Πριν από λίγες μέρες ακόμα ένας από τους πιο σπάνιους ελέφαντες πέθανε στην Ινδονησία, αφότου ακρωτηριάστηκε η προβοσκίδα του. Συγκεκριμένα, ήταν ένας ελέφαντας μόλις ενός έτους που ανήκε στο είδος Σουμάτρα. Αφού έπεσε σε παγίδα λαθροκυνηγών και έμεινε πίσω από την αγέλη του, κάτοικοι τον βρήκαν και τον μετέφεραν σε ένα καταφύγιο άγριας ζωής, όπου μετά από δύο μέρες πέθανε, καθώς ο τραυματισμός του ήταν σοβαρός και μολύνθηκε. Αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Χρόνια τώρα οι λαθροκυνηγοί έχουν επικεντρωθεί στο κυνήγι ελεφάντων με σκοπό να αποσπάσουν τους χαυλιόδοντές τους. Πόσα, όμως, γνωρίζουμε για την εγκληματική αυτή πράξη απέναντι σε ένα από τα πιο αγαπημένα μας ζώα;
Λίγα λόγια για τους ελέφαντες
Οι ελέφαντες αποτελούν τα μεγαλύτερα ζώα της στεριάς. Διακρίνοντα σε δύο είδη, τους ασιατικούς ελέφαντες και τους αφρικανικούς ελέφαντες. Οι ασιατικοί αποτελούν είδος προς εξαφάνιση, ενώ, πλέον, υπάρχουν απομονωμένοι σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπως το Νεπάλ, η Σιγκαπούρη και η Ινδία. Οι αφρικανικοί ελέφαντες χαρακτηρίζονται ως «τρωτό», δηλαδή ευάλωτο και εκτεθειμένο είδος. Είναι μεγαλύτεροι και ξεχωρίζουν από τα ιδιαίτερα μεγάλα αυτιά τους. Κάθε μέρα τρώνε εκατοντάδες κιλά φυτών, γεγονός που επηρεάζει τη μορφολογία όλου του τόπου στον οποίο ζει. Μάλιστα, βοηθούν και στην ανάπτυξη των αφρικανικών δασών, αφού το ένα τρίτο των σπόρων φυτρώνουν μόνο αφού περάσουν από το πεπτικό τους σύστημα. Τέλος, η κοινωνία τους είναι μητριαρχική, αφού οι αγέλες αποτελούνται από τις μητέρες που μεγαλώνουν τα μικρά τους και οι αρσενικοί ελέφαντες κάνουν μοναχική ζωή.
Η απειλή
Ας ξεκινήσουμε από τη δεκαετία 1930-1940. Υπολογίζεται πως υπήρχαν περίπου 3-5 εκατομμύρια αφρικανικοί ελέφαντες. Ερχόμενοι στο σήμερα, ο αριθμός αυτός έχει φτάσει στους 470.000-690.000 ελέφαντες στην Αφρική και 32.900 στην Ασία. Όσο περνούσαν τα χρόνια οι βιότοποι των ελεφάντων καταλαμβάνονταν από οικισμούς ή καλλιέργειες, με αποτέλεσμα οι ελέφαντες να περιορίζονται ή να πρέπει να μεταναστεύσουν. Η συνύπαρξη με τους ανθρώπους δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολη, ενώ οι καλλιέργειές τους, συχνά, γίνονταν τροφή για τους ελέφαντες και τις κατέστρεφαν.
Όμως μία δεύτερη απειλή, η οποία συνεχίζει ανελέητα μέχρι και σήμερα είναι το παράνομο κυνήγι. Οι ελέφαντες που υπολογίζεται πως σκοτώνονται κάθε χρόνο στην Αφρική φτάνουν τους 30.000. Οι χαυλιόδοντες των ελεφάντων, το γνωστό σε όλους μας ελεφαντόδοντο, αξίζει πολλές χιλιάδες δολάρια, πράγμα το οποίο έγινε γνωστό στους ανθρώπους από πολύ νωρίς και θέλησαν να έχουν κέρδος από αυτό. Ήδη από το 1980 σκοτώνονταν 100.000 ελέφαντες το χρόνο, με αποτέλεσμα το εμπόριο ελεφαντόδοντου να κηρυχθεί παράνομο το 1989. Η αυξημένη ζήτηση για ελεφαντόδοντο εντοπίζεται στην Ασία, και κυρίως στην Κίνα, όπου και διοχετεύεται μεγάλο μέρος του παράνομου ελεφαντόδοντου από την Αφρική. Μάλιστα, μέχρι πρότινος το εμπόριο ελεφαντόδοντου στην Ταϊλάνδη ήταν νόμιμο.
Οι ελέφαντες στο μέλλον
Μπορεί οι άνθρωποι να κερδίζουν υπέρογκα ποσά από τους χαυλιόδοντες των ελεφάντων, όμως εκείνοι αποδεκατίζονται. Χαρακτηριστικοί είναι οι αριθμοί που παραθέσαμε παραπάνω. Εδώ, αξίζει να σημειώσουμε πως από το 2017 και μετά το ετήσιο ποσοστό θνησιμότητας ελεφάντων μειώθηκε από 10% το 2011 σε 4%. Μπορεί η διαφορά να είναι μεγάλη, όμως, σύμφωνα με τους επιστήμονες και το ποσοστό αυτό δεν είναι βιώσιμο και υποστηρίζουν πως ίσως υπάρξουν προβλήματα για το μέλλον των ζώων στην Αφρική.
Μπορεί πολλοί να πιστεύουν πως οι χαυλιόδοντες ξαναφυτρώνουν όμως το ελεφαντόδοντο προέρχεται από νεκρούς ελέφαντες. Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την μείωση του αριθμού των ελεφάντων, αλλά και την επιρροή της εξελικτικής τους πορείας. Συγκεκριμένα, ένα από τα πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτό της Μοζαμβίκης. Εκεί τόσο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου όσο και όλα αυτά τα χρόνια, η δράση των λαθροκυνηγών είναι έντονη. Αυτό οδήγησε στην αύξηση των θηλυκών ελεφάντων χωρίς χαυλιόδοντες. Υπό κανονικές συνθήκες μόλις το 2%-4% δεν διαθέτει χαυλιόδοντες. Πλέον, υπολογίζεται πως το ένα τρίτο του πληθυσμού γεννιέται χωρίς χαυλιόδοντες!
Η έλλειψη χαυλιοδόντων προστατεύει τους ελέφαντες από τους κυνηγούς, αφού πλέον δεν διαθέτουν αυτό για το οποίο άλλοτε τους σκότωναν. Ωστόσο, χάνουν την ευκολία με την οποία έσκαβαν, έβρισκαν τροφή, μετακινούσαν ή σήκωναν αντικείμενα και προστατεύονταν. Έτσι, λοιπόν, οι ελέφαντες βρήκαν τρόπο να προστατέψουν τους εαυτούς τους από τον άνθρωπο. Όπως κάνουν και τα περισσότερα ζώα. Στην πραγματικότητα, δημιούργησαν ένα νέο είδος. Αυτό, όμως, δεν αναιρεί την ανάγκη τους για προστασία και σεβασμό.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- Ελέφαντας, ανακτήθηκε από: www.contentarchive.wwf.gr, τελευταία επίσκεψη 30/11/2021
- Φθίνει η λαθροθηρία του ελέφαντα στην Αφρική, ανακτήθηκε από: www.ecozen.gr, τελευταία επίσκεψη 30/11/2021
- Ελέφαντες χωρίς χαυλιόδοντες: Τα ζώα αλλάζουν το DNA τους για να σωθούν από τον άνθρωπο, ανακτήθηκε από: www.cnn.gr, τελευταία επίσκεψη 30/11/2021