Πολλές πόλεις της Ελλάδας, έχοντας σημαντικό ιστορικό υπόβαθρο, κρύβουν ανεκτίμητους- από ιστορικής άποψης- θησαυρούς σε διάφορες γωνιές τους, οι οποίοι περιμένουν να τους ανακαλύψουμε. Μια από τις πόλεις αυτές, είναι και η Θεσσαλονίκη, που μια βόλτα στα στενά της, μας υπενθυμίζει την παράδοση και τα γεγονότα που έλαβαν χώρα εκεί. Στη δυτική λοιπόν πλευρά της, και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Σταυρούπολης, βρίσκεται η Μονή Λαζαριστών. Γνωστή στην ευρύτερη περιοχή για τις εκδηλώσεις που διεξάγονται εκεί, η συγκεκριμένη Μονή έχει καταφέρει να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον του κόσμου. Επειδή όμως αυτοί που γνωρίζουν την ιστορία της, είναι ελάχιστοι, το παρόν άρθρο έχει σκοπό να φωτίσει όσο το δυνατόν περισσότερο, τις σκοτεινές πτυχές της πορείας της Μονής Λαζαριστών.
Η ιστορία της Μονής Λαζαριστών
Η συγκεκριμένη Μονή, δημιουργήθηκε το 1886, από μοναχούς του τάγματος του Αγίου Βικεντίου του Παύλου και η ονομασία της προέκυψε από τους ίδιους τους μοναχούς, καθώς η έδρα τους ήταν ο ναός του Αγίου Λαζάρου στο Παρίσι.
Σκοπός της δημιουργίας του ιεραποστολικού τάγματος των Λαζαριστών, ήταν να προσφέρουν κάθε δυνατή βοήθεια στους χριστιανούς φυλακισμένους, των μουσουλμανικών φυλακών. Έτος ίδρυσης τους θεωρείται το 1653, ενώ στη Θεσσαλονίκη πρωτοεμφανίστηκαν το 1793, ώστε να συνδράμουν τα μέγιστα εκεί. Μερικά χρόνια αργότερα, ξεκινάει τη λειτουργία του ένα σχολείο αρρένων, μετά τη συνεργασία του εφημέριου Louis Descamps και του Γάλλου πρόξενου Charles Eduard Ghy, το οποίο όμως στη συνέχεια εξαιτίας της φονικής πυρκαγιάς, το 1839, κάηκε ολοκληρωτικά. Έτσι το 1886, ξεκινάει από τους μοναχούς η ανέγερση της νέας Μονής, η οποία μεταξύ άλλων είχε σκοπό να βοηθήσει τους φτωχούς και να συμβάλει στην εξάπλωση του καθολικισμού.
Μια από τις πρώτες αποστολές των μοναχών, ήταν να μυήσουν του Βούλγαρους στον καθολικισμό. Έτσι, περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα, ξεκινάει η έντονη δράση τους που απευθύνονταν τόσο σε Βούλγαρους πολίτες, όσο και σε ιερείς βουλγαρικής καταγωγής. Η πρώτη χρήση του χώρου που σήμερα θεωρείται η Μονή Λαζαριστών, ήταν ένα ορφανοτροφείο, το οποίο σκοπό του είχε να φιλοξενήσει παιδιά που για διάφορους λόγους είχαν χάσει την οικογένεια τους και ανήκαν στην βουλγαρική μειονότητα καθολικών της Θεσσαλονίκης. Μερικά χρόνια αργότερα, και πιο συγκεκριμένα το 1866, ιδρύεται στο ίδιο κτίριο ένα ιεροσπουδαστήριο, του οποίου σκοπός ήταν να μυηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας καταγόμενης από την Βουλγαρία, στον καθολικισμό. Η λειτουργία του ιεροσπουδαστηρίου διήρκεσε μέχρι και το 1913, οπότε και τα γεγονότα των Βαλκανικών πολέμων, δεν επέτρεψαν να συνεχιστεί η ομαλή λειτουργία του και έτσι έναν χρόνο αργότερα, έκλεισε οριστικά.
Μετά από διάφορες προσωρινές χρήσεις, που κατά καιρούς έδιναν ζωή στη Μονή Λαζαριστών, το 1916, μετά την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το κτίριο μετατρέπεται σε στρατιωτικό νοσοκομείο για τις γαλλικές δυνάμεις, που βρίσκονταν στην περιοχή. Στη συνέχεια, η εκτεταμένη πυρκαγιά που ξέσπασε την πόλη, στις 18 Αυγούστου 1917, δημιούργησε την ανάγκη ύπαρξης ενός χώρου για την φιλοξενία των ανθρώπων που έχασαν τις περιουσίες τους εξαιτίας του γεγονότος αυτού. Σε αυτούς προστέθηκε ένας αριθμός Αρμενίων προσφύγων, οι οποίοι μετά την Μικρασιατική καταστροφή το 1922, έφθασαν στην Θεσσαλονίκη.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το κτίριο επιτάσσεται από τις γερμανικές δυνάμεις, με σκοπό να εξυπηρετήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τις ανάγκες των Γερμανών που θα προέκυπταν. Στη διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου, σημειώθηκε ένα από τα χειρότερα πλήγματα για τη Μονή Λαζαριστών, καθώς εκεί στεγάζονταν Τάγματα Εθελοντών Ακριτών. Το γεγονός αυτό λειτούργησε ως κόκκινο πανί για τους αντάρτες, οι οποίοι έριξαν ένα βλήμα, καταστρέφοντας όλη τη δυτική πλευρά της Μονής. Ο Εμφύλιος Πόλεμος όμως, είχε επίσης σαν αποτέλεσμα την εγκατάσταση στη Μονή Λαζαριστών, καθολικών οικογενειών, προερχόμενων από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Το κτίριο έφτασε να φιλοξενεί 10 οικογένειες, καθώς και ένα καθολικό παρεκκλήσι, στο οποίο οι πιστοί ασκούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Η ιστορία για την Μονή Λαζαριστών φθάνει στο τέλος της το 1978, οπότε εγκαταλείφθηκε, μετά από σχετική απόφαση που θεωρούσε το κτίριο ετοιμόρροπο. Δύο χρόνια αργότερα, το 1980, κηρύχτηκε διατηρητέο κτίριο και στη συνέχεια αγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο, εξαιτίας και της μεγάλης ιστορικής και αρχιτεκτονικής του αξίας. Το 1996 ξεκίνησαν διαδικασίες που σκοπό τους είχαν την αναστήλωση του ιστορικού αυτού κτιρίου, και μετά το πέρας των απαιτούμενων ενεργειών, η Μονή Λαζαριστών άρχισε δειλά-δειλά να ανοίγει τις πόρτες της προς την κοινωνία μέσα από διαφόρων ειδών εκδηλώσεις, που λαμβάνουν, μέχρι και σήμερα, χώρα εκεί.
Η Μονή Λαζαριστών σήμερα
Η Μονή Λαζαριστών, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά κτίρια της δυτικής Θεσσαλονίκης και σε μεγάλο βαθμό έχει αξιοποιηθεί από την τοπική κοινωνία. Στο εσωτερικό της λειτουργεί πλέον Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, σκηνές, θέατρα και Δραματική σχολή που υπάγεται στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, η διοίκηση της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και ένα φεστιβάλ που γίνεται μια φορά τον χρόνο και στο οποίο συμμετέχουν μουσικά συγκροτήματα και λαμβάνουν χώρα διάφορα δρώμενα, τα οποία μπορούν να παρακολουθήσουν οι πολίτες της Θεσσαλονίκης. Οι εκδηλώσει αυτές διεξάγονται συνήθως στον υπαίθριο χώρο της Μονής Λαζαριστών, ο οποίος καλύπτει μια τεράστια έκταση. Τέλος, ο θερινός κινηματογράφος που λειτουργεί εκεί, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, γίνεται συχνά πόλος έλξης για ανθρώπους από ολόκληρη την Περιφέρεια. Όπως γίνεται προφανές από τα παραπάνω, τέτοιες πρωτοβουλίες εκτιμούνται ιδιαίτερα από τις εκάστοτε τοπικές κοινωνίες και συμβάλλουν στην διεύρυνση των οριζόντων των ανθρώπων, στην κοινωνικοποίηση τους αλλά και στην ψυχαγωγία τους με έναν τρόπο πέρα για πέρα εποικοδομητικό τόσο για το άτομο, όσο και για την ίδια την κοινωνία.
Πηγές:
- wikipedia
- monilazariston.gr
- monilazariston.gr
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
