Το περιβάλλον μπορεί αποδεδειγμένα να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία!
Η ψυχική υγεία των ανθρώπων είναι αποδεδειγμένα άρρηκτα συνδεδεμένη με το φυσικό περιβάλλον. Τι ακριβώς εννοούμε, όμως, με τον όρο φυσικό περιβάλλον;
Ο Ορισμός του Φυσικού Περιβάλλοντος
Ως φυσικό περιβάλλον ορίζεται «ο περιβάλλων του ανθρώπου χερσαίος, θαλάσσιος και εναέριος χώρος, μετά των εν αυτώ χλωρίδος, πανίδος και φυσικών πόρων». Περαιτέρω, το φυσικό περιβάλλον κατηγοριοποιείται σε ζών και μη ζών, όπου στο μη ζών υπάγονται τα βασικά στοιχεία της Γης, ήτοι η ατμόσφαιρα (αέρας), η ξηρά (έδαφος και υπέδαφος), το νερό σε όλες του τις μορφές (επίγειο, θαλάσσιο, υπόγειο) και η ηλιακή ενέργεια, ενώ στο ζών φυσικό περιβάλλον υπάγονται οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά και όλοι εν γένει οι οργανισμοί, ήτοι οι υδρόβιοι, εναέριοι ζώντες, επίγειοι και υπόγειοι ζώντες οργανισμοί.
Ψυχική Υγεία & Περιβάλλον
Η ψυχική υγεία των ανθρώπων φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά από το φυσικό περιβάλλον (στο οποίο ζούν -ανά περίπτωση- οι άνθρωποι). Ειδικότερα, παρατηρείται οτι σε χώρες με εύκρατο και μεσογειακό κλίμα σημειώνεται θεαματικά χαμηλότερο ποσοστό κατάθλιψης. Αντίθετα, χώρες με ιδιαίτερα βαρύ χειμώνα και με λιγότερες ημέρες ήλιου (αναλογικά ανά έτος) σημειώνουν υψηλότερο ποσοστό. Για παράδειγμα, η Γροιλανδία έχει το υψηλότερο ποσοστό κατάθλιψης και αυτοκτονιών (108,1 αυτοκτονίες στους 100.000) παγκοσμίως.
Προσπαθώντας, όμως, να εντοπίσουμε την πηγή του προβλήματος, θα πρέπει να αναλύσουμε περαιτέρω τα στοιχεία-χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος και να εξετάσουμε το αν και κατά πόσον η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα συμπεράσματα αυτά.
Η Φινλανδία, η οποία διατηρεί τα υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αποτελεί ένα καλό παράδειγμα προς ανάλυση. Στην περίπτωση, λοιπόν, της Φινλανδίας παρατηρούμε ότι οι κλιματολογικές της συνθήκες συνοψίζονται σε μεγάλες περιόδους με κρύο και σκοτάδι, καίτοι το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων είναι καλύτερο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η έλλειψη φωτός επηρεάζουν την ψυχική υγεία των ανθρώπων, καλλιεργώντας-προκαλώντας τους συναισθήματα θλίψης, απελπισίας, φόβου, αγωνίας, στρές και άλλων διαταραχών. Το υψηλό βιοτικό επίπεδο τονίζεται, διότι δύναται να θεωρηθεί σημαντικός παράγοντας εξισορρόπησης των κλιματολογικών ιδιαιτεροτήτων. Παρ’ όλα αυτά, όμως, βλέπουμε πως εν προκειμένω δεν λειτουργεί σαν αντιστάθμισμα.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι και το ακριβώς αντίθετο καιρικό μοτίβο επηρεάζει αρνητικά την ψυχική υγεία των ανθρώπων! Οι πολύ συχνές βροχοπτώσεις ή ακόμη και οι συχνές θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμίων Κελσίου, δημιουργούν διατάραξη της σωματικής ομοιόστασης, με αποτέλεσμα την όξυνση του αισθήματος άγχους, κατάθλιψης και συναισθηματικής αστάθειας (πτώση ψυχικής υγείας).
Κλιματική Αλλαγή & Ψυχική Υγεία
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση, η οποία επηρεάζει και θα συνεχίσει να επηρεάζει την ανθρωπότητα με διάφορους τρόπους. Χαρακτηριστικά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι η επιδείνωση των φαινομένων πλημμυρών, ξηρασίας, η αλλοίωση των οικοσυστημάτων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η τήξη των παγετώνων, η αύξηση του υποσιτισμού, η αναγκαστική μετανάστευση πληθυσμών, η εν γένει επιδείνωση της ποιότητας ζωής και ευημερίας του ανθρώπου. Όπως είναι αντιληπτό, όλα αυτά επιφέρουν αλυσιδωτά την διατάραξη της ψυχικής υγείας των ανθρώπων. Ομοίως, η περιβαλλοντική υποβάθμιση υπό τη μορφή της ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος, η υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος (συνωστιμός, κακή ποιότητα υποδομών, μείωση χώρων πρασίνου) και η αποξένωση των πολιτών από το φυσικό περιβάλλον (τα παιδιά των πόλεων σπανίως βρίσκουν την ευκαιρία να παίξουν στη φύση, οι ενήλικες δουλεύουν σχεδόν αποκλειστικά σε εσωτερικούς χώρους), αποτελούν λόγους διατάραξης της ψυχικής υγείας των πολιτών.
Εν κατακλείδι, το περιβάλλον που ζούμε (όπως αυτό επηρεάζεται από το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής) επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική μας υγεία, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Σημασία έχει να συνεχίσουμε ατομικά και συλλογικά την προσπάθεια προστασίας αυτού, προς αποφυγή περαιτέρω κλιματολογικών φαινομένων. Επειδή, όμως, για να προστατεύσουμε κάτι θα πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τις ανάγκες του εις βάθος, δεν θα πρέπει να απομακρυνόμαστε από την αλληλεπίδραση με αυτό. Η εικόνα του περιβάλλοντος πολλές φορές αποτελεί αντικατοπτρισμό της ψυχικής μας εικόνας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
- Σκούρης Βασίλειος – Τάχος Αναστάσιος, Ειδικό Διοικητικό Δίκαιο – Τεύχος 5ο: Τάχος Αναστάσιος, Δίκαιο Προστασίας του Περιβάλλοντος, Έκτη Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2006, σελ. 229
- Ο ορισμός του φυσικού περιβάλλοντος βρίσκεται στο άρθρο 1§5 του Ν. 360/1976 , ΦΕΚ 131/Α/22.06.1976
- Ιστοσελίδα psychomed.gr, τελευταία επίσκεψη την 2611/2022
- Therapia.gr, άρθρο του Αριστοτέλη Βάθη, με τίτλο: Πως το περιβάλλον επηρεάζει την ψυχική μας υγεία, ανακτήθηκε από το www.therapia.gr, τελευταία επίσκεψη 26/11/2022
- Gerasimosfrantzios-psychotherapy.com, άρθρο του Γεράσιμου Φράντζιου, με τίτλο: Ψυχική υγεία και Περιβάλλον, ανακτήθηκε από το www.gerasimosfrantzios-psychotherapy.com, τελευταία επίσκεψη 26/11/2022
- Ιatronet.gr, άρθρο της Εύης Ψωμιάδου, με τίτλο: Φύση: Αντίδοτο για την ψυχική και σωματική μας υγεία, ανακτήθηκε από το www.iatronet.gr, τελευταία επίσκεψη 26/11/2022
