Η 25η Νοεμβρίου έχει οριστεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Παρόλο που οι περισσότεροι από εμάς -αν όχι όλοι- έχουμε ακούσει ιστορίες για γυναίκες της οικογένειας, της γειτονιάς ή του ευρύτερου κύκλου μας που έχουν υποστεί κακοποίηση, παρόλο που το φαινόμενο αυτό θεωρούνταν σύνηθες έως και φυσιολογικό στα παλιότερα χρόνια (η κλασσική ατάκα πολλών γιαγιάδων «ε! Άντρας είναι! Θα πει καμιά κουβέντα παραπάνω, θα σηκώσει και το χέρι! Εσύ να μη μιλάς, να μην ακούει η γειτονιά!»), μόλις το 1993 αποφασίστηκε επισήμως να αφιερωθεί μία μέρα κάθε χρόνο σε εκδηλώσεις με σκοπό την ενεργοποίηση των ανθρώπων για την εξάλειψη του φαινομένου. Γράφοντας τα όλα αυτά, αναρωτιέμαι: παγκόσμιες μέρες, αφισάκια, βιντεάκια, μήπως όλα αυτά είναι απλώς μία προσπάθεια να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας ως κοινωνία, όταν στην πραγματικότητα ξέρουμε ότι χρειάζονται πολύ πιο δραστικές (νομοθετικές, κοινωνικές κ.α.) λύσεις στο πρόβλημα; Ίσως. Σε κάθε περίπτωση, το να γίνεται λόγος για τη βία απέναντι στις γυναίκες, βοηθά στο να ξεπερνάμε το ταμπού του «δε μιλάμε για αυτά» και να αποφεύγουμε τις -ομολογουμένως πολλές- παρανόησεις γύρω από το ζήτημα της κακοποίησης.
Κακοποίηση δεν είναι μόνο το ξύλο!
Μία αρκετά διαδεδομένη και εξίσου λανθασμένη αντίληψη είναι ότι ο όρος «κακοποίηση» αναφέρεται μόνο στον ξυλοδαρμό. Πολλοί ίσως εκπλαγούν όταν ανακαλύψουν ότι κάτω από την ομπρέλα της λέξης «κακοποίηση» υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι συμπεριφοράς, των οποίων τα αποτελέσματα μπορούν να είναι το ίδιο καταστροφικά με τη σωματική βία. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της διακήρυξης του ΟΗΕ:
Η βία κατά των γυναικών συμπεριλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται στα παρακάτω:
α) Σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία μέσα στην οικογένεια, η οποία συμπεριλαμβάνει ξυλοδαρμό, σεξουαλική κακοποίηση των κοριτσιών του σπιτιού, βία η οποία σχετίζεται με την προίκα, συζυγικό βιασμό, ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων και άλλες παραδοσιακές πρακτικές επιβλαβείς για τις γυναίκες, μη συζυγική βία και βία σχετική με την εκμετάλλευση.
Advertising
β) Σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία μέσα στην κοινωνία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, της σεξουαλικής κακοποίησης, της σεξουαλικής παρενόχλησης και εκφοβισμού στο χώρο εργασίας, σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και αλλού, της σωματεμπορίας των γυναικών και της καταναγκαστικής πορνείας.
γ) Σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία η οποία διαπράττεται ή γίνεται αποδεκτή από το κράτος, όπου κι αν συμβαίνει.
Η συνειδητοποίηση ότι η κακοποίηση δεν περιορίζεται στον ξυλοδαρμό είναι επιτακτική για την αντιμετώπιση του προβλήματος κι αυτό γιατί, πολλοί άνθρωποι δεν αντιδρούν απέναντι σε μία κακοποιητική συμπεριφορά, ακριβώς επειδή δυσκολεύονται να την αναγνωρίσουν ως τέτοια. Πολλές φορές, το ίδιο το θύμα (το οποίο μπορεί να δέχεται έντονη λεκτική ή/και ψυχολογική βία) δεν αντιλαμβάνεται ότι υφίσταται μιας μορφής κακοποίηση, καθώς δεν κακοποιείται σωματικά. Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών θα μπορούσαν να είναι: ο εξευτελισμός μιας γυναίκας με λόγια που μειώνουν την προσωπικότητά της και αποσκοπούν στο να την πείσουν ότι είναι ανίκανη να ζησει χωρίς τον θύτη, η οικονομική αποστέρηση, ο έλεγχος των ατόμων που συναναστρέφεται ή/και της εξωτερικής της εμφάνισης. Αντίθετα με ό,τι έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας, ο θύτης δεν είναι απαραίτητα ο σύζυγος της γυναίκας. Μπορεί να είναι ο πατέρας, ο αδερφός ή ακόμα και ο σύντροφος της. Όπως αναφέρεται και στον παραπάνω ορισμό από τον ΟΗΕ, μια γυναίκα μπορεί, επίσης, να υφίσταται κακοποίηση από συναδέλφους ή/και ανωτέρους της στον χώρο εργασίας της, από καθηγητές, συμφοιτητές ή/και συμμαθητές σε εκπαιδευτικά ιδρύματα ή ακόμα και από το… κράτος! «Πώς είναι δυνατόν το κράτος να κακοποιεί τις γυναίκες;» μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος. Η περίπτωση των αδελφών Μιραμπάλ αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Συμβαίνουν αυτά στην Ελλάδα;
Η απάντηση είναι απόλυτη και, δυστυχώς, δίνεται καθημερινά από τα δελτία ειδήσεων. Μία από τις πιο γνωστές ιστορίες κακοποίησης είναι η περίπτωση της Σπυριδούλας, η οποία σιδερώθηκε (!) από τα αφεντικά της στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Το κορίτσι δούλευε ως οικιακή βοηθός στην οικογένεια των Βεϊζαδέ στην Αθήνα από τα δώδεκα της χρόνια. Δεχόταν σωματική και ψυχολογική κακοποίηση καθημερινά μέχρι τη στιγμή που το αφεντικό της την κατηγόρησε ότι του έκλεψε χρήματα και αφού την ξυλοκόπησε, την έδεσε σε ένα τραπέζι και την έκαψε με το σίδερο προκαλώντας εγκαύματα στο 65% του σώματός της. Ευτυχώς, η Σπυριδούλα επέζησε και μετά από πολλές εγχειρήσεις κατάφερε να συνεχίσει τη ζωή της. Κι αν νομίζετε ότι αυτές είναι πρακτικές που ανήκουν στο παρελθόν, θα πρέπει να αναφέρουμε το περιστατικό που συνέβη στην Αταλάντη Φθιώτιδας το 2013, όταν 47χρονη γυναίκα ομολόγησε μετά από πιέσεις της αστυνομίας ότι της προκάλεσε εγκαύματα με το ατμοσίδερο ο 52χρονος σύντροφός της κατά τη διάρκεια ενός καυγά. Ο σύντροφός της (ο οποίος είναι γιατρός, γεγονός που αποδεικνύει ότι το να κακοποιεί ή να κακοποιείται κανείς δεν είναι θέμα μόρφωσης) συνελήφθη, αλλά δεν αποδέχτηκε τις κατηγορίες. Ωστόσο, τέτοιου είδους περιστατικά δεν καταλήγουν πάντα με τα θύματα να επιβιώνουν. Ποιός δε θυμάται τη δολοφονία της Κικής Κούσογλου, της 20χρονης κοπέλας από τη Βέροια που στραγγαλίστηκε από τον πρώην σύντροφό της, Δάνο Μουρατίδη, το 2005; Ή την Ανδριάνα Γαρδικιώτη, την 21χρονη φοιτήτρια που βρέθηκε με δέκα μαχαιριές και ένα τραύμα από κατσαβίδι στον λαιμό στη λίμνη Καστοριάς το 2011. Κι εδώ θύτης ήταν ο σύντροφός της, Στάθης Ευσταθίου. Πηγαίνοντας λίγο πίσω στο χρόνο, θα συναντήσουμε τη δολοφονία μιας γυναίκας αυτή τη φορά από το σύζυγό της το 2008. Πρόκειται για τον καθηγητή μουσικής Γιάννη Χατζηλάμπρο, ο οποίος σκότωσε τη σύζυγό του, Παναγιώτα Μαζαράκη, χτυπώντας τη στο κεφάλι με ηλεκτρικό σίδερο. 8 χρόνια μετά, η Ανθή Λινάρδου, στραγγαλίζεται από τον σύζυγό της, Τάσο Τσιουχάρα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συνήθως, ο θύτης έχει παρουσιάσει επαναλαμβανόμενη κακοποιητική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της σχέσης του με το θύμα. Αν μάθουμε να αναγνωρίζουμε εγκαίρως τα σημάδια, θα καταφέρουμε να αποφύγουμε πολλές ανάλογες καταλήξεις στο μέλλον.
Δεν είναι τόσο σπάνιο όσο νομίζεις
Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε με στατιστικά. Σύμφωνα με υπολογισμούς, το 35% των γυναικών σε όλο τον κόσμο έχει υποστεί κάποια στιγμή στη ζωή του σωματική ή/και ψυχολογική βία από τον σύντροφό τους ή και από κάποιον άγνωστο. Σε εθνικό επίπεδο, υπάρχουν χώρες που το ποσοστό αυτό φτάνει μέχρι και το 70% (όσο σοκαριστικό κι αν ακούγεται αυτό, είναι περισσότερες οι πιθανότητες να συναντήσουμε μία γυναίκα που έχει κακοποιηθεί απ’ ότι το αντίθετο). Οι γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν κατάθλιψη ή να αποβάλλουν απ’ ό,τι όσες δεν έχουν υποστεί κακοποίηση. Το 43% των γυναικών που κατοικούν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν υποστεί κάποιας μορφής ψυχολογική βία. 120 εκατομμύρια κορίτσια έχουν βιώσει κάποιας μορφής βίαιη σεξουαλική πράξη, συνήθως από κάποιο μέλος της οικογένειας τους. Σύμφωνα με έρευνα, από το σύνολο των γυναικών που δολοφονήθηκαν το 2012 παγκοσμίως, σχεδόν οι μισές ήταν θύματα του συντρόφου ή άλλου μέλους της οικογένειας τους. Τα αντίστοιχα ανδρικά θύματα ανήλθαν στο ποσοστό του 6%. Περισσότερα στατιστικά στοιχεία σχετικά με διάφορες μορφές κακοποίησης των γυναικών θα βρείτε εδώ.
Κοιτάζοντας αυτά τα στοιχεία, ίσως απελπιζόμαστε με το γεγονός ότι ακόμα και σε μία τόσο σύγχρονη και θεωρητικά προοδευτική εποχή, αν είσαι γυναίκα, είναι δύσκολο να νιώσεις ασφαλής. Από την άλλη πλευρά όμως, αυτά τα στοιχεία είναι μία ευκαιρία για τις γυναίκες που κακοποιούνται να δουν ότι δεν είναι οι μόνες. Και ίσως μέσα από αυτή τη συνειδητοποίηση να πάρουν τη δύναμη να απευθυνθούν σε μία από τις πολλές οργανώσεις που έχουν δημιουργηθεί για να τις βοηθήσουν.
Γιατί πραγματικά δεν είσαι η μόνη. Γιατί πραγματικά δεν είσαι μόνη. Μίλα κι ας φοβάσαι. Μίλα για να σταματήσεις κάποια στιγμή να φοβάσαι.
Ακολουθεί το σποτάκι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων σχετικά με την γυναικεία κακοποίηση:
Πηγές:
http://www.un.org/en/women/endviolence/action.shtml
Advertising
http://www.ladylike.gr/articles/fi
http://www.katafygiogynaikas.org/prostasia/articles-statistics
tness/psychologia/imera-via-ginaikwn/pagkosmia-hmera-kata-ths-vias-twn-gynaikwn-oxi-allh-siwph.4388998.html
http://www.serraikanea.gr/koinonia/item/36939-stis-serres-ena-apo-ta-pio-eidexthi-fonika-pou-sygklonisan-tin-ellada.html
http://www.mixanitouxronou.gr/sideroma-tis-spiridoulas/
http://www.mixanitouxronou.gr/mono-nekrous-tha-mas-chorisoun-to-egklima-pou-sigklonise-ti-chora-otan-enas-nearos-strangalise-tin-fili-tou-exafanise-to-ptoma-ke-meta-evgene-stin-tileorasi-ke-ekane-ekklisi-na-vrethi/
