Η εγκληματικότητα στη σύγχρονη εποχή υπήρχε από τα αρχαία χρόνια και δυστυχώς συνεχίζει να υφίσταται. Σίγουρα κάποια εγκλήματα καταγράφονται στη συνείδηση του κόσμου σαν «κάτι που δεν έχει ξαναγίνει» ωστόσο υπό άλλες μεθόδους, μορφές βλέπουμε να συμβαίνουν και τότε και τώρα. Στην αρχαιότητα η έννοια του κοινού καλού ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια του προσωπικού καλού, έτσι θα δούμε και κάποιες πράξεις που άνηκαν στην έννοια της εγκληματικότητας που σήμερα φαντάζουν ξένες. Η μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στα εγκλήματα της αρχαιότητας και στον σημερινό κόσμο αφορά στον σκοπό που επιβάλλονταν και επιβάλλονται οι ποινές. Στην αρχαιότητα ο σκοπός ήταν η τιμωρία του ενόχου ενώ στην εποχή μας οι ποινές έχουν έναν πιο παιδαγωγικό και σωφρονιστικό χαρακτήρα.
Η έννοια της εγκληματικότητας στην αρχαιότητα
Κάτι το οποίο θεωρώ πως αγνοούμε όλοι μας είναι πως στην αρχαιότητα το να εκδίδεται ο άντρας σε άντρα ήταν μία μορφή εγκληματικότητας και αυτό δεν είχε σχέση με την ομοφυλοφιλία που δε διωκόταν αλλά με την πράξη του χρηματισμού. Αυτό θεωρήθηκε ποινικά κολάσιμο μιας και αν κάποιος έχει την ευκολία να ξεπουλά το ίδιο του το σώμα την ίδια ευκολία θα έχει να ξεπουλήσει τα πιστεύω του ακόμα και την ίδια του την πατρίδα. Επομένως η νομοθεσία μετρούσε σοβαρά την έννοια του ηθικού χαρακτήρα των ανθρώπων όπως επίσης το κοινό καλό ήταν υπεράνω όλων. Ωστόσο η εκπόρνευση των αντρών ήταν κάτι το οποίο δεν επηρέαζε τις γυναίκες, μιας και εκείνη την εποχή οι εταίρες δε διώκονταν. Το έγκλημα επίσης αφορούσε και τον άντρα που πλήρωνε. Επίσης λάμβαναν πολύ σοβαρά υπόψιν τους και την ηλικία του παιδιού που άνηκε στην έννοια της εγκληματικότητας μιας και τα παιδιά προστατεύονταν νομικά και μπλέκονταν σε πράξεις εκπόρνευσης και αγοραίου έρωτα. Επιπλέον και η προαγωγεία αντρών και γυναικών, εκτός από αυτές που ήταν φανερά εταίρες, δεν επιτρεπόταν λόγω του ότι κάποιος δε δίσταζε να στήσει μια ολόκληρη επιχείρηση πάνω στον έρωτα.
Σύμφωνα με ανασκαφές που είχε κάνει η καθηγήτρια Μαρία Λίστον και είχε μιλήσει για τα ευρήματα αυτών των ανασκαφών στην αρχαία Αγορά της Αθήνας στο Καναδικό Ινστιτούτο βρέθηκαν πολλά οστά και σκελετοί ακόμα και βρεφών. Και εδώ βλέπουμε την αναλγησία που υπήρχε στην αρχαιότητα και τις αντιλήψεις της εποχής για ένα μωρό άρρωστο με δυσμορφίες, ένα μωρό που δεν πρόλαβε να ονοματοδοτηθεί και δε θεωρείται μέλος της οικογένειας. Τότε πολλές φορές το νεκρό του σώμα κατέληγε σε κάποιο πηγάδι. Ανάμεσα στα ευρήματα αυτά ήταν και σκελετοί κακοποιημένων γυναικών. Ένα έγκλημα καθόλου ξένο ειδικά στη σύγχρονη εποχή. Ανάμεσα στα ευρήματα αυτά ήταν και σκελετοί σκύλων. Αν διαβάσουμε κείμενα της αρχαιότητας ή για την ακρίβεια δικανικούς λόγους ρητόρων της αρχαιότητας όπως ήταν ο Ισοκράτης, ο Δημοσθένης, ο Λυσίας θα διαπιστώσουμε πως και στην αρχαιότητα υπήρχε εγκληματικότητα όμοια με τη δική μας εποχή. Και τότε υπήρχαν συμφέροντα, και τότε κυριαρχούσε η δύναμη και η εξουσία, η διαφθορά και η απληστία. Τσακωμοί για τα μάτια γυναικών, δολοφονίες για το χρήμα, νταήδες που κακοποιούσαν για να δείξουν την υπεροχή του, μαχαιρώματα για τα μάτια κάποιας πόρνης είναι μόνο κάποια από τα εγκλήματα που θυμίζουν τη σημερινή εποχή.
Οι ποινές για τα αδικήματα στην αρχαιότητα
Η πιο ατιμωτική ποινή ήταν η εξορία. Το να μην έχει το δικαίωμα κάποιος να γυρίσει στην πατρίδα του ποτέ ήταν ό,τι πιο αναίσχυντο για αυτόν που το υφίστατο. Αντίθετα το μαστίγωμα αφορούσε «εγκλήματα πιο αθώα» και ήταν για να μετανιώσει αυτός που τα έπραττε. Η χειρότερη ποινή για μεγάλα εγκλήματα ήταν η θανάτωση και για αυτόν τον λόγο ονομαζόταν «η εσχάτη των ποινών». Στην αρχαιότητα για σοβαρά εγκλήματα η θανάτωση γινόταν συνήθως με αποκεφαλισμό ή σφαγή και με κοινό προς παραδειγματισμό και για επίδειξη ισχύος του κράτους.
Όπως και να έχει ανάλογα με τις αρχές και τις αξίες κάθε εποχής η εγκληματικότητα αποκτούσε άλλη σημασία και άλλη βαρύτητα. Ωστόσο αυτό που μπορούμε να δούμε είναι ότι δεν υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις. Τα δολοφονικά ένστικτα φαίνεται πως δεν έχουν εποχές απλά πολλά έρχονται στο φως στη σύγχρονη εποχή για να επιβεβαιώσουν τον βίαιο χαρακτήρα των ανθρώπων.
Πηγές:
- Στέλιος Ξηρουχάκης, «Αιμομιξία, ανδρική πορνεία, παιδεραστία και βιασμός στην κλασική Αθήνα», 27 Αυγούστου 2018, https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/aimomixia-andriki-porneia-paiderastia-kai-biasmos-stin-klasiki-athina
- Χρύσα Ρόγκα, «Οι ποινές στην Αρχαιότητα και στη σημερινή εποχή», https://elsito.gr/index.php/news/item/489-poines-stin-arxaiotita-kai-stin-simerini-epoxi
- Αντιγόνη Καρατάσου, «Εγκλήματα στην αρχαία Αγορά της Αθήνας », 23 Ιανουαρίου 2017, https://www.liberal.gr/epikairotita/egklimata-stin-arhaia-agora-tis-athinas
- Κώστας Μανιάτης, «Συμμορίες, δολοφονίες και ξύλο για πόρνες στην Αρχαία Αθήνα», 17 Μαΐου 2023, https://www.oneman.gr/life/simmories-dolofonies-kai-xilo-gia-pornes-stin-arxaia-athina/
