Ο κατακλυσμός στη μυθολογία: οι διαφορετικές ιστορίες και οι ερμηνείες τους

Πηγή εικόνας: science.fandom.com

Η μυθολογική εμφάνιση κατακλυσμών ή πλημμυρών είναι συχνή στις ιστορίες διάφορων λαών. Το ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ οι μύθοι προέρχονται όλοι από διαφορετικούς πολιτισμούς και θρησκείες, έχουν κοινή βάση και ένα κοινό αίτιο: Τη δυσαρέσκεια κάποιας θεότητας απέναντι στους θνητούς, η οποία στέλνει τους κατακλυσμούς σαν τιμωρία για τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς τους. Η πιο διάσημη ιστορία κατακλυσμού είναι, ίσως, η βιβλική περιγραφή του κατακλυσμού του Νώε. Ωστόσο, υπάρχουν ποικίλες περιγραφές παρόμοιων καταστροφών στις μυθολογίες διαφόρων λαών, που θα αναλύσουμε παρακάτω.

Κατακλυσμός Πηγή εικόνας: redline.gr

Ο κατακλυσμός του Νώε

Σύμφωνα με την εβραϊκή εκδοχή, που βρίσκεται στο βιβλίο της Γένεσης, ο Θεός αποφάσισε να αφανίσει τους ανθρώπους, λόγω των αμαρτιών, της ασέβειας, των κακόβουλων πράξεων και της διαφθοράς τους. Έστειλε, λοιπόν, έναν φονικό κατακλυσμό, αφού, προηγουμένως, φρόντισε για τη συνέχιση του ανθρώπινου είδους, αλλά και του πλανήτη γενικότερα. Επέλεξε τον Νώε, έναν άνθρωπο που θεωρούσε αγνό και θεοσεβούμενο και του ανέθεσε να χτίσει μια κιβωτό, η οποία θα άντεχε στην καταστροφή και θα λειτουργούσε ως σωσίβια λέμβος για τον ίδιο και την οικογένειά του. Έργο του Νώε, επίσης, ήταν η διάσωση των ζώων, οπότε η κιβωτός έπρεπε να φιλοξενήσει ένα ζευγάρι από κάθε είδος ζώου του πλανήτη. Ο κατακλυσμός διήρκησε 40 ημέρες, ο Νώε και τα ζώα διασώθηκαν και αυτή ήταν η αφετηρία δημιουργίας ενός νέου πολιτισμού, απαλλαγμένου από τη διαφθορά και το έγκλημα.

Οι κατακλυσμοί στη σκανδιναβική μυθολογία

Κατακλυσμός Πηγή εικόνας: viking-heritage.gr

Στη σκανδιναβική μυθολογία και στους Βίκινγκς, δύο είναι οι κυριότεροι μύθοι που αναφέρονται. Ο πρώτος αφορά την πλημμύρα που δημιούργησε τον κόσμο. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Θεός Οντίν και τα αδέρφια του Βίλι και Βε, σκότωσαν τον πρώτο γίγαντα Υμίρ. Το αίμα που χύθηκε από τον γίγαντα ήταν τόσο πολύ, που έπνιξε όλη τη φυλή των υπόλοιπων γιγάντων και έγινε η θάλασσα, ενώ το νεκρό του σώμα έγινε η στεριά. Η ομοιότητα με τον μύθο της κιβωτού του Νώε, είναι η ίδια ευκαιρία για διάσωση, που είχαν ο αδερφός του Υμίρ, ο γίγαντας Μπέρκελμιρ και η γυναίκα του, που επίσης κατασκεύασαν ένα καράβι, γλίτωσαν από την καταστροφή και αποτέλεσαν τη συνέχεια της νέας φυλής γιγάντων.

Διαβάστε επίσης Τοξική Παραγωγικότητα και Νεολαία

Η δεύτερη ιστορία, σύμφωνα με τους Σκανδιναβούς θα γίνει στο μέλλον, στην τελική μάχη μεταξύ Θεών και γιγάντων, γνωστή ως Ράγκναροκ. Σε αυτή τη μάχη, ένα γιγάντιο ερπετό, το Γιόρμουνγκαντ, που βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας και περιβάλλει τον κόσμο των θνητών, θα αναδυθεί για να συμμετέχει στη μάχη, προξενώντας έναν τεράστιο κατακλυσμό που θα αφανίσει τον κόσμο και θα καλύψει τη γη.

Ο αιγυπτιακός κατακλυσμός

Η Ψυχή στην Αρχαία Αίγυπτο Πηγή εικόνας: wikipedia.org

Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο ο θεός Ρα, έστειλε τον αδερφό του Αθόρ να αφανίσει την ανθρωπότητα, επειδή οι άνθρωποι έδειχναν ασέβεια απέναντι στους Θεούς. Το αίμα που χύθηκε ήταν τόσο πολύ, που ο ποταμός Νείλος ξεχείλισε και προξένησε μια τεράστια πλημμύρα. Ο Ρα, ωστόσο, μετάνιωσε για το κακό που είχε προξενήσει και συμβουλεύτηκε τον θεό της Σοφίας, τον Θωθ. Ο Θωθ ανέλαβε να μεθύσει τον Αθόρ και με αυτόν τον τρόπο να σταματήσει τον αφανισμό. Μάλιστα, η υπερχείλιση του Νείλου που αναφέρεται στον μύθο, συνέβη πραγματικά, σύμφωνα με τους μελετητές, γύρω στο 3.000π.Χ.

Βαβυλώνιος κατακλυσμός

Ακούστε το Έπος του Γκιλγκαμές στα αρχαία Σουμεριακά - Ερανιστής Πηγή εικόνας: eranistis.net

Στο Έπος του Γκιλγκαμές, ο ήρωας Γκιλγκαμές αναζητά την αθανασία. Κάποια στιγμή συναντά τον Ουτναπιστίμ και του ζητάει να μάθει πώς ο ίδιος έγινε αθάνατος. Έτσι, ο Ουτναπιστίμ του διηγείται πως πριν πολλά χρόνια ο θεός Ένκι τον είχε προειδοποιήσει για μια μεγάλη πλημμύρα που θα έστελναν οι Θεοί, με σκοπό (για άλλη μια φορά) να αφανίσουν την ανθρωπότητα. Ο Ουτναπιστίμ έφτιαξε μια κιβωτό και έσωσε την οικογένεια, τους φίλους και την περιουσία του. Οι θεοί, αργότερα, μετάνιωσαν για την μοχθηρή πράξη τους και τον έκαναν αθάνατο.

Διαβάστε επίσης Και έπειτα ήρθαν οι Πρόσφυγες......

Η ελληνική μυθολογία

Κατακλυσμός Le Déluge – Francis Danby Πηγή εικόνας: meisterdrucke.lu

Στην ελληνική μυθολογία αναφέρονται τρεις μεγάλοι κατακλυσμοί:

O Ωγύγιος κατακλυσμός, ο οποίος, σύμφωνα με τον Ησίοδο, σήμανε το τέλος της Ασημένιας εποχής, χρονολογικά. Συνέβη επί της βασιλείας του Ωγύγου, για αυτό και πήρε το όνομά του. Σύμφωνα με τις πηγές, ο κατακλυσμός έγινε λόγω της υπερχείλισης του Κηφισού ποταμού και προξένησε τεράστιες καταστροφές στις σημερινές περιοχές της Αττικής και της Βοιωτίας.
Ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, ο οποίος έδωσε τέλος στην Χάλκινη εποχή και σύμφωνα με τον οποίο, ο Δίας αποφάσισε να αφανίσει το ανθρώπινο είδος και οι μόνοι που γλίτωσαν, μέσα σε ένα πλοιάριο, ήταν ο Δευκαλίωνας με τη γυναίκα του, την Πύρρα. Όταν τελείωσε η καταστροφή, έκαναν ικεσία στους θεούς να ξαναδημιουργηθεί το ανθρώπινο είδος. Αυτό συνέβη με έναν παράδοξο τρόπο, καθώς οι νέοι άνθρωποι δημιουργήθηκαν από πέτρες που πέταγαν πίσω τους ο Δευκαλίων και η Πύρρα.
Τέλος, ο κατακλυσμός του Δάρδανου, σύμφωνα με τον οποίο ο Δάρδανος έφυγε από την πατρίδα του, την Αρκαδία, για να ιδρύσει μια νέα αποικία, χωρίς όμως να τα καταφέρει. Όταν ξεκίνησε ο κατακλυσμός, το βουνό στο οποίο κατέφυγε ο Δάρδανος, για να σωθεί, έγινε το νησί της Σαμοθράκης, ενώ ο εγγονός του, ο Τρως, κατάφερε να χτίσει μια νέα αποικία, η οποία δεν ήταν άλλη από την Τροία.

Οι ομοιότητες είναι προφανείς στους μύθους των διάφορων πολιτισμών. Όμως, εκτός από το κοινό στοιχείο, που αφορά την οργή των θεών απέναντι στους ανθρώπους, υπάρχει μια ακόμη αισιόδοξη ομοιότητα. Η ελπίδα για την αναγέννηση της ανθρωπότητας και για μια ευτυχή κατάληξη, μετά από κάθε μεγάλη καταστροφή.

Διαβάστε επίσης 5 περίεργοι νόμοι που ισχύουν στη Σκωτία

Ο Κατακλυσμός, έργο του Μιχαήλ Άγγελου στην Καπέλα Σιξτίνα. Πηγή: argolikivivliothiki.gr