Το Κρητικό θέατρο άνθισε κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας στην Κρήτη από τον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Κρητικού θεάτρου έπαιξε η Ιταλική λογοτεχνία και η Αναγέννηση. Επιπλέον, στην Βενετοκρατούμενη Κρήτη δημιουργήθηκαν «Ακαδημίες» από τους διανοούμενους της εποχής οι οποίοι τόνωσαν το πνεύμα εκείνης της περιόδου. Οι πιο ξακουστές «Ακαδημίες» ήταν των Vivi στο Ρέθυμνο, των Stravaganti στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) και των Sterili στα Χανιά.
Συνήθως τα έργα των ντόπιων θεατρικών συγγραφέων περιείχαν το Κρητικό ιδίωμα. Στις κωμωδίες περιελάμβαναν πολλά στοιχεία από την commedia dell’ arte και την commedia erudita. Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Κρητικού θεάτρου ήταν ο Βιτσέντζος Κορνάρος, ο Γεώργιος Χορτάτσης και ο Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος. Τα έργα τους σώζονται μέχρι και σήμερα.
Βιτσέντζος Κορνάρος
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος (1553-1614) ήταν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Κρητικής λογοτεχνίας. Ήταν αυτός που οδήγησε το Κρητικό θέατρο στο απόγειο του. Τα πιο σημαντικά έργα του Βιτσέντζου Κορνάρου ήταν ο Ερωτόκριτος και η Θυσία του Αβραάμ.
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα ερωτικό ποίημα δοσμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Ο Ερωτόκριτος κατέχει σημαντική θέση στην Κρητική λογοτεχνία λόγω των παραστατικών εικόνων, του γλωσσικού πλούτου και των μεταφορικών εννοιών. Το ποίημα περιγράφει τον έρωτα δύο νέων, του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, στην Αρχαία Αθήνα.
Η Θυσία του Αβραάμ είναι το δεύτερο δημοφιλέστερο έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Πρόκειται για θρησκευτικό δράμα. Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι δεν προέρχεται από τον Κορνάρο ενώ κάποιοι άλλοι αποδίδουν το έργο σε αυτόν λόγω των ομοιοτήτων του με τον Ερωτόκριτο. Σε αυτό το έργο υπάρχει ομοιοκαταληξία στους στίχους ενώ η μορφή του κειμένου είναι λιγότερο θεατρική. Η Θυσία του Αβραάμ πραγματεύεται την γνωστή ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης στην οποία ο Ισαάκ, έπειτα από προσταγή του Θεού, καλείται να θυσιάσει τον γιο του Αβραάμ.
Γεώργιος Χορτάτσης
Ο Γεώργιος Χορτάτσης (1550-1662) ήταν Κρητικός θεατρικός συγγραφέας. Ελάχιστα σώζονται για την βιογραφία του. Λέγεται ότι καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Κρήτης και ότι πιθανότατα σπούδασε στην Ιταλία. Ο Γεώργιος Χορτάτσης έγραψε την Ερωφίλη, τον Κατζούρμπο, την Πανώρια και κάποια ιντερμέδια. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ενδεχομένως να έγραψε και τον Στάθη. Ο Γεώργιος Χορτάτσης είχε όμορφη αλλά σύνθετη γραφή. Χρησιμοποιεί μακροσκελής προτάσεις και πλούσιο λεξιλόγιο με Ιταλικές επιρροές.
Η Ερωφίλη είναι τραγωδία και εικάζεται ότι γράφτηκε γύρω στο 1595. Πρόκειται για ένα έργο σε πέντε πράξεις σε Κρητική διάλεκτο γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Το έργο είναι η ιστορία της πριγκίπισσας Ερωφίλης, κόρης του βασιλιά της Αιγύπτου Φιλόγονου. Η Ερωφίλη είναι ερωτευμένη με τον Πανάρετο ο οποίος ζει στην βασιλική αυλή από μικρή ηλικία. Η συνέχεια τους όμως φέρνει αλλαγές στην ζωή και των τριών ηρώων με αποκορύφωμα το άδοξο τέλος της Ερωφίλης.
Ο Κατσούρμπος είναι κωμωδία με ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Το έργο έχει αρκετά αρκετά στοιχεία από την Ιταλική κωμωδία (commedia erudita). Η ιστορία περιλαμβάνει αρκετούς χαρακτήρες. Όμως το κεντρικό της θέμα είναι ο έρωτας του Νικολού και της Κασσάνδρας και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν μέχρι να φθάσουν στον γάμο.
Η Πανώρια είναι ποιμενικό δράμα με κεντρικούς χαρακτήρες τους βοσκούς Γύπαρι και Αλέξη καθώς και τις βοσκοπούλες Πανώρια και Αθούσα. Ο έρωτας έχει τον πρώτο λόγο και σε αυτό το έργο.
Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος
Ο Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος (1597-1662) υπήρξε γνωστός διανοούμενος και θεατρικός συγγραφέας του Κρητικού θεάτρου. Ο Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος είχε πολλές επιρροές από την Ιταλική λογοτεχνία ενώ μιλούσε πολύ καλά τα Ιταλικά και τα Λατινικά. Το πιο γνωστό έργο του είναι η κωμωδία Φορτουνάτος. Ο Φορτουνάτος γράφτηκε κατά την διάρκεια της πολιορκίας του Χάνδακα από τους Οθωμανούς γύρω στο 1655. Κύριο συστατικό και σε αυτό το έργο είναι ο έρωτας, γνώριμο στοιχείο στο Κρητικό θέατρο. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η σύνταξη του έργου είναι πολύ οργανωμένη ενώ περιέχει πολλά ηθικοδιδακτικά στοιχεία.
Πληροφορίες – Πηγές από:
Γραμματάς, Θ., Μουτσαδάκις, Τ., Τζαμαργιάς, Π. & Δερμιτζάκης, Χ. (1999). Στοιχεία Θεατρολογίας – Βιβλίο μαθητή, Α’ Γενικού Λυκείου. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διάφαντος».
Φορτουνάτος / Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος. Βιβλιοπωλείο Πολιτεία. Ανακτήθηκε στις 22/5/2020.
el.wikipedia.org.
