Όταν μπήκα σε τροχιά γύρω από τη Γη μέσα σε ένα διαστημόπλοιο, είδα για πρώτη φορά πόσο όμορφος είναι ο κόσμος μας. Άνθρωποι, ας διατηρήσουμε κι ας βελτιώσουμε αυτή την ομορφιά, όχι να την καταστρέψουμε.
Είχε το προσωνύμιο Κολόμβος του διαστήματος και όχι άδικα. Εκπροσώπησε την ανθρωπότητα στην κατάκτησή του και έλαβε τιμές ήρωα, δόξα και υστεροφημία. Ο λόγος για τον Γιούρι Γκαγκάριν, τον πρώτο άνθρωπο που βρέθηκε στο διάστημα, μπήκε σε τροχιά γύρω απ’ τη Γη, και το σημαντικότερο: έζησε για να διηγηθεί την ιστορία, ενώ οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν 50%. Στις 12 Απριλίου 1961 ο σοβιετικός κοσμοναύτης άγγιξε τα αστέρια και έγραψε ένα σπουδαίο κομμάτι για την ιστορία των ανθρώπων, κάνοντας τους πάντες υπερήφανους.
Το νεαρό αγροτόπουλο πριν τον σοβιετικό ήρωα
Ο Γιούρι Αλεξέεβιτς Γκαγκάριν γεννήθηκε στο Κλούσινο, δίπλα στο Γκζατσκ, δυτικά της Μόσχας. Ήταν γιος αγροτών της εργατικής τάξης και είχε τρία αδέλφια. Εργάστηκε σε χυτήριο και η πρώτη του αγάπη ήταν τα αεροπλάνα. Φοίτησε στην τεχνική σχολή του Σαράτωφ και αργότερα στη σχολή πιλότων στο Όρενμπουργκ. Από εκεί αποφοίτησε το 1957 και δύο χρόνια αργότερα επιλέχθηκε μαζί με 19 ακόμη σοβιετικούς να εκπαιδευτεί ως υποψήφιος κοσμοναύτης. Το μειλίχιο χαμόγελο και η προσήνειά του μαγνήτιζαν τους ανθρώπους και ο Γκαγκάριν γινόταν εύκολα και σύντομα αγαπητός στους γύρω του. Ενδεικτικά, ήταν τόσο συμπαθής και δημοφιλής ανάμεσα στους 19 συναδέλφους του που 16 εξ αυτών ψήφισαν τον ίδιο ως τον πλέον καταλληλότερο και προτιμότερο, προκειμένου να ταξιδέψει πρώτος στο διάστημα.
Η προετοιμασία των υποψηφίων ήταν δύσκολη και απαιτητική. Έπρεπε όλα να είναι τέλεια, ώστε η αποστολή να είναι επιτυχής. Άλλωστε ο πρώτος ζωντανός οργανισμός που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη δεν επέστρεψε ποτέ. Συγκεκριμένα, η σκυλίτσα Λάικα επιβιβάστηκε στο Σπούτνικ 2, στις 3 Νοεμβρίου 1957, και πέθανε έξι ώρες μετά την εκτόξευση, λόγω θερμοπληξίας, καταπόνησης και ακραίου στρες, ενώ έπρεπε να παραμείνει ζωντανή για 10 μέρες. Η προχειρότητα στην κατασκευή του διαστημικού σκάφους και η βλάβη που προέκυψε, οδήγησαν στον άμεσο θάνατο του πειραματόζωου.
Εκτός από τον Γκαγκάριν, ο εκπαιδευόμενος Γκέρμαν Τιτώφ ήταν εξίσου ικανός και το ίδιο προετοιμασμένος για το ταξίδι. Όμως ο Γενικός Γραμματέας και ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουστώφ, προτίμησε τον Γκαγκάριν λόγω της καταγωγής του. Ο πατέρας του Τιτώφ ήταν δάσκαλος, ενώ του Γκαγκάριν εργάτης-αγρότης, οπότε εξυπηρετούσε περισσότερο τη σοβιετική προπαγάνδα ο ήρωας να προέρχεται από την εργατική τάξη και ο λαός να ταυτίζεται μαζί του. Ο Τιτώφ ωστόσο έγινε ο πρώτος φωτογράφος του διαστήματος στην αποστολή Βοστόκ 2. Ο Γκαγκάριν επίσης επιλέχτηκε και λόγω του ύψους του (1,58 μ.), αφού το χαμηλό ανάστημα και το μικρό βάρος ήταν προτιμότερα για τον θάλαμο της κάψουλας.
Το ιστορικό-ηρωικό ταξίδι
Το διαστημικό αεροσκάφος που επέβαινε ο Γκαγκάριν ξεκίνησε το ταξίδι του στις 12 Απριλίου 1961, Τετάρτη του Πάσχα, στις 09:07 ώρα Μόσχας. Διήρκεσε 108 λεπτά και το κωδικό όνομα του κοσμοναύτη ήταν Κέδρος. Οι επιστήμονες φοβούνταν πως στο διάστημα ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν θα εδύνατο να λειτουργήσει σωστά, ενώ και η ψυχολογική κατάσταση εικάζονταν πως θα ήταν ιδιαίτερα ασταθής. Μολαταύτα, προς ανακούφιση όλων, όταν ρώτησαν τον ίδιο τον Γκαγκάριν πώς νιώθει, κατά τη διάρκεια της πτήσης του, εκείνος αποκρίθηκε: Νιώθω τέλεια! Εσείς εκεί πώς είστε;
Προσγειώθηκε στις 10:55 με το αλεξίπτωτό του κοντά στην πόλη Τακτάροβα. Μια γυναίκα, η εγγονή της και η αγελάδα τους ήταν οι πρώτοι που συνάντησε ο πρώτος, πλέον, κοσμοναύτης της ανθρωπότητας. Λέγεται πως κατά την επιστροφή του τραγουδούσε τους εξής στίχους: Η πατρίδα ακούει, η πατρίδα γνωρίζει, πού πετάει ο γιος της στον ουρανό.
Η φρενίτιδα που ακολούθησε γύρω από τον Γιούρι Γκαγκάριν ήταν απίστευτη. Πλήθος κόσμου συνέρεε για να τον επευφημίσει, αφού η είδηση του ταξιδιού έγινε ευρέως γνωστή. Μάλιστα, οι σοβιετικοί είχαν ετοιμάσει τρία δελτία τύπου για οτιδήποτε συμβεί. Το πρώτο ήταν σε περίπτωση που η αποστολή πετύχαινε, το δεύτερο σε περίπτωση που το σκάφος προσέκρουε σε ξένο έδαφος μακριά από τη Ρωσία και το τρίτο σε περίπτωση που πέθαινε. Έλαβαν την εντολή να δημοσιεύσουν τον πρώτο φάκελο μόλις έφθασε στη Γη ο κοσμοναύτης. Ακόμα και η γυναίκα του, οι δύο κόρες του και οι υπόλοιποι συγγενείς του έμαθαν τα ευχάριστα νέα μέσω ραδιοφώνου.
Ο Γκαγκάριν έφτασε στη Μόσχα με μια πλούσια πομπή. Υπήρχε μια λαοθάλασσα στην Κόκκινη Πλατεία, που τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, ενώ οι συγγενείς του παρακολουθούσαν περήφανοι, ανακουφισμένοι και εμβρόντητοι τον δικό τους άνθρωπο να βηματίζει στο κόκκινο χαλί. Παρατήρησαν ακόμη και το λυμένο κορδόνι στο ένα του παπούτσι, παρά την ένταση τριγύρω. Ο Γκαγκάριν στάθηκε μπροστά στο μαυσωλείο του Λένιν και αποθεώθηκε. Ήταν πλέον μια διασημότητα, ένας σταρ.
Το επίτευγμά του προσέφερε την ιδανική ευκαιρία να προπαγανδιστεί το καθεστώς και ο Γκαγκάριν ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, ως κινητή ρεκλάμα, γι’ αυτό τον λόγο. Στις 12 Φεβρουαρίου 1962 έφθασε και στην Ελλάδα. Οι Έλληνες τον υποδέχτηκαν με θέρμη και ενθουσιασμό στην Αθήνα, φωνάζοντας το σύνθημα Γκαγκάριν-ειρήνη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη χώρα συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, επισκέφτηκε την Ακαδημία Αθηνών, ανακηρύχτηκε ως επίτιμος δημότης της πόλης, γράφτηκε στο βιβλίο των ανακτόρων, δείπνησε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και επισκέφτηκε την Ακρόπολη.
Ωστόσο, σε έναν βαθμό διεφθάρη, αφού προκλήθηκε σκάνδαλο με τον αλκοολισμό του και την εμμονή του με τις γυναίκες. Σε ένα ταξίδι παρενόχλησε μεθυσμένος μια καμαριέρα και μετά έπεσε από το μπαλκόνι ενός δωματίου εξαιτίας της ζάλης. Εντούτοις, το θέμα καλύφθηκε από τον τύπο, ώστε να μην χαλάσει η εικόνα του σοβιετικού ήρωα. Η σύζυγός του Βαλεντίνα ήταν στο πλευρό του και προσπαθούσε να τον προστατεύει από κάθε είδους πειρασμό που ελλόχευε, ως απόρροια της θέσης του. Βέβαια, η ίδια φαινόταν κάπως δυσαρεστημένη με τα φώτα της δημοσιότητας και σίγουρα ζήλευε τον σύζυγό της, που εμπλεκόταν σε ερωτικά σκάνδαλα.
Το μυστήριο τέλος
Ο Γιούρι Γκαγκάριν πέθανε στα 34 χρόνια του, στις 27 Μαρτίου 1968, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα, ενώ είχε επιλεχτεί να ηγηθεί της σοβιετικής αποστολής στη Σελήνη. Τα ακριβή αίτια του δυστυχήματος δεν εξακριβώθηκαν ποτέ, παρά μόνο αποκλείστηκε η πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Η σοβιετική κυβέρνηση τότε υποστήριξε ότι παρέμεινε στο αεροπλάνο μέχρι τέλους, για να μην πέσει πάνω σε ένα σχολείο. Ενταφιάστηκε στο Κρεμλίνο. Η γενέτειρά του πήρε το όνομα Γκαγκάριν, πολλά αγάλματα στήθηκαν προς τιμήν του, ενώ ιδρύθηκε και το βραβείο Γιούρι Γκαγκάριν. Παρά τις ανθρώπινες αδυναμίες υπήρξε πρότυπο και ήταν αγαπητός τόσο στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης, όσο και στον λαό. Έθεσε τις βάσεις για την κατάκτηση του διαστήματος, που μέχρι πρότινος έμοιαζε με ιστορία επιστημονικής φαντασίας, και υπήρξε σύμβολο για την ανθρωπότητα και το πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει.
Όσο ήμουν εκεί ψηλά δεν είδα κανέναν Θεό.
