15 Απριλίου 2019, τοπική ώρα Γαλλίας 18:18. Επικρατεί σιγή. Ψυχρή σιγή. Μόνο ένας ήχος ακούγεται σε όλη την χώρα. Ένας ήχος διαφορετικός από τους υπόλοιπους. Η Παναγία των Παρισίων – ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα αρχιτεκτονικά μνημεία του κόσμου – παραδίδεται στις φλόγες και μαζί της ένα μέρος του γαλλικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο ναός που αποτελεί σύμβολο του Χριστιανισμού · ο ναός στον οποίο ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφθηκε Αυτοκράτορας · ο ναός στον οποίο λαμβάνει δράση το κλασσικό μυθιστόρημα του Victor Hugo Η Παναγία των Παρισίων, ίσως αποτελέσει πλέον μια τρυφερή ανάμνηση της ανθρώπινης ιστορίας. Ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις, καθώς η απειλή μιας ολικής καταστροφής του ναού προβάλλει, όσο ποτέ άλλοτε. Είναι η στιγμή που όλος ο κόσμος προσεύχεται για την Notre Dame του Παρισιού και της Ευρώπης. Σε μια τραγωδία που δεν έχει προηγούμενο.
Πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων
Η φωτιά ξεσπάει στην στέγη του ναού και στην συνέχεια εξαπλώνεται στο γοτθικό βέλος και στο εσωτερικό του ναού. Όλοι μιλούν για ένα τρομερό σκηνικό. Η νησίδα Île de la Cité, στην οποία βρίσκεται ο ναός, εκκενώνεται άμεσα. Μηνύματα συμπαράστασης φθάνουν από παντού και εθνικοί ηγέτες προσπαθούν να συμβάλλουν με κάθε τρόπο στην αντιμετώπιση της φωτιάς παρέχοντας, ορισμένες φορές, ακόμη και συμβουλές προς τον Γάλλο πρόεδρο, Emmanuel Macron. Κύριος στόχος είναι να αποφευχθεί μια ολική κατάρρευση του μνημείου και, επομένως, κάθε κίνηση πρέπει να είναι καλά οργανωμένη. Τα αίτια δεν έχουν διευκρινισθεί ακόμη επισήμως, όμως επικρατεί η άποψη πως η πυρκαγιά συνδέεται με τις εργασίες ανακαίνισης που γίνονταν εκείνο το διάστημα στην εκκλησία, καθώς η κατάστασή της είχε τεθεί σε ανησυχία λόγω της μεγάλης φθοράς από την ρύπανση. Χάρη σε αυτήν την ανακαίνιση, μάλιστα, είχαν απομακρυνθεί τα χάλκινα αγάλματα από το μνημείο και ως συνέπεια δεν κινδύνευε η ασφάλειά τους.
Η φωτιά δυναμώνει. Η οροφή του ναού και το γοτθικό βέλος έχουν καταρρεύσει εντελώς, ενώ στο εσωτερικό του ναού έχουν προκληθεί σοβαρές ζημίες με την καταστροφή ανεκτίμητων κειμηλίων. Οι ώρες περνούν, όμως, και οι φόβοι περί παντελούς κατάρρευσης της Παναγίας των Παρισίων έχουν εξαλειφθεί. Η φωτιά είναι πλέον ελεγχόμενη και περιορίζεται συνεχώς. Και όπως όλες οι τραγωδίες έχουν ένα τέλος, έτσι και αυτή είχε το δικό της. Μετά από 15 ώρες διαρκούς μάχης με την πυρκαγιά, στις 09:50 π.μ. το πρωί της 16ης Απριλίου, η πυροσβεστική υπηρεσία του Παρισιού ανακοινώνει επισήμως ότι η φωτιά έχει σβηστεί οριστικά. Ωστόσο, οι συνέπειες και οι αναμνήσεις αυτής της μοιραίας νύχτας θα απασχολούσαν την κοινή γνώμη για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Notre D(r)ame
Ο θρήνος των ανθρώπων είναι κάτι λογικό, αλλά συγκινεί ακόμα τον διεθνή Τύπο. Οι εικόνες των κατοίκων της Γαλλίας είναι τραγικές. Δακρυσμένοι και αποσβολωμένοι, κάποιοι πιάνουν ο ένας το χέρι του άλλου και προσεύχονται για να σβήσουν οι φωτιές. Άλλοι αγκαλιάζονται και κλαίνε, αντικρίζοντας το δράμα, ενώ πολλοί ψέλνουν. Συγκινητικό και, συνάμα, δραματικό είναι το σκηνικό όπου συγκεντρωμένοι εκατοντάδες Γάλλοι γύρω από τον φλεγόμενο ναό τραγουδούν το «Ave Marie» για την σωτηρία της Παναγίας των Παρισίων. Ένας λαός τόσο έντονα συνδεδεμένος με τον πολιτισμό του καταρρέει, βλέποντας πως καίγεται, όχι απλώς ένας ναός, αλλά το σύμβολο της πολιτισμικής του κληρονομιάς. Ο Macron γνωρίζει σε ποιον λαό απευθύνεται και για αυτό τον λόγο δεσμεύεται το ίδιο βράδυ της πυρκαγιάς ότι θα κάνει τα πάντα ώστε να ξαναχτιστεί ο ναός ομορφότερος. «Θα ανοικοδομήσουμε την Παναγία των Παρισίων μαζί». Τίποτα δεν θα είναι, όμως, πια το ίδιο.
Πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων: Δωρεές υπό εξαφάνιση
Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, συγκεντρώθηκαν πάνω από 1 δις ευρώ για την επισκευή των ζημιών που άφησε πίσω της η φωτιά στην Παναγία των Παρισίων. Εταιρείες- κολοσσοί, δισεκατομμυριούχοι και μεγιστάνες δήλωσαν πρόθυμοι να παρέχουν απλόχερα χρήματα στην γαλλική κυβέρνηση με την μορφή δωρεών, προκειμένου να αναπαλαιωθεί το κατεστραμμένο τμήμα του σπουδαίου γοτθικού ναού. Την αρχή έκανε ο οίκος Gucci με την υπόσχεση να προσφέρει 100 εκατομμύρια ευρώ. Στην συνέχεια, ακολούθησε η γαλλική πετρελαϊκή Total με προσφορά του ιδίου χρηματικού ποσού, ενώ ο όμιλος L’Oreal και ο ιδιοκτήτης της Louis Vuitton προσέφεραν 200 εκατομμύρια ευρώ έκαστος. Περαιτέρω δωρεές οδήγησαν στο να συσσωρευθεί το μυθικό ποσό των 1 δις ευρώ για την αναδόμηση του ναού. Όμως, η ιστορία δεν έχει τόσο αίσιο τέλος.
Ένα μήνα αργότερα από το τραγικό συμβάν, ο αρχιεπίσκοπος της Παναγίας των Παρισίων αποκάλυψε πως συνολικά έχουν δοθεί μόνο 13,5 εκατομμύρια από το 1 δις ευρώ που έμοιαζαν ότι άγγιζαν οι δωρεές. «Από το ποσό που έχει συγκεντρωθεί, τα 9,5 εκατομμύρια ευρώ προέρχονται από περίπου 43.000 μεμονωμένους δωρητές, από τη Γαλλία και από άλλες χώρες, ενώ μόλις 4 εκατομμύρια προέρχονται από διάσημους επιχειρηματίες», αναφέρει το CNN Greece. Την ίδια στιγμή, οι απόψεις ανάμεσα στον Υπουργό Πολιτισμού και στα αρμόδια όργανα για την είσπραξη των δωρεών διίστανται, ενώ το Ίδρυμα «Notre Dame» βρίσκεται σε συνομιλίες με τις γαλλικές «αυτοκρατορίες» πολυτελών προϊόντων Gucci και Louis Vuitton που δεσμεύτηκαν να δώσουν το ποσό των 100 και 200 εκατομμυρίων ευρώ αντιστοίχως.
Δωρεές ύψους 1 δις ευρώ στην Γαλλία των «Κίτρινων Γιλέκων»
Και ενώ παρατηρείται μια πρωτόγνωρη γενναιοδωρία για την ανοικοδόμηση της Παναγίας των Παρισίων, οι δωρεές προς τους φιλανθρωπικούς οργανισμούς για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού σημειώνουν την ίδια χρονιά στην Γαλλία, για πρώτη φορά μέσα σε μια δεκαετία, πτώση ύψους 4,2%. Όπως γράφει χαρακτηριστικά στο Twitter το Ίδρυμα Αββάς Πιέρ:
400 εκατομμύρια για την Notre-Dame. Ευχαριστούμε Kering, Total και LVMH για τη γενναιοδωρία σας: είμαστε πολύ δεμένοι με τον τόπο της κηδείας του Αββά Πιέρ. Όμως είμαστε εξίσου πολύ δεμένοι με τη μάχη του. Αν θα μπορούσατε να υπερθεματίσετε 1% για τους πιο φτωχούς, θα ήμασταν υπερικανοποιημένοι.
Advertising
Στην Γαλλία των «Κίτρινων Γιλέκων», όπου οι πολιτικοί αρχηγοί και οι μεγάλες επιχειρήσεις δηλώνουν πως έχει ήδη ξοδευτεί «τρελό χρήμα» προς τα κοινωνικά προνοιακά βοηθήματα, η προσφορά 1 δις ευρώ μοιάζει ιδιαίτερα αντικρουόμενη πολιτική. Τα «κίτρινα γιλέκα» ασκούν έντονη κριτική προς τους ισχυρούς επιχειρηματίες οι οποίοι δήλωναν κατά την επιβολή υπέρογκων φόρων στα καύσιμα από την γαλλική κυβέρνηση, πως δεν υπάρχουν χρήματα προκειμένου να αντιμετωπιστεί η επείγουσα κοινωνική ανάγκη. Στην ουσία, οι διαμαρτυρόμενοι καταγγέλλουν την πρωτοβουλία των πιο πλούσιων ανδρών της Γαλλίας να δώσουν υπέρογκα ποσά για την Παναγία των Παρισίων, την στιγμή που παρέμειναν αδρανείς μπροστά την κοινωνική εξαθλίωση. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την άνιση φορολογική επιβάρυνση, οδήγησε στην κλιμάκωση των εντάσεων, καθώς και των διεκδικήσεων για «μια επιστροφή στην πραγματικότητα». Δυστυχώς, οι δωρεές δεν κρύβουν την φτώχεια και την λιτότητα.
Παναγία των Παρισίων: Παράδειγμα για περαιτέρω κινητοποιήσεις
Από τότε, διάφορα διεθνή γεγονότα φέρνουν όλο και περισσότερο στο προσκήνιο την μοιραία πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων. Το καλοκαίρι του 2019 ζήσαμε μία τραγωδία, εφόσον ξέσπασε μία πρωτοφανής φωτιά στον Αμαζόνιο, όπου τεράστιες εκτάσεις δασών κάηκαν. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθούσε αποσβολωμένη στην τηλεόραση και ένα ερώτημα κυβερνούσε στο μυαλό όλων: Πού είναι η αντίστοιχη με την Παναγία των Παρισίων διεθνής κινητοποίηση; Από όλο τον κόσμο, χιλιάδες χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καλούν τους πλούσιους επιχειρηματίες να αναλάβουν εκ νέου δράση. Ναοί χτίζονταν, χτίζονται και θα συνεχίσουν να χτίζονται. Δάση όμως; Σε έναν κόσμο τρομερά αφόρητο, κάθε δέντρο που καίγεται σημαίνει λιγότερο οξυγόνο και επομένως πιο αντίξοες συνθήκες. Η κινητοποίηση όλων χρίζεται αναγκαία και, πόσω μάλλον, η έμπρακτη βοήθεια. Η ανάρτηση της WWF στο Twitter θέτει το ίδιο ερώτημα: Γιατί δεν υπάρχει αντίστοιχη οργή για τις φωτιές που καταστρέφουν τον Αμαζόνιο;
There was worldwide outcry when the Notre Dame cathedral was on fire. Why is there not the same level of outrage for the fires destroying the #AmazonRainforest? pic.twitter.com/VbSda5PYAK
— WWF UK (@wwf_uk) August 21, 2019
Advertising
Χάρη σε αυτήν την απορία, λοιπόν, οι πάντες προσπαθούσαν να κατανοήσουν για ποιο λόγο οι όμιλοι-κολοσσοί, ενώ ήταν διαθέσιμοι να δώσουν ένα τεράστιο ποσό ώστε να συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση της Notre Dame, δεν εκφράζουν την ίδια αλληλεγγύη για τον Αμαζόνιο. Μήπως υπάρχει κάποιο όφελος; Μία πληροφορία πυροδοτεί τα ΜΜΕ. Σύμφωνα με νόμο του Γαλλικού Συντάγματος από το 2003, όσοι επιχειρηματίες επενδύουν στον πολιτισμό μπορούν να υφίστανται φοροαπαλλαγή 60% των ποσών που δαπανούν για τον πολιτισμό. Συνεπώς, μια συνεισφορά στην Notre Dame θα συνέβαλε στην μείωση του φορολογητέου εισοδήματος. Απογοητευμένο το πλήθος με την στάση των μεγαλοεπιχειρηματιών, καλεί τις κυβερνήσεις κρατών και τους υπερεθνικούς οργανισμούς να συνδράμουν άμεσα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Άραγε, στον βωμό του χρήματος σήκωσε κανείς ανάστημα;
Η Notre Dame της παιδικής μας ψυχής
Ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει την εικόνα που έχουμε σχηματίσει για την Παναγία των Παρισίων ως ανάμνηση. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον Κουασιμόδο, τον αγαπημένο ήρωα που μας κρατούσε συντροφιά τα παιδικά χρόνια; Δεν είναι μόνο η καθ’ αυτή ύπαρξη της εκκλησίας σημαντική. Η Notre Dame εξακολουθούσε, εξακολουθεί και θα εξακολουθεί να μαγεύει μικρούς και μεγάλους διαχρονικά. Η γοτθική αρχιτεκτονική της, ο ρόλος που διαδραμάτισε στο πέρασμα των αιώνων και η σπουδαία συμβολή της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό είναι μερικά από τα στοιχεία που την κατατάσσουν στα δημοφιλέστερα μνημεία του κόσμου.
Ίσως, τελικά, η φωτιά να μην προκάλεσε τόσο μεγάλο κακό. Ίσως η φωτιά βοήθησε στο να αναγεννηθεί ο ναός από τις στάχτες του και να υπενθυμίσει την τεράστια συνεισφορά του στον πνευματικό κόσμο των ανθρώπων. Η πυρκαγιά της 15ης Απριλίου δεν πρέπει να αποτελεί μία μαύρη σελίδα για την Παναγία των Παρισίων. Πρέπει να θεωρείται ως η στιγμή που ο ναός ξανασυστήθηκε στον κόσμο του 21ου αιώνα · η στιγμή που επαναπροσδιόρισε την αξία του και θύμισε πως ο πολιτισμός είναι το πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας των ανθρώπων. Χθες, σήμερα και για πάντα.
Στο απόσπασμα που ακολουθεί σκιαγραφείται η ιστορία του καθεδρικού ναού μέσα από γεγονότα που στιγμάτισαν την παγκόσμια τάξη πραγμάτων και το βαρύ πλήγμα που προκάλεσε η μοιραία φωτιά στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Καίγεται ο Αμαζόνιος, ο πνεύμονας του πλανήτη – Πού είναι οι ευαίσθητοι που κλαίγανε για την Παναγία των Παρισίων;. (2019). Ανακτήθηκε από www.documentonews.gr/article/kaigetai-o-amazonios-o-pneymonas-toy-planhth-poy-einai-oi-eyaisthhtoi-poy-klaigane-gia-thn-panagia-twn-parisiwn-video (τελευταία πρόσβαση 07/04/2020)
Κλαίει ο Πλανήτης με την καταστροφή από τη φωτιά στην Παναγία των Παρισίων – Εικόνες θλίψης. (2019). Ανακτήθηκε από www.iefimerida.gr/kosmos/panagia-parision-thlipsi-me-katastrofi-apo-ti-fotia (τελευταία πρόσβαση 07/04/2020)
Παναγία των Παρισίων: Αντιδράσεις για το 1 δισ. δωρεών στη «Γαλλία των κίτρινων γιλέκων». (2019). Ανακτήθηκε από www.cnn.gr/news/kosmos/story/173395/panagia-ton-parision-antidraseis-gia-to-1-dis-doreon-sti-gallia-ton-kitrinon-gilekon (τελευταία πρόσβαση 07/04/2020)
Παναγία των Παρισίων: Άφαντες οι δωρεές που είχαν υποσχεθεί οι εκατομμυριούχοι. (2019). Ανακτήθηκε από www.cnn.gr/news/kosmos/story/177078/panagia-ton-parision-afantes-oi-dorees-poy-eixan-yposxethei-oi-ekatommyrioyxoi (τελευταία πρόσβαση 07/04/2020)
Παναγία των Παρισίων, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org/wiki/Παναγία_των_Παρισίων, τελευταία πρόσβαση 07/04/2020
Πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org/wiki/Πυρκαγιά_στην_Παναγία_των_Παρισίων, τελευταία πρόσβαση 07/04/2020
Στο 1 δισ. έφθασαν οι δωρεές για την Παναγία των Παρισίων – Ποιοι μεγιστάνες έδωσαν χρήματα. (2019). Ανακτήθηκε από www.iefimerida.gr/kosmos/megistanes-hrimata-panagia-parision-1-dis-dorees (τελευταία πρόσβαση 07/04/2020)
