Παράνομο εμπόριο άγριων ζώων. Εκμετάλλευση δίχως όρια
Η άνθιση που γνωρίζει το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί μια δραματική εξέλιξη, η οποία απειλεί με εξαφάνιση πληθώρα ειδών άγριων ζώων. Αποδεδειγμένα η λαθροθηρία και το παράνομο εμπόριο συνιστούν μια από τις πιο κερδοφόρες παράνομες επιχειρήσεις. Η αξία τους κυμαίνεται, σύμφωνα με στοιχεία, από 90 έως και 260 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια ενώ διευθύνονται από έμπειρα και άρτια οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα ανά τον κόσμο.
Αιτίες
Η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση προϊόντων που παράγονται ή αποτελούν τμήματα άγριων ή και σπάνιων ζώων έχει αυξήσει εκθετικά τον ρυθμό ανάπτυξης του παράνομου εμπορίου. Ειδικότερα, προϊόντα όπως το ελεφαντόδοντο και τα κέρατα ρινόκερου, είναι από τα πιο περιζήτητα σε εγχώριες και διεθνείς αγορές, απειλώντας τους αντίστοιχους πληθυσμούς ζώων. Στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν τη θλιβερή αυτή παρατήρηση. Πιο συγκεκριμένα στις αρχές του 20ού αιώνα 5.000.000 ελέφαντες έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχουν θανατωθεί χιλιάδες ρινόκεροι με την παράνομη εμπορία τους—κυρίως σε αγορές της Κίνας—να καθίσταται ιδιαίτερα επικερδής. Στην πλειονότητα των αναπτυσσόμενων χωρών, οι υψηλοί δείκτες φτώχειας που παρατηρούνται σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο προσφέρουν γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη της λαθροθηρίας και το παράνομο εμπόριο. Στο κομμάτι αυτό συμβάλλει και η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαχειριστεί την παρούσα κατάσταση. Ο ανεπαρκής έλεγχος και η συχνή απουσία επιβολής ποινών καθώς και η ηθελημένη, ενίοτε, αποσιώπησή του ζητήματος αποτελούν παρακλάδι του εκάστοτε διεφθαρμένου πολιτικού και δικαστικού συστήματος.
Συνέπειες
Δεν είναι δύσκολο να αναλογιστούμε τους κινδύνους και τις απειλές που ενέχει η παράνομη διακίνηση ζώων, καθώς και τις επιπτώσεις της σε ποικίλους τομείς. Αρχής γενομένης από τα ζώα που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, έχει αποδειχτεί ότι πολλά εξ’ αυτών απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση.
Χαρακτηριστικά, αξίζει να επισημανθεί ο κίνδυνος που διατρέχουν σπάνια είδη του Αμαζονίου. Πρόκειται για μια περιοχή όπου το παράνομο εμπόριο ευδοκιμεί και τροφοδοτείται από τις διεθνείς αγορές της Ασίας, της Ευρώπης και των Η.Π.Α.. Θλιβερό παράδειγμα αποτελεί και η περίπτωση των γκρίζων καρχαριών του Ινδικού Ωκεανού, οι οποίοι θανατώνονται για να καταλήξουν ως έδεσμα εύπορων νοικοκυριών της ΝΑ Ασίας.
Η λαθροθηρία συμβάλλει σημαντικά και στη συνεχιζόμενη φτωχοποίηση των τοπικών κοινωνιών αναπτυσσόμενων χωρών. Καθώς η άγρια ζωή καθίσταται, για πλήθος χωρών, κύρια πηγή εσόδων και τουρισμού, αλλά και δημιουργίας θέσεων εργασίας γενικότερα, ολοένα και περισσότεροι κάτοικοι δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Η απώλεια λοιπόν του φυσικού κεφαλαίου θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε έλλειψη εσόδων και επομένως στη φτώχεια και στην ενίσχυση ανισοτήτων. Τέλος, η εξαφάνιση πληθυσμών άγριας ζωής θα διαταράξει την ομαλή λειτουργία των οικοσυστημάτων, καθώς η επιβίωση πολλών ειδών ζώων και βλάστησης—σε ορισμένες περιοχές—εξαρτάται έμμεσα ή άμεσα από τα υπό απειλή ζώα.
Αντιμετώπιση
Ένας νέος κίνδυνος αναδύθηκε βάσει έρευνας που διεξήχθη και η οποία δείχνει ότι οι ομοιότητες που φέρουν χιλιάδες είδη ζώων με πληθυσμούς που αποτελούν σήμερα αντικείμενο εκμετάλλευσης, δύνανται μακροπρόθεσμα να τα θέσουν υπό απειλή. Ωστόσο, το πόρισμα αυτής της έρευνας, παρέχει τη δυνατότητα μιας έγκαιρης μελέτης προς ανακάλυψη και προστασία αυτών των ειδών.
Στην αντιμετώπιση της λαθροθηρίας και του παράνομου εμπορίου, σημαίνοντα ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η συνεργασία των τοπικών αρχών. Θέτοντας ως στόχο τον αποτελεσματικό έλεγχο των εισαγωγών και την από κοινού με το κράτος επιβολή κυρώσεων, μπορεί να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για τη λαθροθηρία και το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων. Επιπροσθέτως, είναι αναγκαίο, όσον αφορά τις αεροπορικές και ναυτιλιακές εταιρείες—και γενικότερα τις υπηρεσίες μεταφορών—που επιτρέπουν την εισαγωγή και εξαγωγή ειδών να επιβάλλουν αυστηρότερα μέτρα πρόληψης κι ελέγχου. Μεγάλη σημασία, σε παγκόσμιο επίπεδο, αποκτά και η δράση του Δικτύου Παρακολούθησης του Εμπορίου Άγριων Ειδών (TRAFFIC). Με ανάπτυξη πρωτοβουλιών που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη συνεργασία με τοπικούς φορείς για την ενημέρωση και τη βελτίωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς των πολιτών, με κριτήρια φιλικά προς την άγρια ζωή αλλά και το περιβάλλον συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου.
Τώρα περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαία η θέσπιση νέου κράτους δικαίου. Με στόχο την πάταξη των εγκλημάτων κατά των ζώων και του περιβάλλοντος και της εκπλήρωσης της επιτακτικής ανάγκης για περισσότερη αποτελεσματικότητα και διαφάνεια.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/08/wildlife-trafficking-science-technology-come-to-rescue-end-illegal-trade
- https://www.worldwildlife.org/threats/illegal-wildlife-trade
- https://earthleagueinternational.org/wildlife-forest-crime/
- https://www.bbc.com/news/science-environment-49904668
- https://www.thegef.org/topics/illegal-wildlife-trade
- https://support.wwf.gr/campaigns/paranomo-emporio-agrias-zois/
