Η λέξη ‘’Μουσείο’’, μας κάνει να σκεφτόμαστε χώρους με αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αγάλματα, προτομές, επιγραφές και γενικότερα αντικείμενα του παρελθόντος. Σήμερα, μπορούμε πλέον να μιλήσουμε για ένα καινούργιο και άκρως εξελισσόμενο τύπο Μουσείου. Πρόκειται για μία καινοτομία που έγκειται στο ότι οι συλλογές δεν εκτίθενται σε κάποια κλασική μουσειακή αίθουσα, αλλά αντιθέτως τοποθετούνται σε εξωτερικούς χώρους. Συνήθως πραγματοποιείται, για την ανάγκη της μουσειακής συλλογής, εκ νέου ανέγερση παλαιών κτηρίων σε μεγάλο υπαίθριο χώρο, που πολλές φορές είναι κι αυτός κατάλληλα διαμορφωμένος. Αξίζει να σημειωθεί ότι καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια ώστε να αντιγράψουν όσο το δυνατόν πιο πιστά τα κτίσματα του παρελθόντος και τον αντίστοιχο περιβάλλοντα χώρο.
Παρακάτω, θα σας παρουσιάσουμε 4 άγνωστα Υπαίθρια Μουσεία με σημαντικά εκθέματα υψηλής πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδανικά τόσο για παιδιά, όσο και για ενήλικες, που σίγουρα αξίζει να τα επισκεφτείτε.
Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, Δημητσάνα
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, στη Δημητσάνα, προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία. Εστιάζει στις βασικές προβιομηχανικές τεχνικές που αξιοποιούν το νερό για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων, τις συνδέει με την ιστορία και την καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου. Τα εργαστήρια περιβάλλονται από πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, όπου μπορεί ο επισκέπτης να περιηγηθεί.
Το Μουσείο Υδροκίνησης είναι ιδιαίτερα γνωστό στα παιδιά, καθώς οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα με παιχνίδια και δραστηριότητες, κυρίως για τα σχολεία και ομαδικές επισκέψεις, όπως το πρόγραμμα «Με τη δύναμη του νερού». Οι μικροί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ρίξουν σπόρους καλαμποκιού στη σκαφίδα του αλευρόμυλου και να παρακολουθήσουν πώς ο καρπός αλέθεται από τις μυλόπετρες και πέφτει στην αλευροδόχη. Μπορούν, επίσης, να παρακολουθήσουν τη ρυθμική κίνηση του μπαρουτόμυλου. Με τις ενδιαφέρουσες οπτικοακουστικές παραγωγές, μαθαίνουν πώς εκατοντάδες εργαστήρια λειτουργούσαν με τη δύναμη του νερού στην κοιλάδα του Λούσιου ποταμού.
Μουσείο Σιδηροδρόμων, Δ. Καλαμάτας
Ακόμη ένα ιδανικό μουσείο για παιδιά, είναι το Μουσείο Σιδηροδρόμων Δ. Καλαμάτας λειτουργεί από το 1986 και έχει εγκατασταθεί στο νότιο άκρο του Δημοτικού πάρκου ΟΣΕ, μέσα σε μία έκταση 54 στρεμμάτων, λύση που επέτρεψε την ένταξη του μουσειακού σιδηροδρομικού υλικού στο φυσικό του τοπίο.
Ανάμεσα στα εκθέματα του Μουσείου, που μπορούν να απολαύσουν τα παιδιά, περιλαμβάνονται, ο σταθμός και η περιοχή του, με διώροφο οικίσκο σταθμαρχείου, τέσσερις πλατμόρφες επιβίβασης με περίπτερο εισόδου και σταθερούς πάγκους αναμονής. Υπάρχουν, ακόμη, υδατόπυργος με λίθινη κυλινδρική βάση, τρεις κρουνοί ατμαμαξών και τιμονιέρες, μεταλλική πεζογέφυρα, μήκους 28 μ., κατά τον άξονα του σταθμαρχείου, καθώς και μικροστοιχεία οργάνωσης του σιδηροδρομικού τοπίου (κλειδιά αλλαγής, φανοί, στάνζες, stoppers).
Παράλληλα, εκτίθεται και τροχαίο υλικό, αποτελούμενο από επτά ατμάμαξες και μια ντηζελάμαξα, δύο δραιζίνες (ποδήλατη και χειροκίνητη), ένα χειροκίνητο γερανό (1890), τρία επιβατηγά οχήματα Α’ θέσης και πέντε Α’-Β’ θέσης (1885), οκτώ φορτηγά οχήματα διαφόρων τύπων (1885-1947). Τα βαγόνια των συρμών μελετήθηκαν έτσι ώστε, παράλληλα προς τον παιδαγωγικό-μουσειακό τους προορισμό, να φιλοξενούν και κάποιες συγκεκριμένες δημοτικές λειτουργίες και δραστηριότητες φορέων της πόλης.
Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας
Το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, καταδεικνύει την αλληλεξάρτηση ανθρώπου και φύσης, εστιάζει στην αρμονική συνύπαρξή τους στη λεκάνη της Στυμφαλίας. Είναι ιδανικό για παιδιά και ενήλικες καθώς κύριος στόχος του Μουσείου είναι η οικολογική ευαισθητοποίηση και η διάσωση της γνώσης για την παραδοσιακή τεχνολογία της περιοχής. Το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας βρίσκεται στην πλαγιά ενός από τους κατάφυτους λόφους που περιβάλλουν τη Λίμνη Στυμφαλία. Εκεί, λέγεται, ότι απομάκρυνε ο Ηρακλής τις Στυμφαλίδες όρνιθες, σύμφωνα με τη μυθολογία.
Τα παιδιά, μέσα από δραστηριότητες, ανεβούν στη βάρκα για να δουν από κοντά φυτά και ψάρια του υγροβιότοπου, όπως φαίνονται στην τομή της λίμνης στον εσωτερικό χώρο του Μουσείου Περιβάλλοντος. Παράλληλα, έχουν την ευκαιρία να δουν πρωτότυπες μακέτες. Επιπλέον, οι ψηφιακές αναπαραστάσεις του Μουσείου ζωντανεύουν στα μάτια των παιδιών, πώς οι άνθρωποι ζούσαν σε αρμονία με τη φύση, για χιλιάδες χρόνια, γύρω από τη Λίμνη Στυμφαλία.
Υπαίθριο Μουσείο Νερού Έδεσσας
Το Υπαίθριο Μουσείο Νερού της Έδεσσας, είναι μια πρότυπη διατηρητέα περιοχή που περιλαμβάνει αναστηλωμένες βιοτεχνίες και βιομηχανίες, ενώ μέσα του ρέει ένα πλήθος τεχνιτών καναλιών σε σύνθεση με πλούσια βλάστηση. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το πάρκο των Καταρρακτών, αυτή η παλιά βιομηχανική υδροκίνητη ζώνη της Έδεσσας, γνωστή και ως περιοχή των Μύλων, είναι ιδανική για τα παιδιά. Ανεγέρθη το 1993 έπειτα από απόφαση αξιοποίησης της περιοχής των Καταρρακτών προς όφελος του τουρισμού. Από τότε έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες και ποικίλες παρεμβάσεις και αλλαγές του σχεδιασμού του Μουσείου.
H αφθονία των υδάτων σε συνδυασμό με τις έντονες κλίσεις του εδάφους έδωσαν την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης από τα αρχαία χρόνια (υδραλέτης). Aπό την περιοχή του Λόγγου έως την άκρη του πλατώματος του υψίπεδου της Έδεσσας κατά μήκος του φρυδιού της πόλης, όπου καταλήγουν οι διακλαδώσεις των υδάτων του ποταμού Eδεσσαίου, πλάι στο πάρκο των καταρρακτών εγκαταστάθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα τα πρώτα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και εργαστήρια της παλιάς βιομηχανικής ζώνης της Έδεσσας. Η περιοχή είναι γνωστή ως “Μύλοι” και είναι μοναδική σε έκταση υδροκίνητων παραγωγικών μονάδων στον ελλαδικό χώρο.
Το Μουσείο αποτελείται από 8 τμήματα χωρισμένα το κάθε ένα που εκπροσωπεί μία διαφορετική δραστηριότητα και λειτουργία. Πρόσφατα μάλιστα παρουσιάστηκαν σχέδια για μια ενιαία ενοποίηση του Μουσείου με την περιοχή της παλιάς πόλης.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. Με τη δύναμη του νερού. Ανακτήθηκε από https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Ydrokinisis/to-mouseio.aspx# (Τελευταία προβολή 23/05/2021)
Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας. Η ζωή στις όχθες της μυθικής λίμνης. Ανακτήθηκε από https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Periballontos-Stymfalias/to-mouseio.aspx ( Τελευταία προβολή 23/05/2021)
Μουσείο Σιδηροδρόμων Δήμου Καλαμάτας. Ανακτήθηκε http://odysseus.culture.gr/h/1/gh151.jsp?obj_id=3499&theme_id=30 (Τελευταία προβολή 23/05/2021)
Υπαίθριο Μουσείο Νερού Έδεσσας. Ένας πολυχώρος με κύριο θέμα του το νερό και τη δύναμή του. Ανακτήθηκε από https://museumfinder.gr/item/ypaithrio-moyseio-neroy-edessas/ (23/05/2021)