Η υπόθεση
Το μυθιστόρημα «Κυρά Κυραλίνα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, πραγματεύεται τη ζωή του Δραγομίρ ή, όπως, έπειτα, ο ίδιος μετονομάζεται, του Σταύρου. Μετά τη βίαιη συμπεριφορά του πατέρα του, ο πρωταγωνιστής, μαζί με την αδερφή του, Κυρά, βρίσκονται να περιπλάνωνται, μέχρι που καταλήγουν αιχμάλωτοι ενός πλούσιου τούρκου. Ο Σταύρος καταφέρνει να ξεφύγει. Η αδερφή του, αντιθέτως, παραμένει φυλακισμένη στο χαρέμι. Η ζωή του Σταύρου, έκτοτε, επανανοηματοδοτείται. Ο σκοπός του ταυτίζεται, πλέον, με την ανεύρεση της αδερφής του. Οι περιπέτειες και, κυρίως, οι κακουχίες, με τις όποιες έρχεται αντιμέτωπος, δεν κατορθώνουν να τον αποπροσανατολίσουν, καθώς το μυαλό του εξακολουθεί να στοιχειώνεται από τη λατρεμένη του Κυρά.
Θα καταφέρει, τελικά, να τη σώσει;
Η τεχνική του «Μαξίμ Γκόρκι των Βαλκανίων»
Το μυθιστόρημα «Κυρά Κυραλίνα», αν και γραμμένο στο διαχρονικό πρότυπο του Χίλιες και μια νύχτες, ή αλλιώς των Παραμυθιών της Χαλιμάς, κατορθώνει, γρήγορα, να ξεπεράσει τα στεγανά αυτού του είδους. Οι περιπέτειες κι ο τρόπος ζωής των πρωταγωνιστικών προσώπων περιγράφονται, με ζωντάνια και παρασταστικότητα, χωρίς να στερούνται συναισθηματικότητας. Η αφηγηματική τεχνική του συγγραφέα συνδυάζει τον ρεαλισμό με τον ρομαντισμό, καθιστώντας εφικτή την ανάδειξη κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων. Δε θα προσδοκούσε κανείς, εξάλλου, τίποτα λιγότερο από έναν συγγραφέα, που χαρακτηρίστηκε «Μαξίμ Γκόρκι των Βαλκανίων» και, πριν την πολιτική μεταστροφή του, διακρίθηκε, στους διανοητικούς κύκλους της Αριστεράς, για τον πολυεπίπεδο προβληματισμό του.
Ο πολυεπίπεδος προβληματισμός
Ο προβληματισμός αυτός γονιμοποιείται μέσα από την πραγμάτευση ποικίλων θεμάτων. Στο μυθιστόρημα διερευνώνται μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη ψυχή και την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του συγγραφέα. Κεντρικό θέμα είναι η περιπέτεια και η αναζήτηση της ελευθερίας, με την ηρωίδα Κυρά Κυραλίνα να αντιπροσωπεύει το πνεύμα της ανεξαρτησίας και της αντοχής μπροστά στις αντιξοότητες. Το έργο θίγει, επίσης, θέματα όπως η φτώχεια, η εκμετάλλευση, και η αδικία, παρουσιάζοντας τις δύσκολες συνθήκες ζωής στην Ανατολική Ευρώπη των αρχών του 20ού αιώνα. Επιπλέον, το μυθιστόρημα εξετάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και τα συναισθήματα, αναδεικνύοντας την αγάπη, την προδοσία, και τη φιλία ως καθοριστικούς παράγοντες της ανθρώπινης εμπειρίας.
Μέσα από την αφήγηση του Panait Istrati, ο αναγνώστης έρχεται, τελικά, σε επαφή με έναν κόσμο γεμάτο πάθη και συγκρούσεις, αλλά και με την αδιάκοπη προσπάθεια για επιβίωση και αυτοπραγμάτωση.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Panaït Istrati (Γεράσιμος Βαλσαμής) γεννήθηκε το 1884 στη Βράιλα της Ρουμανίας. Γονείς του ήταν ο Έλληνας Κεφαλλονίτης Γεώργιος Βαλσαμής και η Ρουμάνα Ζωίτσα Ιστράτι. Εξαιτίας της λαϊκής καταγωγής του αναγκάστηκε για βιοποριστικούς λόγους να κάνει διάφορα επαγγέλματα όπως κλειδαράς, ζαχαροπλάστης, χαλκωματής, χαμάλης, φορτοεκφορτωτής, γυρολόγος, χτίστης, φωτογράφος, δημοσιογράφος, ταχυδρόμος κ.λπ. Μ’ αυτό τον τρόπο γνώρισε από πρώτο χέρι την κατάσταση των λαϊκών τάξεων. Για κάποιο διάστημα υπήρξε συνδικαλιστής στο σωματείο των εργατών του λιμανιού της Βράιλας. Γύρισε δουλεύοντας σ’ όλες τις χώρες της Μεσογείου κι έφτασε στη Γαλλία, όπου ο Ρομαίν Ρολλάν πρόσεξε το μεγάλο συγγραφικό του ταλέντο και βοήθησε στην ανάδειξή του. Έγραψε τα έργα: Κυρά Κυραλίνα, Αρχόντισα του Σνάγκοφ, Η Νερατζούλα, Οι Χαιντούκοι, Θείο Άγγελο κ.α. Είχε προσωπική φιλία με τον Νίκο Καζαντζάκη. Επισκέφτηκε την Ελλάδα τον Φλεβάρη του 1928 και το 1932 παντρεύτηκε τη Μάργκα. Λίγο πριν το τέλος του θα γράψει: “Πίστεψα τυφλά στο ιδεώδες, πίστεψα στην Πίστη μου και σ’ εκείνη των Άλλων και για καιρό δεν γελάστηκα. Το να ονειρεύεται κανείς δεν αρκεί. Ακόμη και το να ζει κανείς δεν αρκεί. Να δημιουργεί κανείς σημαίνει να τιθασεύει τα όνειρά του και να κυριαρχεί στη ζωή του”. Ταλαιπωρημένος από φυματίωση, πέθανε την άνοιξη του 1935.
