Το επιγραφικό μουσείο της Αθήνας

Το επιγραφικό μουσείο Αθηνών, βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και ιδρύθηκε το 1885 και στεγάζεται στη νότια πτέρυγα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. H σημερινή κτιριακή μορφή του, προήλθε από τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στη νότια πλευρά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ενώ την μετατροπή των χώρων ανέλαβε ο Πάτροκλος Καραντινός, σημαντικός μοντερνιστής αρχιτέκτονας και καθηγητής του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης. Ο σκοπός της ίδρυσής του είναι η προστασία, διατήρηση, μελέτη και έκθεση των αρχαίων επιγραφών σε λίθο. Αφορμή για την ίδρυση του μουσείου ήταν το βασιλικό διάταγμα του έτους 1885 “Περὶ διοργανισμοῦ τῶν ἐν Ἀθήναις Mουσείων”, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να μεταφερθούν στο Κεντρικό μουσείο όλες οι επιγραφές της Ακρόπολης. Αυτές είχαν συγκεντρωθεί εκεί από τον Κυριακό Πιττάκη, τον πρώτο Έλληνα αρχαιολόγο, καθώς και από άλλους αρχαιολόγους και προέρχονται από την Ακρόπολη, αλλά και άλλες θέσεις της Αθήνας. Έτσι, από το 1886 άρχισαν να μεταφέρονται στο κτήριο του σημερινού Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, οι επιγραφές που δεν είχαν τοπογραφική ή αρχιτεκτονική σημασία για τα μνημεία της Ακροπόλεως και τα ενεπίγραφα βάθρα, που δεν σχετίζονταν με συγκεκριμένα αγάλματα. Μεταφέρθηκαν, επίσης, οι επιγραφές που είχαν περιληφθεί στο Δημόσιο Κεντρικό Μουσείο (στο Θησείο), καθώς και σε άλλες δημόσιες συλλογές της Αθήνας, όπως η Συλλογή της Αρχαιολογικής Εταιρείας-Βαρβακείου. Οι περισσότερες επιγραφές προέρχονται από την περιοχή της Αττικής, ενώ υπάρχουν επιγραφές προερχόμενες και από την υπόλοιπη Ελλάδα και κάποιες από τη Μικρά Ασία. Είναι γραμμένες, κυρίως, στα αρχαία ελληνικά, αλλά υπάρχουν και λίγες λατινικές και ένας μικρός αριθμός σε άλλες γλώσσες, όπως Φοινικικά, Εβραϊκά και Οθωμανικά. Χρονολογικά εκτείνονται από τον 8ο αι. π.Χ. έως και τους παλαιοχριστιανικούς, βυζαντινούς και τους νεότερους χρόνους.

Πηγή: wikipedia.org

Το επιγραφικό μουσείο, περιγράφεται ως το μεγαλύτερο μουσείο, στο είδος του, παγκοσμίως και διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή αρχαίων ελληνικών επιγραφών, περίπου 14.078 επιγραφές, που θεωρούνται άμεσες πηγές της ιστορίας, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής, θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της αρχαιότητας. Οι περισσότερες από τις επιγραφές του Επιγραφικού Μουσείου προέρχονται από την αρχαία Αθήνα, όπου η αναγραφή σε άφθαρτα υλικά και η δημοσιοποίηση πολλών σημαντικών αποφάσεων της πόλης συνδέεται με τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Στο Επιγραφικό μουσείο, ο επισκέπτης θα γνωρίσει σημαντικά δημόσια κείμενα της αρχαίας Αθήνας. Μέσω των ψηφισμάτων της Βουλής και του δήμου των Αθηναίων θα πληροφορηθεί για τους νόμους της αρχαίας Αθήνας, τις συνθήκες συμμαχίας, την ίδρυση αποικιών, την απονομή τιμών σε Αθηναίους και ξένους πολίτες κ.α. Θα πληροφορηθεί για την κλήρωση ως τρόπο επιλογής των Αθηναίων αρχόντων, για τη διαχείριση της περιουσίας των ιερών, τα αναθήματα (προσφορές) και τις εορτές και τις θυσίες που τελούνταν για τους θεούς και τους ήρωες, καθώς και για την εφηβεία, δηλαδή τη στρατιωτική εκπαίδευση των νέων κ.α. Ο επισκέπτης, θα δει, επίσης, πολλές επιγραφές που αναφέρονται σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως είναι το ψήφισμα του Θεμιστοκλέους, στο οποίο ο Αθηναίος στρατηγός εισηγείται σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της περσικής εισβολής πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Στον πρώτο εκθεσιακό χώρο του μουσείου, την αίθουσα 11 (ερυθρή), φυλάσσονται οι αρχαιότερες σωζόμενες αρχαίες ελληνικές επιγραφές (8ος-5ος αι. π.Χ.). H παρουσίασή τους διαρθρώνεται σε θεματικές ενότητες, μέσω των οποίων δίνονται πληροφορίες για τη γέννηση και την εξέλιξη της γραφής στον ελλαδικό χώρο και τις κύριες κατηγορίες των επιγραφών σε λίθο που απαντούν την αρχαϊκή περίοδο (700-480 π.Χ.): νόμοι, αναθηματικά και επιτύμβια μνημεία. Στην αίθουσα παρουσιάζεται η αρχαιότερη (τέλος 8ου αι. π.Χ.) σωζόμενη αττική επιγραφή σε λίθο, που βρέθηκε στην Ακρόπολη και η επιτύμβια στήλη για τους πεσόντες Κορινθίους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.). Ξεχωρίζει, επίσης, η βάση ορειχάλκινου αγαλματίου της Αθηνάς Προμάχου.

H ερυθρή αίθουσα. Πηγή: epigraphicmuseum.gr

Στην αίθουσα 1 εκτίθενται δημόσια κείμενα της αρχαίας Αθήνας, όπως ψηφίσματα της αθηναϊκής βουλής και του Δήμου για διάφορα πολιτικά, οικονομικά θέματα και θέματα λατρείας, συνθήκες συμμαχίας και κατάλογοι αναθημάτων της Ακρόπολης. Στην αίθουσα παρουσιάζονται, επίσης, ψηφίσματα της περιόδου του Πελοποννησιακού πολέμου που παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την εξωτερική και την οικονομική πολιτική της Αθήνας και την στάση της απέναντι στους συμμάχους της.

Στην αίθουσα 9 (κυανή), παρουσιάζεται ένα ανθολόγιο σημαντικών μνημείων από τον 6ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ., που φωτίζουν διάφορες όψεις της δημόσιας ζωής της αρχαιότητας και κυρίως των Αθηναίων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η στήλη που σώζει την αναδημοσίευση του 409/8 π.Χ. του νόμου του Δράκοντος περί φόνου (του έτους 621/20 π.Χ.), που περιλαμβάνει διατάξεις για το αδίκημα του ακούσιου φόνου και για τον αιτιολογημένο φόνο ή φόνο εν αμύνῃ.

Η κυανή αίθουσα. Πηγή:epigraphicmuseum.gr

Εκτός από τις μόνιμες εκθέσεις που παρουσιάστηκαν, διοργανώνεται, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ένα πλήθος περιοδικών εκθέσεων. Το Επιγραφικό μουσείο, παράλληλα, διαθέτει ένα πλήθος δραστηριοτήτων, όπως δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία, διαλέξεις, σεμινάρια, καθώς και ερευνητικά προγράμματα. Ανά περιόδους διοργανώνονται και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης με έργα εμπνευσμένα από την ελληνική γραφή και τις αρχαίες επιγραφές. Το μουσείο περιλαμβάνει, επίσης, παροχές όπως ομαδική ή ατομική ξενάγηση ή και ακουστική ξενάγηση. Το εισιτήριο είναι εξαιρετικά προσιτό σε τιμές από 2 έως 4 ευρώ, ενώ υπάρχουν αρκετές μέρες του χρόνου που η γενική είσοδος είναι δωρεάν.

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μουσεία της Ελλάδας, είναι μοναδικό στο είδος του, ένας μουσείο «θεματοφύλακας» των αρχαίων τίτλων του ελληνισμού, που σίγουρα αξίζει μια επίσκεψη (ή και περισσότερες).

 

Πηγές:

Επιγραφικό Μουσείο. Ανάκτηση από: https://epigraphicmuseum.gr/

Επιγραφικό Μουσείο Αθήνας. Ανάκτηση: https://museumfinder.gr/listing/epigrafiko-mouseio-athinas/

Χαράλαμπος Κριτζάς. Επιγραφικό Μουσείο. Αρχαιολογία και Τέχνες.  Ανάκτηση: https://web.archive.org/web/20100401021100/http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/1616.pdf