Όταν ο σχεδιασμός κοσμημάτων συναντά την αρχιτεκτονική υπέροχα σχέδια προκύπτουν. Ο Norman Foster είχε πει: «Υπάρχουν κοσμήματα που θυμίζουν αρχιτεκτονική και υπάρχει αρχιτεκτονική που προσομοιάζει με στοιχεία δαχτυλιδιού, βραχιολιού ή κολιέ. Ανακαλύψτε τα πανέμορφα σχέδια και θα εκπλαγείτε με τις ομοιότητες των δύο κόσμων: Αρχιτεκτονική και Κοσμήματα!».
Από το πρώτο έτος της σχολής Αρχιτεκτονικής μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε τι θέλουμε να κάνουμε, γιατί το κάνουμε, τι μήνυμα θέλουμε να δώσουμε, πώς το έργο μας θα είναι μοναδικό. Αυτούς τους διαδοχικούς συλλογισμούς κάνουν και οι σχεδιαστές κοσμημάτων. Ειδικά στην περίπτωση των αρχιτεκτόνων που έχουν εμπλακεί ενεργά μεταξύ άλλων και στον σχεδιασμό κοσμημάτων, υπάρχει ένα παραπάνω λόγος ανάλυσης των ιδιαίτερων καλλιτεχνικών κομματιών. Η γλυπτική, οι ελεύθερες φόρμες και οι ξεκάθαρες γραμμές πάντα κάτι έχουν να πουν.
Η Zaha Hadid είναι χαρακτηριστική περίπτωση κορυφαίου και διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας που είχε επιδοθεί και στον σχεδιασμό αρχιτεκτονικών αντικειμένων μικρής κλίμακας, όπως είναι τα κοσμήματα. Cristina Cipolli, Eleni Kouineli & Stefanos Papadatos, Yung-Huei Amal Chao, Frank Gehry, Oscar Niemeyer, Peter Eisenman, Ettore Sottsass είναι τα ονόματα μερικών ακόμα αρχιτεκτόνων που ασχολήθηκαν πρόσκαιρα ή σε πιο μόνιμη βάση με τον σχεδιασμό κοσμημάτων.
Zaha Hadid
Είναι η πιο διάσημη γυναίκα αρχιτέκτονας και μάλιστα πρωτοπόρος. Ένα από τα πρώτα κοσμήματα που σχεδίασε είναι το βραχιόλι- μανσέτα της Silene Collection για τον Οίκο Aziz & Walid Mouzannar. Είναι από λευκό χρυσό 18Κ, με σχέδιο έναν ιστό αράχνης που αποτελείται από 1.048 διαμάντια. Στην ίδια σειρά περιλαμβάνονται και άλλα εντυπωσιακά βραχιόλια και δαχτυλίδια σε κυματιστά, ρευστά σχήματα.
Το σετ κοσμημάτων Celeste αποτελείται από κολιέ και μανσέτα. Και σε αυτά τα κομμάτια είναι χαρακτηριστικές οι δυναμικές φόρμες και τα καμπυλόγραμμα σχήματα που εκφράζουν την πολυπλοκότητα του οράματος της Zaha Hadid. Η δυναμική φόρμα του κολιέ τυλίγεται γύρω από τον λαιμό, ακουμπά στον ώμο, διατρέχει τον βραχίονα και καταλήγει στο δάχτυλο. Είναι κατασκευασμένο από ασήμι 925.
Σε συνεργασία με την εταιρεία Swarovski δημιούργησε τη συλλογή Glace που αποτελείται από 5 κομμάτια: βραχιόλια μανσέτα, δαχτυλίδι, κολιέ και μενταγιόν. Πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν τα εξωτικά πουλιά και λουλούδια. Η συλλογή αυτή χαρακτηρίζεται και πάλι από τις ρευστές γλυπτικές φόρμες με ενσωματωμένους χρωματιστούς κρυστάλλους Swarovski.
Frank Gehry
Ο Frank Gehry κατά το παρελθόν είχε εκφράσει τον επαγγελματικό θαυμασμό του απέναντι στην Zaha Hadid. Η προσωπική του προσέγγιση στην αρχιτεκτονική έχει χαρακτηριστεί επαναστατική και έχει μεταμορφώσει τόσο την αρχιτεκτονική όσο και τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Ο Gehry σε συνεργασία με το αμερικάνικο κοσμηματοπωλείο Tiffany & Co. δημιούργησαν πρωτότυπα κοσμήματα με μοναδική αισθητική ομορφιά. Αιχμηρές γωνίες, αντιθέσεις, χρήση νέων υλικών οδήγησαν στον σχεδιασμό και την δημιουργία νέων “επαναστατικών” κοσμημάτων. Νέες υφές και επεξεργασμένες επιφάνειες που δημιουργούν ένα παιχνίδι φωτός αντικατοπτρίζουν τα σχήματα και τις μορφές που οραματίζεται ο Gehry.
Oscar Niemeyer
Ο γνωστός αρχιτέκτονας για την συμβολή του στην αλλαγή του αστικού τοπίου της πρωτεύουσας της Βραζιλίας σχεδίασε μία συλλογή κοσμημάτων για την εταιρεία H Stern. Για τον ίδιο μάλιστα πηγή έμπνευσης δεν είναι τα κτίριά του, αλλά τα σκίτσα του. Κολιέ και σκουλαρίκια με ρέουσες γραμμές και οργανικά σχήματα που αναδεικνύονται σε κάθε γυναικείο σώμα. Δύο από τα τελευταία κοσμήματα που σχεδίάσε και δημιουργήθηκαν πριν από τον θάνατό του είναι τα σκουλαρίκια Monument με αναφορά στο γλυπτό του πάρκου Ibirapuera του Σάο Πάολο, τα οποία αποτελούνται από λευκό χρυσό με μία επίστρωση διαμαντιών. Το δεύτερο κόσμημα αφορά το δαχτυλίδι Copan, εμπνευσμένο από το κτίριο Copan στο Σάο Πάολο και αποτελείται από κύματα λευκού χρυσού με επίστρωση διαμαντιών.
Peter Eisenman
Ο διεθνώς αναγνωρισμένος αμερικανός αρχιτέκτονας, συνεργάτης του Walter Gropius κατά τη δεκαετία του 1950, ιδρυτής του Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής και Αστικών Σπουδών στη Νέα Υόρκη και ένας από τους πρώτους αποδομιστές αρχιτέκτονες. Τα κοσμήματα που σχεδίασε, όπως έχει ο ίδιος αναφέρει δεν είναι διακοσμητικά ούτε αντιπροσωπεύουν κάτι συγκεκριμένο. Περισσότερο αποτελούν μέρος μίας συνολικής κλίμακας αντικειμένων που ξεκινά από ένα δαχτυλίδι και φτάνει σε ένα κτίριο. Σύμφωνα με την επιθυμία του, θα ήθελε τα κοσμήματά του να αποτελούν ένα αρχέτυπο σύμβολο του αποκεντρωμένου ανθρώπου και του ασυνείδητου όπως έχει γίνει γνωστό από τον Freud και τη μελέτη του ανθρώπου.
Ettore Sottsass
Ένας ακόμη εκπρόσωπος της μεταμοντέρνας αρχιτεκτονικής. Έντονα χρώματα, γεωμετρικές και ιδιαίτερα τολμηρές φόρμες των σχεδίων. Ο Sottsass συνεχίζει να αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς αρχιτέκτονες και designers. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 ήταν η πρώτη φορά που σχεδίασε κοσμήματα, τα οποία θεωρούσε πολύ απλά με υλικά κατασκευής το ελεφαντόδοντο και το κοράλι. Πηγή έμπνευσης ήταν οι αρχαίοι πολιτισμοί, όπως οι Σουμέριοι. Τα τελευταία κοσμήματα που σχεδίασε είχαν ως υλικό κατασκευής μικρά κομμάτια ξύλου, δερμάτινες λωρίδες, μικρά κελύφη και κομμάτια από κεχριμπάρι.
Cristina Cipolli
Η Cristina Cipolli είναι Ιταλίδα αρχιτέκτονας και σχεδιάστρια κοσμημάτων, η οποία σπούδασε αρχιτεκτονική στη Φλωρεντία και σχέδιο κοσμημάτων στο Central St. Martin’s του Λονδίνου. Από το 2018 άρχισε να πειραματίζεται με παραμετρικά σχέδια, έναν αλγόριθμο που βρίσκει εφαρμογή στην αρχιτεκτονική. Όπως αποδείχθηκε μπορούσε να βρει εφαρμογή και στον σχεδιασμό κοσμημάτων δίνοντας συναρπαστικά σχέδια. Μινιμαλισμός, αφηρημένες μορφές και πειθαρχία συνυπάρχουν στις 3 πρώτες σειρές κοσμημάτων που σχεδίασε. Sharch, Snaketic και Amazon είναι τα ονόματα των σειρών, οι οποίες είναι φτιαγμένες από ασήμι 925 με επιμετάλλωση ροδίου ή χρυσού.
Yung-Huei Amal Chao
Η κοσμηματοποιοός- καλλιτέχνης από την Ταιβάν Yung-Huei Amal Chao. Η εν λόγω καλλιτέχνης λαμβάνει ερεθίσματα και έμπνευση από το δομημένο περιβάλλον και χρησιμοποιεί τα δομικά και μορφολογικά αρχιτεκτονικά στοιχεία σε μικροκλίμακα προκειμένου να δημιουργήσει κοσμήματα. Όπως αναφέρει και η ίδια στο site της, «Τα κοσμήματα είναι ένα δομικό κομμάτι που τοποθετούμε στην επιφάνεια του σώματός μας, όπως ακριβώς τοποθετούνται τα κατασκευαστικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία στην πόλη». Καρφίτσες με κομμάτια μετάλλου θυμίζουν την υφή και τα χρώματα των παραγκουπόλεων. Βραχιόλια με μεταλλικά πλέγματα αντλούν από τα κιγκλιδώματα των μπαλκονιών της Ταιβάν. Οι στέγες είναι κύρια πηγή έμπνευσης της καλλιτέχνιδας, η οποία μέσω των κοσμημάτων θέλει να εκφράσει την ανάγκη του ανθρώπου να αναζητά το αίσθημα άνεσης και ασφάλειας με τον ίδιο τρόπο που επιθυμεί να οριοθετεί τον προσωπικό του χώρο μέσα στην χαοτική πόλη.
Eleni Kouineli & Stefanos Papadatos- QUPA
Last but not least…. η Ελένη Κουϊνέλη και ο Στέφανος Παπαδάτος είναι δύο νέοι αρχιτέκτονες που αποφάσισαν να ασχοληθούν με το κόσμημα δίνοντας μια άλλη διάσταση προσαρμοσμένη στην βασική τους γνώση, την αρχιτεκτονική και το σχέδιο. Δημιούργησαν το studio QUPA και σχεδίασαν και υλοποίησαν τη σειρά κοσμημάτων CROQUIS. Τα κοσμήματα που την αποτελούν είναι εμπνευσμένα από κατόψεις διάσημων μνημείων, μουσείων και άλλων τοποσήμων ανά τον κόσμο. Όπως αναφέρουν και στο site τους, «οι λάτρεις της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού, της ιστορίας, των ταξιδιών και του πολιτισμού έχουν τώρα την ευκαιρία να αποκτήσουν το αγαπημένο τους κτίριο με τη μορφή ενός μικρού στολιδιού με πολύτιμη αρχιτεκτονική αξία, ποιότητα και ακρίβεια. Τα κοσμήματα κατασκευάζονται με κλασική χύτευση, τρισδιάστατη εκτύπωση ή κοπή με λέιζερ, αναλόγως της πολυπλοκότητας του αρχιτεκτονικού σχεδίου. Οι δύο αρχιτέκτονες δημιουργούν δεν εμπνέονται από τις κατόψεις των κτιρίων, αλλά δημιουργούν σε κόσμημα τις κατόψεις. Οι διαστάσεις και οι αναλογίες δεν αλλοιώνονται.
Υπάρχουν λοιπόν αρχιτεκτονικά κοσμήματα και κοσμήματα αρχιτεκτονικής. Όλα έχουν την ιδιαίτερη σημασία τους και ιδιαιτερότητα στον τρόπο κατασκευής, στο σχέδιο, στις λεπτομέρειες, στην πηγή έμπνευσης. Οι αρχιτέκτονες εδώ και πολλές δεκαετίες ασχολήθηκαν, όπως είδαμε έστω ενδεικτικά, με την κατασκευή ιδιαίτερων κομματιών σε μικρή κλίμακα και πλέον είναι πολλοί εκείνοι που είτε από χόμπι είτε για βιοποριστικούς λόγους ασχολούνται με την κοσμηματοτεχνία αφήνοντας το στίγμα τους.
Πηγές άρθρου:
Zaha Hadid Architects. Design. Ανακτήθηκε από https://www.zaha-hadid.com/archive (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
QUPA. Products. Ανακτήθηκε από https://qrator.com/qupa/products (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
Yung-Huei Amal Chao. Ανακτήθηκε από http://www.amalchao.com/ (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
Cristina Cipolli. Collections. Ανακτήθηκε από https://cristinacipollijewellery.com/collections (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
Eisenman Architects. Jewelry, Tableware, Hardware, & Textiles. 1986-1990. Ανακτήθηκε από https://eisenmanarchitects.com/Jewelry-Tableware-Hardware-1986-Textiles-1990 (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
Dexigner (2006). Frank Gehry Jewelry Design Collection for Tiffany & Co. Ανακτήθηκε από https://www.dexigner.com/news/7786 (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
H.Stern Jewelry Inspired by Architect Oscar Niemeyer (2014). Ανακτήθηκε από https://www.architecturaldigest.com/story/oscar-niemeyer-h-stern-jewelry (τελευταία πρόσβαση 25/2/2021).
