποιηθούν (π.χ. θυμός, φόβος, λύπη). Το συναίσθημα του θυμού εκφράζεται από τα βρέφη γύρω στον 4ο μήνα, δεδομένου ότι πλέον κατανοούν τη σχέση μεταξύ αιτίου και αποτελέσματος.
Η «κοινωνικοποίηση» του θυμού είναι ιδιαιτέρως σημαντική και βοηθητική για το παιδί.
Η ανάπτυξη του λεξιλογίου και της γλωσσικής έκφρασης του θυμού αποτελούν ισχυρό μέσο για την «κοινωνικοποίηση» του θυμού. Επιπλέον, η κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, η οποία επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό μέσα στο πλαίσιο του παιχνιδιού και της συναναστροφής με τους συνομηλίκους, βοηθά επίσης στον έλεγχο του θυμού.
Οι αιτίες εμφάνισης αυτού του συναισθήματος διαφέρουν όπως άλλωστε διαφέρει και ο χειρισμός του σε κάθε παιδί.
Κάποιες χρήσιμες επισημάνσεις για τη διαχείριση του θυμού των παιδιών και των εκρήξεων οργής είναι:
- Η υιοθέτηση επιθετικής συμπεριφοράς, όπως οι φωνές ή η σωματική τιμωρία, για την αντιμετώπιση του θυμού των παιδιών, δίνει το αντίθετο πρότυπο από αυτό που προσπαθούν, συνήθως, οι γονείς να επιτύχουν.
- Η έκφραση του θυμού των παιδιών είναι ιδιαιτέρως βοηθητική για τα παιδιά. Ειδικότερα, η έκφρασή του είτε με λεκτικό είτε με μη λεκτικό τρόπο (πχ. παιχνίδι) μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της έντασης. Είναι άλλωστε φυσιολογικό ένα παιδί όπως και ένας ενήλικας να θυμώνει. Για αυτό είναι σημαντικό να δεχόμαστε το συναίσθημα αυτό, όχι όμως την έκφρασή του με επιθετικότητα.
- Όταν το παιδί εκδηλώνει αυτοκαταστροφικές ή επιθετικές μορφές συμπεριφοράς, η παρέμβαση θα πρέπει να είναι άμεση. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να εκφράζεται στο παιδί ο λόγος της παρέμβασης, προκειμένου να μη βλάψει τον εαυτό του.
- Οι κανόνες είναι επίσης ιδιαίτερης σημασίας. Η ύπαρξη σαφών και ξεκάθαρων κανόνων, σε συνδυασμό με τις επιβραβεύσεις ή τις τιμωρίες που συνεπάγεται η τήρηση ή η παραβίασή τους, μπορεί να βοηθήσουν ιδιαίτερα στη διαχείριση του θυμού.
- Τέλος, είναι σημαντικό να διακρίνουμε αν πίσω από τον έντονο θυμό δεν κρύβεται κάποια καλά καλυμμένη θλίψη. Η βαθιά θλίψη που μπορεί να βιώσει κάποιος οδηγεί πολλές φορές σε απώλεια ελέγχου εκφραζόμενη με τη σειρά της με τη μορφή έντονου θυμού
