Τα ατμόπλοια και η ελληνική ναυτιλία: Μία αναδρομή

πηγή εικόνας:https://www.ot.gr/2021/08/17/epikairothta/kosmos/san-simera-to-1807-to-proto-atmoploio-pragmatopoiei-to-proto-tou-taksidi/

Καθώς διανύουμε τον 19ο  και τον 20ο αιώνα, η ελληνική οικονομία έρχεται αντιμέτωπη με τις ραγδαίες εξελίξεις που αποφέρει η ναυτιλία στον ελληνικό αλλά και όχι μόνο χώρο. Οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας στρέφει την προσοχή τους στην ανάπτυξη που σημειώνει η εμπορική ναυτιλία, αφού ανέκαθεν οι σχέσεις της  με την οικονομία σε γενικότερο πλαίσιο ήταν κατεξοχήν ειδικές και περιορισμένες. Τόσο η εμπορική ναυτιλία, όσο και η εργασία στα ατμόπλοια μετά την πρώτη τους εμφάνιση στα λιμάνια αποτελούν άξια προσοχής καθώς χάραξαν την δική τους πορεία στο ιστορικό συνεχές.

Η εμπορική ναυτιλία/ Γενικό πλαίσιο

Advertising

Advertisements
Ad 14

 Η Ελλάδα παρείχε τα πληρώματα και, κατά κανόνα και τα σκάφη που ναυπηγούνταν στον τόπο. Η χρηματοδότηση εξασφαλιζόταν από εμπόρους  και ιδιώτες τραπεζίτες στην Ελλάδα και τις παροικίες του εξωτερικού. Κατά συνέπεια, τα εισοδήματα των ναυτικών και μεγάλο μέρος από τα κέρδη εισέρρεαν στη χώρα με την μορφή άδηλων πόρων. Τα φορτία, όμως έπρεπε να αναζητηθούν εκτός Ελλάδος, λόγω του μικρού όγκου του ελληνικού εξωτερικού εμπορίου  σε σχέση με τις διαστάσεις της εμπορικής ναυτιλίας. Το γεγονός ότι στις περισσότερες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας η εμπορική ναυτιλία ήταν περισσότερο ανεπτυγμένη από την υπόλοιπη οικονομία, σε συνδυασμό με τον διεθνή χαρακτήρα των εμποροναυτικών δραστηριοτήτων, δεν σημαίνει ότι αποτελούσε έναν σύγχρονο κλάδο της ελληνικής οικονομίας από την άποψη της οργάνωσης των επιχειρήσεων καθώς και των παραγωγικών σχέσεων. Στο μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας της ναυτιλίας, η επιτυχία των Ελλήνων πλοιοκτητών βασίστηκε στα αρχαϊκά στοιχεία οργάνωσης τους. Η υψηλή παραγωγικότητα και και τα περίφημα δίκτυα του Έλληνα ναυτικού ήταν αυτά που εξασφάλισαν την παγίωση τους στον χώρο. Οι Έλληνες ναυτικοί που δραστηριοποιούνταν σε Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειο ενώ με την πάροδο του χρόνου αρχίζουν και αποκτούν έντονους ανταγωνιστές στον χώρο, και έτσι το 1870 η ελληνική ναυτιλία χάνει έδαφος μιας και οι συνθήκες δεν είναι  οι πλέον κατάλληλες για περαιτέρω εξάπλωση. Στην διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, ο Κάτω Δούναβης θα αποτελέσει το σημείο κίνησης τους μπροστά στον ξένο ανταγωνισμό. Αύξηση των ελληνικών στόλων θα σημειωθεί και κατά την διάρκεια των πολέμων Μπόερς(1899-1902), γεγονός που  εγκαινιάζει  μία καινούργια επεκτατική δραστηριότητα για την ελληνική ναυτιλία.

Διαβάστε επίσης  Το πρώτο «πράσινο» αρχαιολογικό μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος

Τα ελληνικά ατμόπλοια και  οι εργασιακές συνθήκες σε αυτά

 Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή μετά την εμφάνιση των ίδιων των ατμόπλοιων -το 1807 η πρώτη εμφάνιση- ήταν οι συνθήκες εργασίας μέσα σε αυτά. Έντονο ήταν το φαινόμενο του καταμερισμού της εργασίας, των νέων ειδικοτήτων, των απαιτήσεων προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες για την ομαλή λειτουργία τους κ.ο.κ. Σε γενικό πλαίσιο οι ναύτες γενικών καθηκόντων συρρικνώθηκαν σε μειονότητα πάνω στα ατμόπλοια και αποειδικεύθηκαν. Στον χώρο της μηχανής, στο κατάστρωμα, στην γέφυρα ο κάθε εργάτης/ναύτης είχε το δικό του “πόστο” το οποίο έπρεπε να φέρει εις πέρας. Σε ό,τι αφορά την μισθοδοσία ως ένα ακόμα παράδειγμα, ο μισθός των θερμαστών ήταν ίσος ή ανώτερος από το μισθό των ναυτών, κάτι που καθόριζε η συνθήκη κάτω από την οποία γινόταν η δουλειά τους καθώς και η εκάστοτε ιεραρχία που επικρατούσε σε κάθε ατμόπλοιο. Οι ναυτικοί μαζί με τους μηχανικούς στις αρχές του 20ου αιώνα, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως <<η ελίτ της εργατικής τάξης>> στην Ελλάδα. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1909 μετά το περίφημο κίνημα στο Γουδί το σωματείο μηχανικών του εμπορικού ναυτικού είναι το πρώτο σωματείο που απεργεί και έτσι οδήγησε την τότε κυβέρνηση να σκεφτεί για πρώτη φορά την ψήφιση αντιαπεργιακού νόμου, κάτι που απέσυρε φυσικά μετά τις απεργίες των σωματείων. Τα τεχνοοικονομικά χαρακτηριστικά των ατμόπλοιων, επιφέροντας την εμφάνιση νέων δραστηριοτήτων εισήγαγαν έναν νέο καταμερισμό εργασίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις που εμπλέκονταν στις θαλάσσιες μεταφορές. Τα μηχανουργεία έγιναν ο νέος εταίρος των εφοπλιστών για τις όποιες επισκευές και συντηρήσεις των ατμόπλοιων. Η ανάπτυξη των ατμόπλοιων δεν άφησε αδιάφορη την ελληνική Τράπεζα η οποία χρηματοδοτούσε ποσά για την αγορά και παροχή ατμοπλοίων στα ελληνικά λιμάνια, ενώ οι εφοπλιστές μεγάλωναν τα έσοδα τους χάρις στην εξάπλωση  των ατμόπλοιων, ενώ δεν έλειψε και η εμφάνιση ολόκληρων δυναστειών γύρω από το πρόσωπο τους . Οι εφοπλιστές κατόρθωσαν να εξαπλωθούν  σε Κεντρική Ευρώπη και Η.Π.Α με κύριους προορισμούς το Λονδίνο και την Νέα Υόρκη και εν τέλει κατόρθωσαν να σημαδεύσουν την ελληνική οικονομία και ναυτιλία για ακόμα μία φορά. Μετά το 1911 και την σταδιακή “υποχώρηση” των ελληνικών ατμόπλοιων φαινόταν ότι είχε έρθει η εποχή για νέες και ριζικές αλλαγές στον χώρο των ελληνικών πλοίων.

Διαβάστε επίσης  Theodor Adorno: ο νεομαρξιστής φιλόσοφος και οι απόψεις του για τη δημοφιλή μουσική

Πηγή

Advertising

Χατζηιωσήφ Χρήστος, Ιστορία της Ελλάδος του 20ου αιώνα, Όψεις Πολιτικής και Οικονομικής Ιστορίας 1900-1940, Εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009.

Είμαι απόφοιτη του τμήματος Ιστορίας , Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσσαλίας . Παράλληλα ασχολούμαι ενεργά με τις τέχνες , ενώ ασχολούμαι και με την συγγραφή ποιημάτων , ηλεκτρονικών βιβλίων και άρθρων στον ελεύθερο μου χρόνο !

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Μουσική τζαζ και τέχνη

Η τέχνη της τζαζ στη ζωγραφική είναι βασισμένη στη μουσική,
μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,