Σύνδρομο Σταντάλ: Μπορεί να αρρωστήσει κάποιος στην θέα ενός πίνακα; | Πηγή εικόνας:lifo.gr
Η τέχνη και οι μορφές της υπάρχουν για να ομορφαίνουν την ζωή μας και να εξυμνούν το πνεύμα μας. Υπάρχουν άπειρα θετικά αποτελέσματα της επιρροής της τέχνης στο κοινωνικό πλαίσιο όμως μπορεί η τέχνη να είναι τόσο καλή που να μας αρρωστήσει αντί να μας βοηθήσει;
Τον 19 αι. ο Γάλλος συγγραφέας Σταντάλ επισκέπτεται για πρώτη φορά την Φλωρεντία και τα περίφημα έργα τέχνης της. Μπροστά στην ομορφιά της περίφημης Basilica di Santa Croce (Βασιλικής του Τιμίου Σταυρού) της Φλωρεντίας λιποθυμάει. Όπως έγραψε στο βιβλίο του:
“(…) ήμουν σε ένα είδος έκστασης, στην ιδέα του ότι είμαι στη Φλωρεντία, κοντά στους μεγάλους άνδρες των οποίων τους τάφους είχα δει. Aπορροφημένος στην ενατένιση της ανυπέρβλητης ομορφιάς . Έχω φτάσει στο σημείο όπου συναντά κανείς ουράνιες αισθήσεις. Όλα μίλησαν τόσο έντονα στην ψυχή μου. Αχ να μπορούσα μόνο να ξεχάσω, είχα ταχυκαρδία, που στο Βερολίνο το αποκαλούν νεύρα. Περπατούσα με το φόβο της πτώσης.”
Αυτό το περιστατικό αποτελεί το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό τoυ συνδρόμου της “ζάλης” από την τέχνη. Με την πάροδο των χρόνων παρόμοια περιστατικά με τα ίδια συμπτώματα πλήθαιναν με αποτέλεσμα το σύνδρομο να κερδίσει την προσοχή της ιατρικής κοινότητας. Κατονομάστηκε και ξεκίνησε να ερευνάται το 1979, από μια ιταλίδα ψυχίατρο, την Graziella Magherini, η οποία παρακολούθησε και περιέγραψε περισσότερες από 100 παρόμοιες περιπτώσεις με τα ίδια συμπτώματα επισκεπτών στη Φλωρεντία. Οι τουρίστες που μελετήθηκαν είχαν γρήγορους χτύπους της καρδιάς, ίλιγγο, σύγχυση, ακόμη και παραισθήσεις. Πρόκειται για ένα τόσο συχνά εμφανιζόμενο σύνδρομο σε αυτό το μέρος του κόσμου όπου οι εργαζόμενοι και το προσωπικό του νοσοκομείου σε κοντινές εκθέσεις της περιοχής, αναγνωρίζουν κατευθείαν τα συμπτώματα όταν οι ασθενείς καταφθάνουν εκστασιασμένοι από το θαυμασμό τους για την τέχνη.
Οι πιο καχύποπτοι θα αναρωτηθούν γιατί αυτό το σύνδρομο συμβαίνει ΜΟΝΟ στην Φλωρεντία και όχι σε κάποια άλλη γκαλέρι ή σε κάποιον άλλον αρχαιολογικό χώρο;
Καταγεγραμμένα περιστατικά σε μικρότερο βαθμό έχουν συμβεί στην Ιερουσαλήμ, πόλη τεράστιας θρησκευτικής σημασίας, και στη Ραβέννα, μια επίσης καλλιτεχνικά πλούσια ιταλική πόλη στην Αδριατική Θάλασσα. Όμως στην Φλωρεντία τα περιστατικά είναι περισσότερα. Το ιστορικό κέντρο της Φλωρεντίας είναι μια μικρή περιοχή μοναδικά γεμάτη με αναγεννησιακά αγάλματα, τοιχογραφίες, θόλους και γλυπτά, όλα συγκεντρωμένα σε ένα χώρο. Για τους λάτρεις της τέχνης, η συγκίνηση είναι μεγάλη και πολύ έντονη.
Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες συχνά συμβουλεύουν τους τουρίστες να μην προσπαθούν να επισκεφθούν όλα τα έργα τέχνης μονομιάς όταν ταξιδεύουν στην Ιταλία, προκειμένου να αποφύγουν την ανάπτυξη του συνδρόμου Σταντάλ. Τους συμβουλεύουν, επίσης, να εξισορροπούν το χρόνο τους ανάμεσα στις επισκέψεις σε μουσεία και βόλτες στην αγορά, ή στην παρακολούθηση αθλητικών εκδηλώσεων. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται οι πιθανότητες ο τουρίστας να συγκλονιστεί από την υπερβολική καλλιτεχνική ομορφιά και κατά συνέπεια μειώνονται και οι πιθανότητες να εμφανίσει τα συμπτώματα του συνδρόμου Σταντάλ.
Ένα παράδειγμα ενός ανθρώπου που βίωσε το Σύνδρομο Σταντάλ είναι ο Franz, μηχανικός από τη Βαυαρία που μόλις αντίκρισε από κοντά τον «Βάκχο» του Καραβάτζιο κατέρρευσε στη γκαλερί του Ουφίτσι και άρχισε να έχει σπασμούς. Ο ίδιος μνημονεύοντας την εμπειρία του αργότερα αναφέρει ότι είχε χάσει την αίσθηση του χρόνου και του τόπου, αλλά και την επίγνωση του εαυτού του. Ενώ παράλληλα αναφέρει ότι αυτό που στην ουσία βίωσε ήταν ένας, ας τα πούμε περιφραστικά, ανεξέλεγκτος σεξουαλικός ενθουσιασμός.
Το Σύνδρομο Σταντάλ ή αλλιως το Σύνδρομο της Φλωρεντίας όπως ονομάζεται αποτελεί ένα ακόμα ιατρικό μυστήριο, χωρίς να έχει οριστεί ως μία ψυχιατρική διαταραχή. Παρόλο τα συχνά του περιστατικού αμφισβητείται ακόμα η ύπαρξη του φαινομένου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Στρουμπάκος Κ. 29/03/18 “Τα σύνδρομα των ….πόλεων.” Ανακτήθηκε από www.maxmag.gr (τελευταία πρόσβαση 20/04/21)
Τριανταφυλλίδου Κ, 2014 “Το σύνδρομο Σταντάλ (Stendhal) στα μουσεία” Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Ανακτήθηκε από www.academia.edu (τελευταία πρόσβαση 20/04/21)
