Ένας χάρτης με την καταγωγή των ομηρικών ηρώων
Ένας χάρτης όπου όλοι οι ήρωες της Ιλιάδας έχουν μια θέση. Ήρωες τραγουδημένοι και δοξασμένοι όπως ο Αχιλλέας συνδέονται με την ελληνική γωνιά απ΄όπου ξεκίνησαν για το μακρύ ταξίδι προς στην Τροία -αυτό που σε πολλές περιπτώσεις δεν είχε γυρισμό. Μα και πολεμιστές άσημοι, που μάχονται και πεθαίνουν μέσα στους ομηρικούς στίχους -όπως ο Μέδων από την ανατολική Λοκρίδα- βρίσκουν και αυτοί τη θέση τους στον χάρτη αυτό.
Τα φώτα πέφτουν συνήθως στους Αχαιούς, τους νικητές του δεκαετή πολέμου. Ο συγκεκριμένος χάρτης, όμως, δεν δείχνει μόνο την καταγωγή των ομηρικών ηρώων που στέφθηκαν νικητές. Δείχνει, επίσης, τους Τρώες και τους συμμάχους τους. Και αυτή η συνύπαρξη τον κάνει συναρπαστικό.
Παρατηρώντας τον χάρτη, βλέπουμε πως οι περισσότεροι ήρωες που βρέθηκαν στην Τροία ξεκίνησαν από την ηπειρωτική Ελλάδα. Εξαίρεση αποτελεί ο διάσημος Οδυσσέας, που ξεκίνησε από την Ιθάκη. Οι μελετητές δεν είναι σίγουροι αν η ομηρική Ιθάκη ταυτίζεται με το νησί που σήμερα έχει αυτό είναι το όνομα. Ωστόσο, το σίγουρο είναι πως το νησί του Οδυσσέα ήταν στο Ιόνιο πέλαγος.
Άλλο ένα νησί που έστειλε τον βασιλιά του να πολεμήσει στο πλάι του Μενελάου είναι η Κρήτη. Από εκεί, λοιπόν, η καταγωγή δύο ομηρικών ηρώων, του Ιδομενέα και του Μηριόνη. Ο Μηριόνης αναφέρεται ως πιστός σύντροφος του Ιδομενέα, ενώ ήταν δισέγγονος του βασιλιά Μίνωα.
Στις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας από τις οποίες ξεκίνησαν Αχαιοί στρατηγοί δεν συγκαταλέγεται η Μακεδονία. Αρκετοί πολεμιστές ξεκίνησαν από την ανατολική Θεσσαλία. Γνωστότερος όλων ο Αχιλλέας, από την Φθία, πιθανόν η περιοχή γύρω από τα Φάρσαλα. Από τη Θεσσαλία, την περιοχή της Μαγνησίας, είναι κι ο Φιλοκτήτης, ήρωας στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Από την περιοχή της Τρίκκης (σημερινά Τρίκαλα) είναι τα δύο αδέρφια Μαχάων και Ποδαλείριος, γνώστες της ιατρικής που φρόντισαν τα τραύματα πολλών συμπολεμιστών τους.
Η καταγωγή των περισσότερων ομηρικών ηρώων φαίνεται να εντοπίζεται στην Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Ο Αίας ο Τελαμώνιος και ο αδερφός του, ο Τεύκρος, ξεκίνησαν για την Τροία από το νησί της Σαλαμίνας. Κανείς δε γύρισε. Ο Αίας αυτοκτόνησε μετά το θάνατο του Αχιλλέα, όταν δεν πήρε τα όπλα του. Ο Τεύκρος θεωρήθηκε υπεύθυνος για τον θάνατο του αδερφού του και ο πατέρας τους δεν του επέτρεψε να επιστρέψει. Από την Αττική είναι ένας λιγότερο γνωστός πολεμιστής, ο Μενεσθέας. Γόνος της βασιλικής οικογένειας των Ερεχθειδών, λέγεται ότι ήταν ένας από τους Αχαιούς που κρύφτηκαν μέσα στο Δούρειο Ίππο. Σύμφωνα με μια εκδοχή γύρισε ζωντανός στην Αθήνα, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι πέθανε στο Ίλιον.
Η Πελοπόννησος από την άλλη αποτελεί την πατρίδα τεσσάρων ηρώων που διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στην Ιλιάδα. Από την περιοχή της Σπάρτης, ο ξανθός Μενέλαος, η γυναίκα του οποίου, η ωραία Ελένη, αποτέλεσε την αιτία του ανδροκτόνου πολέμου. Αδερφός του Μενέλαου και αρχηγός της εκστρατείας ήταν ο Αγαμέμνονας. Βασιλιάς των πολύχρυσων Μυκηνών, δε δίστασε να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια, προκειμένου να φυσήξει ούριος άνεμος που θα οδηγούσε τα καράβια των Δαναών. Από το γειτονικό Άργος ο ήρωας Διομήδης, ο γενναιότερος πολεμιστής μετά τον Αχιλλέα -μαζί με τον Αίαντα. Η ραψωδία Ε είναι αφιερωμένη στα κατορθώματα του Διομήδη (Διομήδους αριστεία). Τέλος, ο γηραιός Νέστωρ, με τις διπλωματικές ικανότητες και τη ρητορική δεινότητα ξεκίνησε για την Τροία από την Πύλο.
Καταγωγή των ομηρικών ηρώων: Τρώες και σύμμαχοι
Ο υπερασπιστής της Τροίας και διάδοχος του τρωικού θρόνου, ο Έκτωρ, κατάγεται από τα παράλια της Μικράς Ασίας. Από τη Μικρά Ασία είναι και οι περισσότεροι σύμμαχοι των Τρώων, όπως ο Ηετίων. Ο Ηετίων βασίλευε στην περιοχή όπου σήμερα είναι η πόλη Αδραμύττιο της Τουρκίας. Εκτός από σύμμαχος υπήρξε και πεθερός του Έκτορα, μια που η Ανδρομάχη, συμβία του υπερασπιστή της Τροίας, ήταν κόρη του.
Σύμμαχοι των Τρώων έφτασαν και από τα παράλια της Θράκης. Μεταξύ αυτών κι ο βασιλιάς Ρήσος. Ο Ρήσος σκοτώθηκε από τον Οδυσσέα και τον Διομήδη μέσα στην σκηνή του, όταν οι τελευταίοι είχαν πραγματοποιήσει νυχτερινή επιχείρηση κατασκοπείας. Η ιστορία του Ρήσου ενέπνευσε μια τραγωδία που αποδίδεται στον Ευριπίδη.
Μελετώντας τον χάρτη δεν αποκλείεται να διαπιστώσουμε πως μοιραζόμαστε την ίδια καταγωγή με κάποιον ομηρικό ήρωα. Εσείς με ποιον ήρωα είστε συμπατριώτες;
Πηγές:
The epic poem of Iliad on a map: all the homeric heroes and their origins. (2023). Ανακτήθηκε από: thearchaelogist.org (τελευταία πρόσβαση: 15/05/2023)
Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (2023). Ανακτήθηκε από: greek-language.gr (τελευταία πρόσβαση: 15/05/2023)
