Black Mirror

Όλοι έχουμε μέσα στο σπίτι μας έναν “Black Mirror”.

Η πρώτη εντύπωση από το Black Mirror

Όταν είδα το πρώτο επεισόδιο της δημοφιλούς Βρετανικής σειράς “Black Mirror” του Netflix, μπορώ να πω ότι η πρώτη μου εντύπωση ήταν απροσδιόριστη. Όταν με ρωτούσαν αν είναι καλό ή όχι και αν το συστήνω, ομολογώ πως δεν ήξερα τι να απαντήσω. Μου πήρε καιρό να συνειδητοποιήσω τι ήταν αυτό που είδα και αναρωτιόμουν για ποιο λόγο κάποιος να ξεκινήσει μια σειρά με ένα τέτοιο επεισόδιο. Αυτό που είχα δει ήταν κάτι ιδιαιτέρως ενοχλητικό αλλά μου άφησε και μια αίσθηση γνώριμη. Ένα γνώριμο συναίσθημα μέσα στη σημερινή κοινωνία που βρίσκομαι, για αυτά που ζω και βλέπω κάθε μέρα στον ψηφιακό κόσμο που με κατακλύζει. Έτσι αποφάσισα από περιέργεια να συνεχίσω για να καταλάβω την έννοια του Black Mirror.

Advertisements

Μια δεύτερη σκέψη

Όμως προχωρώντας στα παρακάτω επεισόδια άρχισα να καταλαβαίνω πως η σειρά είχε πετύχει το στόχο της. Είχε κάνει ένα πολύ καλό ξεκίνημα για το σκοπό που ήθελε να πετύχει. Η ενόχληση που ένοιωσα, η οποία ήταν ισοδύναμη με την γοητεία και την περιέργεια που με έκανε να τη συνεχίσω, μου έδωσε να καταλάβω ότι ήταν ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσει μια σειρά που είχε ως στόχο να με “χτυπήσει στο στομάχι” και να με προβληματίσει. Αυτή την ενόχληση, που θα έπρεπε να νοιώθουμε σήμερα από μόνοι μας με όλα αυτά που περνάνε μπροστά από τα μάτια μας καθημερινά και τα παραβλέπουμε, έρχεται η σειρά να μας την επισημάνει και να μας προβληματίσει. Έχουμε πάθει ένα είδος ανοσίας στις εξελίξεις, και το Black Mirror έχει ως σκοπό να μας βγάλει από αυτή.

Η σειρά

Για να μη μιλάω όμως στον αέρα, θα πω δυο λόγια για το concept του Black Mirror. Αν και το θέμα μου δεν είναι αυτή καθαυτή η σειρά αλλά το τι σημαίνει για εμάς. Πρόκειται για μια σειρά αποτελούμενη από αυτοτελή επεισόδια, με τελείως διαφορετικές ιστορίες και τελείως διαφορετικούς πρωταγωνιστές.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται για πολλές ταινίες μικρού μήκους. Ωστόσο όλα τα επεισόδια έχουν μια κοινή γραμμή που ακολουθούν. Αυτή είναι η ενασχόληση με τη σκοτεινή πλευρά της τεχνολογίας και πως επηρεάζει τους ανθρώπους γύρω της. Αλλά το πολύ ενδιαφέρον της σειράς και αυτό που τράβηξε αμέσως το κοινό είναι ότι δεν πρόκειται για το κλασσικό sci-fi που μιλάει για μελλοντολογίες και για μια τεχνολογία που είναι πολύ μακρυά μας. Πρόκειται για ένα διαστρεβλωμένο αντικατοπτρισμό της κοινωνίας μας. Για τη τεχνολογία που έρχεται σε λίγο, ή υπάρχει τώρα και τη χρησιμοποιούμε ήδη όλοι, αλλά με μια μικρή τροπή μπορεί να στραφεί εναντίον μας.

Κάτι το σημερινό

Το Black Mirror είναι σημερινό όσο δεν πάει, και όπως είχε πει και ο δημιουργός της σειράς Charlie Brooker “Κάθε επεισόδιο έχει διαφορετικό καστ, διαδραματίζεται σε διαφορετικό σκηνικό, ακόμα και σε διαφορετική πραγματικότητα. Όμως όλα τους έχουν να κάνουν με τον τρόπο που ζούμε τώρα – και με τον τρόπο που ίσως να ζούμε σε 10 λεπτά από τώρα αν είμαστε αδέξιοι.” Ο Brooker δηλώνει πως οι ιστορίες αυτές δεν θέτουν την τεχνολογία ως εγκληματία και δεν κατακρίνουν την ίδια. Αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο, ο οποίος φέρεται αμήχανα κι αδέξια απέναντι σε όλες τις νέες αυτές δυνατότητες που του προσφέρει. Ο ίδιος δηλώνει υπέρμαχος της τεχνολογικής ανάπτυξης όσο και αν τη φοβάται.

Η “μαύρη οθόνη” του black mirror

Ο τίτλος και μόνο είναι αρκετός για να τα υποδηλώσει όλα. Η οθόνη του υπολογιστή, του κινητού, της τηλεόρασης, του ταμπλετ και όλων των gadget που διαθέτουμε είναι η πιο σκοτεινή αντανάκλαση μας. Είναι ένας μαύρος καθρέφτης. Η τεχνολογία δίνει την ευκαιρία να ξεσπάσουν όλες οι καταπιεσμένες συνειδήσεις. Μαζί όμως με τη ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Το ίντερνετ με την ψευδαίσθηση της ανωνυμίας συγχωρεί όλες τις πράξεις του καθένα. Μπορείς να πεις και να κάνεις ότι θες όσο είσαι κρυμμένος πίσω από τον μαύρο καθρέφτη σου. Εκεί που μόνο εσύ μπορείς να δεις τον εαυτό σου.

Τι θα έκανες εσύ?

Όμως τι θα έκανες άμα αυτός ο καθρέφτης στρεφόταν εναντίον σου? Τι θα έκανες άμα είχες την ευκαιρία να αποθηκεύσεις σε μια συσκευή μέσα στο κεφάλι σου ακόμα και τις πιο σκοτεινές σου αναμνήσεις? Άμα είχες τη δυνατότητα να αναλύσεις το κάθε βλέμμα και να βρεις το κάθε ψέμα που σου είπαν, με αντάλλαγμα την ιδιωτική σου ζωή? Τι θα έκανες άμα είχες χάσει τον άνθρωπο που αγαπάς πιο πολύ και από τον εαυτό σου και η τεχνολογία σου προσέφερε την ευκαιρία να επαναφέρεις δίπλα σου έστω και μια προσομοίωση του?

Τι θα έκανες αν ανακάλυπτες πως κάποιος έχει καταγράψει όλες τις προσωπικές και πιο μυστικές στιγμές σου και προκειμένου να μη τις κοινοποιήσει έπρεπε να υπακούσεις σε ότι διαταγή σου έδινε? Πως θα σου φαινόταν άμα σου λέγανε ότι με ένα hashtag τύπου “#DeathTo” έχεις την ευκαιρία να εξαφανίσεις τον πιο μισητό άνθρωπο κατά εσένα στον πλανήτη? Έναν εγκληματία, ένα απάνθρωπο άτομο, έναν άνθρωπο, που ίσως χωρίς αυτόν θα πίστευες ότι η κοινωνία θα ήταν καλύτερη?

Τα ερωτήματα

Αυτά και άλλα πολλά είναι τα ερωτήματα που θέτει η σειρά στους φαν της. Μας προβληματίζει η δυστοπική πραγματικότητα που παρουσιάζει, αλλά και η οπτική ότι είμαστε ήδη βαθιά μέσα σε αυτή. Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να καταδικάσουμε την εξέλιξη. Αλλά η προσοχή που έχουμε δώσει στα “ψιλά γράμματα” είναι αμελητέα, και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αποτελέσει τροφή για σκέψη.

Δεν υπάρχει η δικαιολογία σύμφωνα με τη σειρά

Έχουμε ήδη προειδοποιηθεί ότι οι υπολογιστές παρακολουθούνται, ότι οι ιντερνετικές συνομιλίες καταγράφονται, πατάμε το “αποδέχομαι τους όρους συμμετοχής” με τη μεγαλύτερη ευκολία χωρίς να διαβάσουμε ούτε μια λέξη. Είμαστε έτοιμοι να γίνουμε δικαστές της κάθε προσωπικότητας, έχουμε γνώμη για το κάθε συμβάν απλά γιατί είναι εύκολο να την εκφράσουμε χωρίς δεύτερη σκέψη.

Είμαστε έτοιμοι να διαδώσουμε τη κάθε φήμη που διαβάσαμε στο ίντερνετ γνωρίζοντας πως η οποιαδήποτε πληροφορία βγαίνει χωρίς φίλτρα. Θυσιάζουμε την ιδιωτικότητά μας με την ίδια ευκολία που τρώμε το φαΐ μας. Δεν έχουμε πλέον δικαιολογία ότι δε ξέρουμε, γιατί η πληροφορία για τις συνέπειες υπάρχει ελεύθερη παντού. Δεν είναι η πρώτη περίπτωση σειράς ή ταινίας που βγαίνει με τέτοιο περιεχόμενο. Όμως η ευκολία που μας παρέχει η τεχνολογία είναι μεγάλο πράγμα, και να που ξαφνικά δε μπορούμε να καταλάβουμε πως ζούσαμε χωρίς αυτή.

Γροθιά στο στομάχι

Δεν μπορούμε πλέον να επιβιώσουμε χωρίς τον μαύρο καθρέφτη μας. Αυτός που θα ισχυριστεί ότι μπορεί ή ότι πρόκειται για υπερβολή είναι ίσως αυτός που χρειάζεται περισσότερο το “χτύπημα στο στομάχι” της επιστημονικής φαντασίας ώστε να ξυπνήσει. Να κάνει ένα βήμα πίσω και ν΄αναρωτηθεί σχετικά με αυτά. Γιατί δεν είναι εύκολο να το κάνει κανείς όταν αυτά τα ζητήματα αποτελούν πια αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητάς του. Και όταν το κάνει μέσα στο Bleck mirror θα ανακαλύψει μερικά πολύ τρομακτικά πράγματα. Μερικές αλήθειες που δεν αποτελούν ούτε υπερβολή ούτε επιστημονική φαντασία. Αλλά μια πραγματικότητα που περνάει μπροστά από τα μάτια μας και δεν την αντιλαμβανόμαστε.

Η τεχνολογία-το καλυμμένο ναρκωτικό

Η τεχνολογία αντιμετωπίζεται σαν ναρκωτικό στο “Black Mirror” και ίσως έτσι έχει καταλήξει και στη πραγματικότητα. Η σειρά αποτελεί μια απελπισμένη αποκάλυψη του σύγχρονου κόσμου και του αδιεξόδου των επιλογών μας. Η άγνοια της ηθικής μπροστά στην ευκολία που προσφέρει απλόχερα η επιστήμη και μερικά συγκλονιστικά διλήμματα περνάνε σε λίγες ώρες μπροστά από τα μάτια μας.

Βλέποντας τη σειρά είδα μπροστά μου ό,τι δεν σκέφτηκα την ώρα που διάβασα αδιάφορα για τις λιβελούλες/κάμερες που πρόκειται να κυκλοφορήσουν. Για το ρομπότ που νίκησε άνθρωπο σε παιχνίδι νοημοσύνης. Τα σχόλια μίσους και εύκολης κριτικής χρηστών κρυμμένων πίσω από το μαύρο καθρέφτη κάτω από πολλά άρθρα. Είδα ό,τι δε με απασχόλησε όταν προσπέρασα την ενημέρωση από πολλούς φίλους μου στο facebook για το που βρίσκονται, που πήγαν ταξίδι, με ποιον μοιράστηκαν το φαγητό τους, το βράδυ τους, τον καφέ τους, που δουλεύουν, τι ώρα δουλεύουν, αν είναι άρρωστοι, αν βαριούνται, αν είναι χαρούμενοι…κλπ κλπ. Ό,τι δε σκέφτηκα τόσο καιρό μου ήρθε σαν “χαστούκι” βλέποντας αυτή τη σειρά και σίγουρα δεν έχασα τον χρόνο μου.

Συμπέρασμα

Σίγουρα δε πρόκειται για αριστούργημα, έχει αδύναμα σημεία και επεισόδια που αδικούν τη φήμη του. Ωστόσο για τις καλές και πολύ δυνατές στιγμές του και για την διαδικασία που με έθεσε ώστε να ξανασκεφτώ σοβαρά κάποια πράγματα που θεωρώ δεδομένα στη ζωή μου, την προτείνω μιας και έπειτα από δική μου έρευνα και σύγκριση με το πραγματικό σήμερα. Αυτό που τουλάχιστον εγώ αντιλαμβάνομαι. Θεωρώ ότι δε πρόκειται για υπερβολή (στην πλειοψηφία του τουλάχιστον) και για περιττή τεχνοφοβία. Πραγματικά το Black Mirror αποτελεί μια σειρά από επιχειρήματα που μας κάνουν κατανοητό ότι αυτή η δυστοπική πραγματικότητα δεν είναι μακρυά. Από από μια οπτική έχουμε ήδη φτάσει σε ένα βαθμό σε αυτή. Μας κάνει να σκεφτούμε ποιοι θα είναι οι χειρισμοί μας από τη στιγμή που θα το συνειδητοποιήσουμε.

https://www.youtube.com/watch?v=lHjIXCCHh3s