Το ξενοδοχείο Σάρλιτζα Παλλάς (Hotel Sarlidjé Palace) κτίστηκε στο χωριό Θερμή της Μυτιλήνης το 1909, σε σχέδια Γάλλων αρχιτεκτόνων, από τον Χασάν Εφέντη Μολλά Μουσταφά, αδερφό του Χουσεΐν Χιλμή Πασά, σημαντικού Οθωμανού αξιωματούχου ο οποίος γεννήθηκε στη Λέσβο το 1855 και υπηρέτησε δύο φορές ως μεγάλος βεζίρης. Εγκαινιάστηκε την πρωτομαγιά του 1910. Λίγες μέρες πριν είχε καταχωρηθεί η πρώτη διαφήμιση στον τοπικό τύπο. Στο φύλλο αρ. 171 της τοπικής εφημερίδας “Σάλπιγξ” της 29/4/1910 καταχωρείται η πρώτη διαφήμιση του ξενοδοχείου:
Σε φύλλο της ίδιας εφημερίδας της 18/5/1910 συμπληρώνεται η διαφήμιση με τα εξής: “Εν τω νέω περικαλλεί οικήματι παρέχεται κλίνη και τροφή άφθονος και υγιεινή, τρις της ημέρας αντί γρ. 40 κατ’ άτομον και ημέραν. Τα δωμάτια των παλαιών οικημάτων ενοικιάζονται συμφώνως προς τους παλαιούς όρους”.
Τέλος, το μακροσκελές διαφημιστικό κείμενο, από το φύλλο της 5/6/1910 θα πάρει την οριστική για τη χρονιά αυτή μορφή με μία ακόμη προσθήκη: “Καθ’ εκάστην Κυριακή ωραία ορχήστρα παιανίζει εις τον μαγευτικόν κήπον του ξενοδοχείου. Ζύθος δε λαμπρός, παγωμένος πωλείται εις τιμάς λίαν συγκαταβατικάς. Ούτως ώστε οι θαμώνες του ξενοδοχείου ή οι εκδρομείς δεν ευρίσκουν λόγους να εξωτερικεύσωσι την πολλήν των ευχαρίστησιν”.
Ονοματοδοσία
Το βάφτισαν με το όνομα Σάρλιτζα Παλλάς (Hotel Sarlidjé Palace), ονομασία που επί τουρκοκρατίας σήμαινε «οι κίτρινες θερμές πηγές», δηλαδή από το «sari» που στην τουρκική γλώσσα σημαίνει το κίτρινο χρώμα και «λίτζα» που σημαίνει θερμοπηγές και ονομάστηκε έτσι όπως και η ευρύτερη περιοχή της Θερμής από το βαθύ κίτρινο χρώμα που αφήνει το νερό στις δεξαμενές και τα αυλάκια (σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν πηγές που έχουν ή είχαν παρόμοιο όνομα).
Ιστορική Αναδρομή
Η κατασκευή του Σάρλιτζα Πάλλας συμπίπτει με την ανάδυση του κινήματος των Νεοτούρκων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο Σάρλιτζα Πάλλας, χρησιμοποιήθηκαν μορφολογικές αναφορές οι οποίες αναδεικνύουν τα οθωμανικά στοιχεία και η όλη αρχιτεκτονική αντιμετώπιση είχε σκοπό να προβάλλει την νέα τάξη πραγμάτων η οποία ήταν στο προσκήνιο της εποχής. Το συνολικό εμβαδό του οικοδομήματος ανέρχεται στα 19.164 τ.μ., σε οικόπεδο 23.500 τ.μ, και η ιδιαιτερότητα αυτού είναι ότι συναντώνται επίσης αρχαιολογικές ανασκαφές εντός της έκτασής του, καθώς και λουτροπηγές κοντά σε αυτό.
Ο Χασάν Εφέντη Μολλά Μουσταφά δολοφονήθηκε το 1911 και το ξενοδοχείο πέρασε στην κυριότητα της συζύγου του και των δύο κοριτσιών του. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου το 1912 το ξενοδοχείο γνωρίζει μεγάλη δόξα. Το ξενοδοχείο αποτέλεσε ”εντευκτήριο του καλού κόσμου”. Στα ένδοξα έτη του, φιλοξένησε πρίγκιπες και βασιλείς, πολιτικούς και ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Δεν πρόσφερε στους θαμώνες του μόνο υπηρεσίες ανάπαυλας και λουτροθεραπείας αλλά και έντονη κοσμική ζωή.
Σημαντικές προσωπικότητες της εποχής όπως ο Παύλος Κουντουριώτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ο πρίγκηπας Παύλος και αργότερα ο Στρατής Μυριβήλης, ο Ελία Καζαν και ο Γεώργιος Παπανδρέου το επισκέπτονται και φιλοξενούνται σε αυτό. Το 1914 φιλοξενεί μικρασιάτες πρόσφυγες. Με την Μικρασιατική Καταστροφή οι ιαματικές πηγές και το ξενοδοχείο περνούν ως ανταλλάξιμα στο Ελληνικό κράτος και στην συνέχεια στην Εθνική τράπεζα. Το ξενοδοχείο παρέμεινε σε λειτουργία. Τον Αύγουστο του 1933 αγοράζεται σε δημοπρασία από το Ταμείο Σύνταξης και Αυτασφάλισης Υγειονομικών (Τ.Σ.Α.Υ.). Από τότε η πορεία του ήταν σταθερά καθοδική καθώς το ξενοδοχείο λειτουργούσε, αλλά το Ταμείο, δεν επένδυε για να διατηρήσει το υψηλό του επίπεδο.
Το μόνο που έγινε ήταν κάποιες όχι και τόσο επιτυχημένες επεκτάσεις στα 1950. Παρ’ όλα αυτά, λόγω της παλαιάς του αίγλης συνέχισε να ελκύει σημαντικούς θαμώνες, που προαναφέραμε. Τα τελευταία χρόνια το ξενοδοχείο πέρασε στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Τελικά θα κλείσει το 1982 και σήμερα στέκει στην περιοχή της Θερμής, διατηρώντας όμως, αν και ερειπωμένο, την αίσθηση της αρχικής του αίγλης και προσμένοντας ή την κατάρρευση ή την αξιοποίηση του, ύστερα από τη μεταβίβασή του από το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (Ε.Τ.Α.Α.), στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με σκοπό να δημιουργηθεί ένα πρότυπο θερμαλιστικό κέντρο.
Το Σάρλιτζα Παλλάς μέσα από κείμενα
Υπάρχουν ακόμη και κείμενα, πανεπιστημιακά ή και διηγήματα, μέσα στα οποία γίνεται άλλοτε εκτενής άλλοτε λιγότερο αναλυτική αναφορά στο Σάρλιτζα Παλλάς, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το λεύκωμα της Μαρίας & Μιχαήλ Μεταξά.
«Σαν από Γραμματόσημα»-‘‘Ένα πιάτο…Δέκα Τηλεφωνήματα’’: Σάρλιτζα Παλλάς
Ο γιατρός & συγγραφέας Πάνος Πούγγουρας, μας μεταφέρει μέσα από το διήγημα του “Ένα πιάτο… δέκα τηλεφωνήματα”, έπειτα από επίσκεψη του ίδιου στο ξενοδοχείο λίγο πριν την οριστική διακοπή της λειτουργίας του σκέψεις και εντυπώσεις του. Ακολουθούν οι σελίδες στις οποίες μας μεταφέρει το σβησμένο μεγαλείο του Σάρλιτζα Παλλάς.
«Κίτρινη Λάσπη» μια ταινία για το ξενοδοχείο «Σάρλιτζα Παλλάς» στη Λουτρόπολη Θερμής
Ο καθηγητής Γιώργος Διγιδίκης περιηγείται στους χώρους του Σάρλιτζα Παλλάς και η κάμερα καταγράφει τα σημάδια της φθοράς και της εγκατάλειψής του. Θυμάται από τα παιδικά του χρόνια μια εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα, τα φώτα και τον κόσμο στον κήπο του ξενοδοχείου, και στον χώρο που υπάρχει το πιάνο ακόμη όρθιο, σχεδόν έναν αιώνα μετά να μας θυμίζει τη μουσική μιας άλλης εποχής.
Πηγές:
- Πάνος Πούγγουρας, “Σαν από Γραμματόσημα” -αυτοέκδοση-βιβλιοπωλείο Λοξίας, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 247-253
- Νέα έκδοση “Sarlidjé Palace ή εντευκτήριο αναμνήσεων” Μαρίας και Μιχαήλ Μεταξά: athlepolis.gr/books/nea-ekdosi-sarlidje-palace-entefktirio-anamniseon-marias-kai-michail-metaksa/?fbclid=IwAR3GAIu7bQg054R2zL672EtficCiwgAMPp7cJsEQjqH-3a4jQ6iRh5sAC14
- “Κίτρινη Λάσπη”, ένα ντοκιμαντέρ για το Σάρλιτζα Παλλάς στη Λουτρόπολη Θερμής της Λέσβου: https://www.youtube.com/watch?v=-3NeCMM_AIY&fbclid=IwAR3lbgVChsZea_fMh38MwYcGx00AO61cXfeY0fCceT00c0LeJvoQNz8gKKE
- lesvosnews.net
- lesvosoldies.gr
- xartokoptis.blogspot.com
- kathimerini.gr
Σύνταξη κειμένου: Λευτέρης Μαργαρίτης
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
