Ιερά Μονή Παναγίας Έλωνας

Στη νότια μεριά του Πάρνωνα, μέσα στο πορφυρό φόντο των βράχων δεσπόζει κατάλευκη η Παναγία Έλωνας. Δεκατέσσερα χιλιόμετρα από τον Κοσμά και περίπου τόσα από το Λεωνίδιο εντοπίζεται το πανέμορφο αυτό μοναστήρι σε υψόμετρο 650 μέτρων από την θάλασσα. Η Ιερά Μονή Παναγίας Έλωνας κρυμμένη μέσα στους βράχους και τη βλάστηση αποτελεί πόλο έλξης αμέτρητων προσκυνητών και στολίδι της περιοχής τόσο για το κτίσμα του όσο και για την ιστορία του.

Η ονομασία

Η προέλευση της ονομασίας του μοναστηριού βασίζεται σε αρκετές πιθανές εκδοχές. Μια από αυτές θέλει το μοναστήρι να παίρνει το όνομα του από το κοντινό σε αυτό σπήλαιο με την ονομασία «Ελώνη». Μια δεύτερη εκδοχή αποδίδει την επωνυμία «Ελώνα» ως ετυμολογικό παράγωγο της τσακώνικης λέξης «εούνη» με την ερμηνεία Ελεούσα. Άλλη μια πιθανή γραμματολογική ρίζα του ονόματος αναζητά ο μελετητής Γεώργιος Γεώρτσης στην Αρχαία Αττική Διάλεκτο, από τη μετοχή Αορίστου β΄ του ρήματος «αιρέω-αιρώ» (ελών, ελούσα, ελόν). Οι ντόπιοι βέβαια υποστηρίζουν ότι το όνομα προκύπτει από την επίκληση της Παναγιάς στη Λακωνία «Ελωνίτισσα».

Η ίδρυση

Ακριβή στοιχεία γύρω από την χρονολογία και τις συνθήκες ίδρυσης του μοναστηριού δεν είναι γνωστά. Σύμφωνα με την παράδοση όμως πρωταρχικοί πυρήνες της μοναστικής ζωής και ιδρυτές του μοναστηριού αποτελούν δύο ασκητές μοναχοί, ο Δοσίθεος και ο Καλλίνικος. Περίπου το 1500 μ.Χ. οι δυο τους αποφάσισαν να κοινοβιάσουν στην περιοχή που βρίσκεται το μοναστήρι έως σήμερα. Βέβαια δεν αποτελούσαν τους πρώτους ασκητές της περιοχής, καθώς ύπαρξη ασκητηρίων πιθανολογείται από το 1300 π.Χ. Τα ζοφερά χρόνια της Αλώσεως οι μοναχοί σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους και τότε είναι που χάθηκαν τα ίχνη της εικόνας της Παναγίας Ελώνας.

Διαβάστε επίσης Φαράγγι Καθολικού: Μια διαδρομή θρησκείας

Παναγίας Έλωνας

Σύμφωνα με το μύθο χρόνια μετά οι βοσκοί της περιοχής παρατηρούσαν ένα φως κάθε βράδυ στο σημείο που «αιωρείται» σήμερα το μοναστήρι. Στην απόκρημνη κι απρόσιτη αυτή θέση, κρεμασμένη σε πάσσαλο ήταν η εικόνα της Παναγίας. Οι βοσκοί την μετέφεραν από το σημείο αυτό όμως η εικόνα επέστρεφε πάντα στο ίδιο σημείο. Τελικά στο υποδεικνυόμενο αυτό σημείο άρχισε να οικοδομείται η Ιερά Μονή Παναγίας Έλωνας. Η Μονή μέχρι το 1797 ήταν αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και από τότε και μετά είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Το κτίσμα

Η χρονολογία κατασκευής του μοναστηριού παραμένει άγνωστη. Ο τεχνίτης του κατόρθωσε να ολοκληρώσει το έργο του μόνο κατά τα 2/3, εξαιτίας του αιφνίδιου θανάτου του. Το μεγαλύτερο μέρος του εναπομείναντος 1/3 συμπληρώθηκε από άλλο τεχνίτη που παραδόξως, είχε την ίδια τύχη αιφνίδιου θανάτου. Μέσα από μια τοξωτή είσοδο, λοιπόν, ο επισκέπτης έχει πρόσβαση στη μονή και τις πύλες της. Ένας ανοικτός διάδρομος 15μ. οδηγεί στη δεύτερη πύλη, ακολουθώντας ένα δεύτερο διάδρομο με σκαλιά, αριστερά του οποίου βρίσκεται γκρεμός και δεξιά κοφτός κόκκινος βράχος, οδηγείται στο κέντρο της Μονής. Σε αυτό συναντά διαδρόμους και σκάλες που συνδέουν διαφορετικά επίπεδα.

Παναγίας Έλωνας

Ανατολικά πάνω από το χάος του γκρεμού υψώνονται δυο κτίρια. Το ένα από αυτά φιλοξενεί στους δυο ορόφους του τους ξενώνες, τις αποθήκες και τις τραπεζαρίες, ενώ το δεύτερο, ακριβώς δίπλα, περιλαμβάνει γραφεία, σαλόνια και χώρους υποδοχής. Πηγαίνοντας δυτικά σε ένα τρίτο κτίριο συναντώνται επίσης ξενώνες κι αποθήκες ενώ πίσω από αυτό πιο ψηλά βρίσκεται το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων. Μέσα στην αγκαλιά του βράχου μια μικρή σκάλα οδηγεί σε μια πλακόστρωτη αυλή. Πιο δίπλα η εκκλησία της Παναγιάς που αποτελεί το νεότερο κτίσμα του 1709 με κάποιες προσθήκες του 1809.

Διαβάστε επίσης Εστία Τεχνών Σκουτάρου: "Αν υπάρχει θέληση να δημιουργήσεις, υπάρχει και τρόπος"

Το εσωτερικό και η εικόνα

Το εσωτερικό του ναού θαμπώνει τον κάθε επισκέπτη. Από την καπνισμένη οροφή κρέμονται δεκάδες καντήλια αφιερώματα των πιστών. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο εντυπωσιάζει με το παραδοσιακό φιλοτεχνημένο ανάγλυφο πάνω σε ξύλο καρυδιάς. Πάνω του απεικονίζονται σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το βάθος του ανάγλυφου, καθώς οι σκιές που δημιουργούνται ενώ εισχωρεί το φως στις εσοχές κάνουν την ατμόσφαιρα ακόμη πιο επιβλητική. Και δίπλα στο προσκυνητάρι δεσπόζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που χρονολογείται από το 1350 μ.Χ. Κατασκευασμένη με κερί και μαστίχα σε ξύλο καλυμμένη από τα τάματα των πιστών αποτελεί μαγνήτη πιστών και θησαυρό της Μονής. Στο παρελθόν μάλιστα έχει αποτελέσει στόχο κλοπής με τους ιθύνοντες να συλλαμβάνονται και την εικόνα να γυρνά για άλλη μια φορά στη θέση της.

Παναγίας Έλωνας

Η Παναγιά της Έλωνας γιορτάζει στις 15 και 23 Αυγούστου (Κοίμηση και Εννιάμερα της Θεοτόκου αντίστοιχα). Επίσης στις 21 Νοεμβρίου, στα Εσοδεία της Θεοτόκου γίνεται τοπική εορτή στο Λεωνίδιο και προς τιμή της τελούνται θρησκευτικές εκδηλώσεις. Αν λοιπόν βρεθείτε τότε κοντά στο μοναστήρι αξίζει να μπείτε στο οδοιπορικό των πιστών και να γνωρίσετε την ιστορία και τους χώρους του. Η διαδρομή όσο και ο προορισμός θα σας ανταμείψει.

Παναγίας Έλωνας