Κίνδυνοι της χρήσης κινητού τηλεφώνου από οδηγούς και πεζούς

Οι οδηγοί

Η απόσπαση της προσοχής ορίζεται ως μια κατάσταση όπου μία συγκεκριμένη δραστηριότητα ανταγωνίζεται την προσοχή του ατόμου που οδηγεί (Collet et al., 2009). Οι οδηγοί οχημάτων έχει βρεθεί ότι ασχολούνται συχνά με δευτερεύουσες δραστηριότητες καθώς οδηγούν (π.χ. τρώνε, συνομιλούν με την συνεπιβάτη τους). Υπολογίζεται ότι τα μισά ατυχήματα στους δρόμους σχετίζονταν με την απόσπαση της προσοχής των οδηγών (Bellinger et al., 2009).

Οδήγηση και μουσική

Σχετικά με τη μουσική κατά την οδήγηση, τα ευρήματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Οι οδηγοί ακούν μουσική επειδή το θεωρούν διασκεδαστικό, ευχάριστο και χαλαρωτικό (Bellinger et al., 2009). Η μουσική κατά τη διάρκεια της οδήγησης μπορεί πράγματι να έχει θετικά αποτελέσματα. Μεταξύ άλλων, η μουσική:

• Μειώνει το άγχος του οδηγού σε καταστάσεις κυκλοφοριακής συμφόρησης
• Μειώνει τα επίπεδα εκνευρισμού
• Βοήθα τον οδηγό να διατηρήσει την ετοιμότητά του
• Μειώνει τον κίνδυνο ατυχημάτων σε μικρούς δρόμους (Bellinger et al., 2009).

Ωστόσο, έχει βρεθεί πως οι οδηγοί που ενεπλάκησαν σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ήταν πιο πιθανόν να άκουγαν μουσική την ώρα της οδήγησης. Η μουσική μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του ατόμου από προειδοποιητικούς ήχους, όπως σειρήνες ή κόρνες, ενώ αυξάνει τις απαιτήσεις της προσοχής. Ο εγκέφαλος χρειάζεται να αφιερώσει προσοχή για να ακολουθήσει τον ρυθμό και τους στίχους ή να χειριστεί τη μουσική (Bellinger et al., 2009. Schwebel et al., 2012).

Advertisements

Οδήγηση και χρήση τηλεφώνου

Σήμερα ένας μεγάλος παράγοντας απόσπασης της προσοχής είναι η χρήση του κινητού τηλεφώνου. Αυτό δεν προκαλεί εντύπωση αν αναλογιστούμε ότι, μόλις μέσα στο 2010, το 77% του πληθυσμού κατείχε από ένα κινητό τηλέφωνο, ενώ 6,1 τρισεκατομμύρια μηνύματα στάθηκαν παγκοσμίως (Schwebel et al., 2012). Η ραγδαία εξάπλωση της χρήσης κινητού τηλεφώνου από διάφορες πληθυσμιακές ομάδες είναι πλέον αδιαμφισβήτητη.

Οι έρευνες υποστηρίζουν ότι η τηλεφωνική κλήση ή αποστολή μηνυμάτων κατά τη διάρκεια της οδήγησης μειώνει την προσοχή που το άτομο αφιερώνει στον δρόμο. Η ετοιμότητα του οδηγού ελαττώνεται εξίσου και έτσι ο κίνδυνος για συγκρούσεις, τραυματισμούς και θανατηφόρα ατυχήματα αυξάνεται (Schwebel et al., 2012. Sanbonmatsu et al., 2017).

Οι πεζοί

Οι κίνδυνοι της χρήσης κινητών τηλεφώνων στον δρόμο δεν αφορούν μόνο τους οδηγούς. Όταν ένα άτομο διασχίζει πεζός τον δρόμο, επιτελεί μια σύνθετη διεργασία, η οποία απαιτεί υψηλά επίπεδα αντιληπτικής και γνωστικής ικανότητας (Lennon, 2017). Η χρήση κινητού τηλεφώνου μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε αυτήν τη διεργασία. Για παράδειγμα, ο πεζός μπορεί:

• να μην προσέχει ένα σημαντικό σήμα (π.χ. κόκκινο φανάρι)
• να αποτύχει να ρυθμίσει σωστά την ταχύτητα του βαδίσματος (π.χ. καθώς περνάει τον δρόμο)
• να εκτιμήσει λάθος την πρόθεση του οδηγού (π.χ. ότι θέλει θα στρίψει)  (Lennon, 2017)

Τα ατυχήματα που αφορούν πεζούς θεωρούνται πλέον ένα παγκόσμιο ζήτημα, καθώς οι πεζοί αποτελούν μια εξαιρετικά ευάλωτη ομάδα στους δρόμους. Περίπου το 35% των θανατηφόρων ατυχημάτων κάθε χρόνο παγκοσμίως αφορά τους πεζούς (Lennon, 2017).

Οι έρευνες υποστηρίζουν πως, από τους πεζούς, τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν κυρίως τα νεαρά άτομα (Lennon, 2017). Για παράδειγμα, 9 στους 10 νεαρούς ενήλικες παραδέχονται ότι μιλούν στο κινητό καθώς οδηγούν, ενώ πολλοί επίσης μιλούν στο κινητό καθώς περπατούν (Stavrinos et al., 2009).

Οι νεαροί ενήλικοι έχουν τα υψηλότερα ποσοστά τραυματισμών σε πεζούς, συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα (National Center for Injury Prevention and Control, 2009) (στο Stavrinos et al., 2009). Τα στοιχεία δείχνουν (National Highway Traffic Safety Administration, 2009) ότι μέσα στο 2009 τουλάχιστον 800 νέοι Αμερικάνοι, ηλικίας 16-29 ετών, σκοτώθηκαν από ατυχήματα στους δρόμους, ενώ 16.000 νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο εξαιτίας τραυματισμών (Schwebel et al., 2012).

Τα ευρήματα ερευνών παρατήρησης δείχνουν ότι, ασχέτως ηλικίας, οι πεζοί των οποίων η προσοχή διασπάται από συνομιλίες στο τηλέφωνο ή άλλες δραστηριότητες (π.χ. μουσική, φαγητό), διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο όταν περνάνε τους δρόμους (Schwebel et al., 2012). Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι Schwebel και συν (2012), στην έρευνά τους με δείγμα 138 φοιτητές ψυχολογίας του πανεπιστημίου, βρήκαν ότι το άκουσμα μουσικής ή πληκτρολόγηση μηνύματος οδηγούσαν σε μεγαλύτερο κίνδυνο να χτυπηθεί το άτομο από οχήματα, καθώς βρισκόταν σε ένα εικονικό περιβάλλον δρόμου. Αυτό, βέβαια, δεν ίσχυε για τους φοιτητές που μιλούσαν στον τηλέφωνο.

Οι ίδιοι ερευνητές εξηγούν πως η αποστολή μηνυμάτων και το άκουσμα μουσικής περιλαμβάνουν γνωστικές διεργασίες διαφορετικές από εκείνες που ενεργοποιούνται καθώς το άτομο μιλά στο τηλέφωνο. Τα μηνύματα απαιτούν ανάγνωση και πληκτρολόγηση, διεργασίες που είναι πιο απαιτητικές και αποσπούν σε μεγαλύτερο βαθμό την προσοχή από τη συνομιλία στο τηλέφωνο. Η μουσική, από την άλλη, ενώ απασχολεί πολύ λιγότερο το γνωστικό σύστημα και την προσοχή του υποκειμένου, συνδέεται με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό: τη συνεχόμενη απόσπαση της προσοχή του ακουστικού συστήματος από τον δρόμο.

Παρ’ όλα αυτά, άλλες έρευνες σημειώνουν τον κίνδυνο της συνομιλίας σε κινητό. Μάλιστα, έχει βρεθεί πως το είδος της συνομιλίας δεν παίζει κανέναν ρόλο. Τόσο απλές συνομιλίες όσο και συνθέτες βρέθηκε να αποσπούν την προσοχή των ατόμων από τον δρόμο (Stavrinos et al., 2009).

Συμπεράσματα για τη χρήση κινητού τηλεφώνου στους δρόμους

Η χρήση κινητού τηλεφώνου εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους τόσο για τους οδηγούς όσο και τους πεζούς. Η αποστολή μηνυμάτων, οι φωνητικές συνομιλίες και το άκουσμα μουσικής δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται ως προς τα επίπεδα κινδύνου που περιέχουν, δεδομένου ότι αποσπούν εξίσου την προσοχή του ατόμου, αν και με διαφορετικούς τρόπους. Η μουσική από το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου έχει βρεθεί να έχει κάποια θετικά αποτελέσματα, αλλά οι οδηγοί οφείλουν να είναι προσεκτικοί, καθότι και στην προκείμενη περίπτωση η προσοχή αποσπάται από τον δρόμο.

Βιβλιογραφία:

Bellinger, D.B., Budde, B.M., Machida, M., Richardson, G.B., Berg, W.P. (2009). The effect of cellular telephone conversation and music listening on response time in braking. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behavior (12), 441–451.

Collet, C., Guillot, A., Petit, C. (2010). Phoning while driving I: a review of epidemiological, psychological, behavioural and physiological studies. Ergonomics (53), 589–601.

Lennon, Α., Trespalacios, Ο.Ο., Matthews, S., (2017). Pedestrian self-reported use of smart phones: Positive attitudes andhigh exposure influence intentions to cross the road while distracted. Accident Analysis and Prevention (98), 338–347.

Sanbonmats, D.M., Strayer, D.L., Biondi, F., Behrends, A., & Moore, S.M. (2017). Cell Phone Use Diminishes Self-Awareness of the Adverse Effects of Cell Phone Use on Driving. Ανακτήθηκε από: https://ntl.bts.gov/lib/61000/61300/61342/mpc17-322.pdf

Schwebel, D.C., Stavrinos, D., Byington, K.W., Davis, T., O’Neal, E.E., Jong, D. (2012). Distraction and pedestrian safety: How talking on the phone, texting and listening to music impact crossing the street. Accident Analysis and Prevention (45), 266– 271.

Stavrinos, D., Byington, K.W., Schwebel, D.C. (2009). The effect of cell phone distraction on pediatric pedestrian injury risk. Pediatrics (123), 179–e185.