Ψυχανάλυση και εκπαίδευση: Το έργο της Άννας Φρόιντ

πηγή εικόνας: freud.org.uk

Το ζήτημα της εκπαίδευσης ανέκαθεν απασχόλησε πολύ κόσμο, είτε του διανοητικού χώρου, είτε ως κοινωνικό ζήτημα προς συζήτηση. Σε κάθε ζήτημα που τίθεται επί τάπητος είναι αναπόφευκτο να μην αναδυθεί ένα παραθυράκι που οδηγεί στην εκπαίδευση. ‘’Παιδεία είναι η λύση’’, διατείνονται πολλοί. Και πράγματι τα σταθερά και γερά θεμέλια της εκπαίδευσης μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά και ως αρωγός των ανθρωπίνων συμπεριφορών που παρεκκλίνουν της νόρμας.

The Matchbox school: Πώς θα έπρεπε να είναι η εκπαίδευση

Η κατανόηση της ψυχανάλυσης θα έπρεπε να εφαρμοστεί στην ενεργό ανατροφή των παιδιών και στην συνεργασία με τις δασκάλες και το σχολείο, ώστε να αναπτυχθούν όλο και λιγότερες γενιές με παθογένεια. Η Άννα Φρόιντ πρώτη προσπάθησε να εφαρμόσει την «Ψυχαναλυτικά ενημερωμένη Παιδαγωγική». Δημιούργησε το Matchbox school το 1927-1932. Προσπάθησε να θέσει σε εφαρμογή τις ιδέες της για την ψυχανάλυση και την εκπαίδευση. Στα πρώτα χρόνια η συμβολή της ψυχανάλυσης στην εκπαίδευση ήταν μια διαμαρτυρία ενάντια στις παρωχημένες αντιλήψεις της κοινωνίας με πρώτη την απελευθέρωση των ενστίκτων.

Το χρονικό

Αρχικά έγινε μια κριτική στις ήδη υπάρχουσες εκπαιδευτικές πρακτικές και προσπάθησε να χειριστεί το θέμα της σεξουαλικής διαφώτισης. Για παράδειγμα τις επιβλαβείς οπτικές της απώθησης της σεξουαλικής περιέργειας. Σύμφωνα με την Άννα Φρόιντ υπήρξε μια περίοδος οπτιμισμού, όταν αναδύθηκε η ψυχαναλυτική προοπτική στην εκπαίδευση. Το 1922 εισήχθησαν ριζικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Η Άννα Φρόιντ ασπάστηκε την προσέγγιση που είναι επικεντρωμένη στο παιδί, η οποία μεταμόρφωσε την εκπαίδευση. Μέθοδος εμπνευσμένη από την Μοντεσόρι μετά τον Παγκόσμιο πόλεμο. Παρατήρησε ότι το ενδιαφέρον των παιδιών στην τάξη θα μπορούσε να αναπτυχθεί ελεύθερα από το να είναι δρομολογημένο από τους ενήλικες. Έτσι, η χαρά από την επιτυχία του ενός θα πρόκυπτε από την προσωπική ώθηση για μάθηση. Και η ελευθερία στα πλαίσια των ορίων θα γινόταν η νέα αρχή της εκπαίδευσης.

Διαβάστε επίσης  Πάσχα: πώς επηρεάζεται η ψυχολογία του παιδιού

Η λειτουργία του σχολείου

Το 1927 η Άννα Φρόιντ κατάφερε να θέσει σε εφαρμογή όσα είχε μάθει. Έφτιαξε το Matchbox school με καθηγητή τον Erikson, που δίδασκε τέχνη και ανθρωπιστικά μαθήματα με έναν ζωντανό τρόπο. Έτσι, ενέπνεε τους μαθητές να εργαστούν όπως οι ίδιοι ένιωθαν. Η τάξη αυτή λειτούργησε με 20 παιδιά για 5 χρόνια. Πολλά από τα παιδιά αυτά κάνανε ψυχανάλυση.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Η επιρροή του σχολείου

Μια άμεση επιρροή του σχολείου ήταν το γεγονός ότι πήρε μια προσέγγιση σεξουαλικού διαφωτισμού. Η εστίαση της προσοχής του σχολείου σε αυτά τα θέματα αντικατόπτριζε επίσης μια γενικότερη μετατόπιση της ψυχαναλυτικής σκέψης στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Από το να ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την σεξουαλικότητα με ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις επιθετικές παρορμήσεις και τη βαθιά αίσθηση ενοχής που τις συνοδεύει. Ο Erikson σε συζητήσεις του με τους μαθητές για την οργή και το πως ο ψυχισμός τη χειρίζεται, καταλήγει στο ότι οι μαθητές αυτοί έχουν ακόμη ανακαλύψει τον πολιτισμό και τις δυσαρέσκειές τους στο μικρό προοδευτικό μας σχολείο.

Η κεντρική ιδέα της  Άννας Φρόιντ

Βασικός στόχος ήταν η ανάπτυξη ενός κοινού ιδεώδους με το οποίο οι νέοι θα μπορούσαν να ταυτοποιηθούν, ώστε να αναπτύξουν ένα εσωτερικό κίνητρο για να περιορίσουν τα αντικοινωνικά ένστικτά τους από το να εξαναγκαστούν να τα καταπιέσουν. Προτείνει μια μέση οδό για την ελευθερία και τον καταναγκασμό. Τα παιδιά, λέει, πρέπει να ‘’φτιαχτούν’’ έτσι ώστε να θέλουν να κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν. Για να είναι αυτή η προσέγγιση πετυχημένη οι δασκάλες πρέπει να δουλέψουν μαζί με αυτά που έχουν απωθηθεί, τα ένστικτα κα αυτά που προκαλούν την απώθηση (άμυνες). Οι δασκάλες πρέπει δηλαδή να προσφέρουν στο παιδί ένα ιδανικό Εγώ με το οποίο το παιδί θα ταυτιστεί. Έτσι, θα μπορεί μετά πρόθυμα να συμμορφωθεί με τις κοινωνικές απαιτήσεις και να βρει μια υποκατάσταση ικανοποίηση μέσα από εξαγνισμένες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένου του να μάθει μόνο του.

Διαβάστε επίσης  Συναισθήματα: η σημασία έκφρασης και αποδοχής τους

Η εκπαίδευση

Η αντίσταση των παιδιών στην μάθηση οφείλεται στο ότι είναι μπλοκαρισμένα ασυνείδητα από τους μηχανισμούς άμυνας. Το καινούριο απειλεί το παλιό, άρα αρνούνται την μάθηση, ασυνείδητα. Η αλλαγή είναι δύσκολη. Και πως να εκπαιδεύσεις αυτόν που δεν θέλει να εκπαιδευτεί; Οι ορθολογικές απαντήσεις, όπως ‘’οι μαθητές είναι τεμπέληδες, το ίδιο και οι καθηγητές’’, δεν φαίνεται να αντιπροσωπεύουν το τεράστιο μέγεθος του προβλήματος του αντί-πνευματισμού. Ας ξανασκεφτούμε αυτά τα προβλήματα αντίστασης ως αντανακλαστικά της ασυνείδητης ψυχικής ζωής.

Η μάθηση

Μια ψυχική συνέπεια του να μαθαίνεις είναι το να ξε- μαθαίνεις κακές συνήθειες της ζωής. Μια δασκάλα που έχει υποβληθεί σε ψυχανάλυση θα είναι καλύτερη γιατί θα καταλαβαίνει τα δικά της όρια και τα δικά της μπλοκαρίσματα. Και θα εργάζεται με το να ξεμπλοκάρει τις τάσεις άρνησης γνώσης για τον εαυτό της και τους μαθητές της. Γιατί άλλωστε είναι μεγάλη αλήθεια ότι και οι μεγάλοι μαθαίνουν από τους μικρούς και δη οι καθηγητές από τους μαθητές. Η τάξη διαφορετικά γίνεται θέατρο των απωθημένων. Η τάξη είναι ένας χώρος εσωτερικού δράματος όπου το σύμπλεγμα του Οιδίποδα εξαντλείται παράλληλα με τις ανεπίλυτες ψυχικές άμυνες.

Advertising

Φοιτήτρια Ψυχολογίας με ιδιαίτερη αγάπη στην ψυχαναλυτική σκέψη και σε οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση μπορεί να ρίξει φως στα ''ανεξήγητα'' ζητήματα. Με αστείρευτο ενδιαφέρον για ποικίλλα θέματα που άπτονται της ψυχολογίας, αποτυπώνω τις σκέψεις μου σε λέξεις..

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές