Μετά από πολλές στροφές, έξι χιλιόμετρα από το Αυλωνάρι Ευβοίας, κρυμμένη μέσα στις λεύκες του βουνού Καλλιμάνη, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Χαραλάμπους Λευκών. Η ιστορία της μεγάλη. Η αξία της ανεκτίμητη για ποικίλους λόγους. Με ένα όνομα εμπνευσμένο από την ιστορία και το τοπίο, η γυναικεία αυτή Μονή αν και άγνωστη στο ευρύ κοινό αποτελεί πόλο έλξης πολλών προσκυνητών ντόπιων και μη. Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, αυτήν την ιδιαίτερη Μονή, που είναι «σχεδόν» κρυμμένη από τα εγκόσμια μέσα στην καρδιά του βουνού.
Μια μαγευτική εικόνα
Φτάνοντας ήδη στον εξωτερικό χώρο της Ιεράς Μονής Αγίου Χαραλάμπους – Αυλωναρίου νιώθεις μια γαλήνη κι ένα δέος. Αν και κρυμμένο μέσα σε πανύψηλες λεύκες, η θέση της και το υψόμετρο των 460 περίπου μέτρων προσφέρουν το πλεονέκτημα μιας θέας μαγευτικής. Στα μάτια των επισκεπτών απλώνονται οι κοιλάδες από το την Κύμη μέχρι το Αλιβέρι, οι βουνοκορφές της Δίρφης μέχρι και τις οροσειρές της Βοιωτίας και της Αττικής, πιο μακριά οι ακρογιαλιές ενώνονται με τη θάλασσα κι ο ορίζοντας συνεχίζει στο άπειρο. Όμως το δέος δε περιορίζεται μόνο στην εντυπωσιακή θέα. Ο επισκέπτης πριν περάσει την πόρτα του μοναστηριού που οδηγεί στην κεντρική αυλή, τα κελιά και το Ναό εντυπωσιάζεται από το τρεχούμενο κρυστάλλινο νερό της φυσικής πηγής του μοναστηριού. Το νερό ξεκινά από την πηγή ρέοντας και αρδεύοντας τους λαχανόκηπους, τα οπωροφόρα δέντρα, τους μυρωδάτους θάμνους και τις αγριοτριανταφυλλιές της Μονής που την πλαισιώνουν.
To κτίσμα
Η κεντρική πόρτα ανοίγει. Περνώντας την ο επισκέπτης βρίσκεται σε μια όμορφη αυλή περιτριγυρισμένη από κτίσματα. Ανεβαίνοντας τα σκαλάκια λίγα βήματα μπροστά του βρίσκεται ο Ναός, στο κέντρο της αυλής. Το Καθολικό του Μοναστηριού, είναι σταυρεπίστεγο με επικλινή προέκταση. Στη βόρεια πλευρά της μονής υφίσταται μεταγενέστερη προσθήκη ναού βυζαντινού ρυθμού, διπλός δρομικός. Αποτελείται από δύο κλίτη, το βόρειο και το νότιο. Ο ναός ήταν κατάγραφος, με την πλειονότητα των τοιχογραφιών του να είναι -δυστυχώς- κατεστραμμένες πια. Οι προσθήκες που έγιναν μέσα στο χρόνο στο κτίσμα αλλοίωσαν το αρχικό, βυζαντινό αρχιτεκτονικό του σχήμα. Στα δεξιά της δυτικής εισόδου, στον εσωτερικό τοίχο, υπάρχει μια επιγραφή σύμφωνα με την οποία κατά την βασιλεία του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού, το 1150 ο ναός ανακαινίσθηκε από το μοναχό Νικόδημο.
Η αλλαγή του ονόματος
Η Ιερά Μονή Αγίου Χαραλάμπους Λευκών δεν είχε πάντα αυτό το όνομα. Η ιστορία της αρχίζει πριν το 10ο αιώνα ως μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου. Η αλλαγή του ονόματός της οφείλεται στον στρατηγό Νικόλαο Κριεζώτη. Ο ίδιος είχε ιδιαίτερη αγάπη για αυτή την μονή, καθώς σε εκείνη έμαθε τα πρώτα του γράμματα. Το 1835 όμως αρρώστησε πολύ βαριά και νοσηλεύτηκε στη Μονή αυτή για αρκετό διάστημα. Σε αντάλλαγμα για την βοήθεια που του προσφέρθηκε όταν έγινε καλά τέλεσε λειτουργία στη γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους και χάρισε μια εικόνα του Αγίου στην Μονή καθώς και ένα κομμάτι ξύλου, πάνω στο οποίο είχε μαρτυρήσει ο Ιερομάρτυρας Χαράλαμπος. Κατά αυτόν τον τρόπο Μονή μετονομάστηκε σε μονή Αγίου Χαραλάμπους. Από την ιστορία του ονόματος της Μονής προκύπτει το ότι τα παιδιά που βαφτίζονται σε αυτή μπορούν να λάβουν μόνο ονόματα σχετικάμε την Παναγία και τον Άγιο Χαράλαμπο.
Κατά την Κατοχή…
Η Μονή χρησιμοποιήθηκε κατά την διάρκεια της Γερμανό-Ιταλικής κατοχής ως καταφύγιο Ελλήνων και ξένων εχθρών του Άξονα. Σκοπός αποτελούσε η διαφυγή από την Ελλάδα, μέσου Αιγαίου. Σε αυτό συντέλεσε η τοποθεσία της Ιεράς Μονής Αγίου Χαραλάμπους Λευκών καθώς βρίσκεται κοντά στα παράλια της Ανατολικής Εύβοιας. Ύστερα παρέμεινε εγκαταλειμμένη για ένα χρονικό διάστημα. Ήταν το 1985 που επαναλειτούργησε και από τότε έως σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία Μονή.
Τα κειμήλια
Η Μονή και ο Ναός αποτελούν αρχαιολογικά μνημεία, καθώς αποτελούν κτίσματα μεγάλης αρχαιολογικής αξίας και πολιτιστικής κληρονομιάς για την βυζαντινή και θρησκευτική ιστορία. Επιπλέον, στο εσωτερικό τους φυλάσσονται σπάνιες εικόνες κι παλιές επιγραφές. Στο τέμπλο και στους τοίχους του ναού κρέμονται οι φορητές εικόνες της διαλυμένης Μονής Καρυών. Εξέχοντα κειμήλια, η καλλιτεχνική εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, αφιερωμένη από τον Ηγούμενο της Μονής Λευκών Καλλίνικο Γκούμα στον ηγούμενο της μονής Καρυών. Σπάνιο κειμήλιο επίσης με ιδιαίτερη ιστορία αποτελεί μία ξύλινη λύρα, που είναι κρεμασμένη στο Ιερό του καθολικού της μονής. Πάνω της είναι δεξιοτεχνικά σκαλισμένη, η εικόνα της μονής του Αγίου Δημητρίου Καταρράκτη Οκτωνιάς. Κατά τον μύθο, το 14ο αιώνα ένας βοσκός την βρήκε και την έδωσε στην Μονή Λευκών. Η λύρα εξαφανιζόταν και μετακόμιζε στη Μονή του Καταρράκτη. Μετά την καταστροφή της Μονής μεταφέρθηκε οριστικά στην Μονή Λευκών.
Η ιδιαιτερότητα της Ιεράς Μονής Αγίου Χαραλάμπους Λευκών σπανίζει. Μια επίσκεψη σε αυτή είναι ένα ταξίδι στη φύση και τη ιστορία, που προκαλεί δέος. Οι μοναχές είναι η πνοή του που δίνουν ζωή με τους ψαλμούς τους, ελπίδα με τις προσευχές και τα σοφά τους λόγια, μυρωδιά με τα λουλούδια τους, γεύση με τα εδέσματα τους και ομορφιά με τις κατασκευές τους.
Πηγές:
Φωτογραφικο Άλμπουμ: Βυζαντινά μνημεία Αυλωναρίου Εύβοιας: ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ(3/3)
Σύνταξη κειμένου: Μάρω Σαμαρά
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
