Πηγή: https://www.tanea.gr
Η μεγαλύτερη ξεφτίλα ή ο μεγαλύτερος εξευτελισμός επί το ποιητικότερο δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από την προδοσία (προ + δίδωμι) αυτών που υποτίθεται ότι κάποιος, τονίζω το υποτίθεται, αγαπούσε ή πίστευε. Η ρετσινιά του προδότη είτε προσώπων είτε ιδανικών και ιδεολογιών αποτελούσε ανέκαθεν κοινωνικό στίγμα σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Από το λεξικό του καθηγητού Γ. Μπαμπινιώτη διαβάζουμε στο λήμμα προδοσία: «η αθέτηση (εκ µέρους κάποιου) των ηθικών δεσµεύσεων που έχει αναλάβει, κυρ. προκειµένου να εξυπηρετήσει ιδιοτελείς σκοπούς, για λόγους προσωπικού συµφέροντος (όπως λ.χ. η εγκατάλειψη φίλου σε δύσκολη στιγµή)». Η δύσκολη στιγμή έχει διαφορετικό περιεχόμενο για τον κάθε ένα ξεχωριστά.
Σαφής και περιεκτικός ο ορισμός του καθηγητή και αφού με καλύπτει πλήρως, δράττομαι λοιπόν της ευκαιρίας να αποπειραθώ να προσδώσω μια πιο φιλοσοφική διάσταση στην φιλολογική έννοια της λέξης. Θα εξετάσουμε την προδοσία σε προσωπικό κυρίως επίπεδο και θα αφήσουμε την «εθνική προδοσία» σε εκείνους που δεν διστάζουν να κατηγορούν εύκολα τον ένα και τον άλλο ως προδότη κι ας ήταν οι ιδεολογικοί παππούδες τους εκείνοι που φόραγαν κουκούλα και έδειχναν με το δάκτυλο τους αγωνιστές, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα γενικότερα. Βλέπετε, “… φωνάζουν οι πατριδέμποροι να φοβηθούν οι πατριώτες”, όπως το έθεσε ο μεγάλος μας ποιητής Κώστας Βάρναλης.
Τέλος πάντων, το να παρατήσεις μια ιδεολογία την οποία ως πρότινος πρέσβευες και υποστήριζες είναι λογικότερο αφού το μυαλό ως περιορισμένο όργανο ενδέχεται πολλάκις να σφάλλει και κάθε καινούρια γνώση, εφόσον βέβαια πρόκειται για σκεπτόμενο ον, θα μπορούσε να αναδιατάξει τα δεδομένα και να οδηγήσει σε εξαγωγή νέων συμπερασμάτων. Βέβαια, ακόμη και κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να θεωρηθεί από σημαντικό μέρος της κοινωνίας ως πράξη προδοσίας, παρά το οποιοδήποτε λογικό έρεισμα, σίγουρα πάντως αποκλείεται από αυτό που εμείς ορίσαμε ως η μεγαλύτερη ξεφτίλα. Όχι, η προδοσία εκείνη που υπάγεται στον ορισμό μας, ως άκρως εξευτελιστική για το ανθρώπινο πρόσωπο, είναι η προδοσία ανθρώπων που σε αγαπούσαν και σε στήριζαν και που εσύ μονάχος σου και αυτοβούλως κατέταξες υποτίθεται στους φίλους σου (φιλώ=αγαπώ).
Η εγκατάλειψη κάποιου φίλου μπορεί να οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας (ασθένεια, ψυχολογικά προβλήματα, βασανισμούς κ.ο.κ) ή μπορεί απλά να οφείλεται σε λόγους προσωπικού συμφέροντος ή ευχαρίστησης, για την πάρτη μας και μόνο δηλαδή. Και μπορεί η πρώτη κατηγορία, αυτή της ανωτέρας βίας να δικαιολογείται αυτομάτως, η δεύτερη πάντως παραμένει αδικαιολόγητη και ως εκ τούτου ανήθικη. Και όχι, η ψυχολογική εξάρτηση σε πάθη και ηδονές δεν είναι σε καμιά περίπτωση λόγοι ανωτέρας βίας ούτε φυσικά και η εγγενής σαδιστική φύση ορισμένων ανδρείκελων. Στηρίζονται όλα στο απλό δόγμα για βολεψιματίες ‘’εμείς να είμαστε καλά κι όλα τα άλλα περαστά…’’. Άλλωστε προδότης δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Και γίνεσαι κυρίως λόγω των επιλογών σου και δύναται να θεωρηθείς προδότης μόνο όταν έχεις επιλογή, αφού από εκεί κρίνεται, και σε καμία άλλη περίπτωση. Αν, τέλος, ο ιδιοτελής προδότης δεν είναι σε θέση να κατανοήσει ποίας ξεφτίλας είναι φορέας, τότε απλά διακρίνεται περισσότερο η ηθική πώρωσή του και η πνευματική ένδεια του.
Από μικρό παιδάκι με γοήτευαν πάντα αυτοί που προτιμούσαν το ξεβόλεμα και που στήριζαν μέχρι τέλους τις ιδέες του, ακόμα κι αν οι ιδέες τους με έβρισκαν αντίθετο. Έτσι, διάβαζα με υπαρξιακή συγκίνηση την άρνηση να προδώσουν των αγωνιστών του κυπριακού αντιαποικιοκρατικού αγώνα ή των κομμουνιστών που αρνούνταν να υπογράψουν δηλώσεις μετανοίας όταν διώκονταν με βάση τον βενιζελικό νόμο Ιδιώνυμο ή τέλος, των χριστιανών μαρτύρων και νεομαρτύρων που δεν εγκατάλειψαν στιγμή τα πιστεύω τους. Ο κάθε προδομένος άνθρωπος νιώθει άσχημα ψυχολογικά και ενίοτε νιώθει ένοχος για την προδοσία που υπέστη στην πιο δύσκολη στιγμη του ενώ ο προδότης μπορεί να νιώθει και υπέροχα! Παλιέ καλέ μου φίλε, εσύ που «συμπτωματικά» πρόδωσες τις ρίζες σου, τις αξίες σου και τους αδελφούς σου για μια φτηνή στιγμή σου, ένα θέλω να θυμάσαι: Η προδοσία δεν είναι πρόβλημα του προδομένου αλλά του προδότη…
ΠΗΓΕΣ:
- Λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας, Γ.Δ. Μπαμπινιώτη, Αθήνα 2002.
- Άπαντα τα ποιητικά 1904-1975, Κ. Βάρναλης, Αθήνα 2014.
- Οι δωσίλογοι της Κατοχής, Ι.Π.Χονδροματίδης, Αθήνα 2008.
- Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αποστολική Διακονία της Ελλάδος, Αθήνα 2012.
- Ψυχολoγία του Βάθους και ανθρωπισμός, Γ. Ράττνερ, Αθήνα 1969.
