Η κριτική είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο. Σίγουρα πολλοί θα θυμόμαστε στιγμές όπου κάποιος μας έκρινε για κάτι, χωρίς να προτείνει σαφείς λύσεις, παρά μόνο να τονίζει τα αρνητικά στοιχεία μας. Είναι μία κατάσταση που δεν ωφελεί ούτε αυτόν που κρίνεται, αλλά ούτε και τον κριτή. Ανάλογα την περίπτωση και την προσωπικότητα του καθενός, οι άνθρωποι αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο σε αυτή. Κάποιοι μπορεί να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από την κατηγορία που τους συνάπτεται και να μην τους επηρεάσει. Άλλοι είναι πιθανό να αντιδράσουν με θυμό και άμυνα, ενώ κάποιοι μπορεί να κλάψουν και να αισθανθούν ότι δεν αξίζουν. Όπως και να ‘χει, η κριτική είναι μέρος της ζωής μας και οτιδήποτε και αν κάνουμε ο κόσμος θα μας κρίνει. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί δικαιολογία για να μην επιδιώξουμε να κάνουμε τα πράγματα που θέλουμε. Όπως είχε πει ο Αριστοτέλης:
Υπάρχει ένας τρόπος για να αποφύγεις την κριτική. Να μην κάνεις τίποτα, να μη λες τίποτα, να είσαι τίποτα.
Γιατί κρίνουμε;
Η κριτική είναι μία μορφή άμυνας του εγώ. Όσοι άνθρωποι επικρίνουν τους άλλους, το κάνουν γιατί νιώθουν -με κάποιο τρόπο- υποτιμημένοι από κάποια συμπεριφορά ή στάση των άλλων και όχι επειδή διαφωνούν με αυτή καθαυτή τη στάση ή τη συμπεριφορά τους. Τείνουν να προσβάλλονται εύκολα και ειδικά στην ανάγκη υπεράσπισης του εγώ τους. Αυτοί συχνά δέχονταν κριτική στην παιδική τους ηλικία από τους φροντιστές, τα αδέρφια ή τους συνομηλίκους, περίοδο στην οποία η κριτική είναι πολύ επώδυνη. Δεν είναι, όμως, σε θέση να διακρίνουν την κριτική της συμπεριφοράς τους από την απόλυτη απόρριψη. Επομένως, για να επιβιώσουν προσκολλώνται συναισθηματικά σε ανθρώπους που θα τους φροντίσουν. Αν επικριθούν νιώθουν ότι δεν είναι άξιοι για να προσκολληθούν με κάποιον. Ως εκ τούτου, για να ελέγξουν το μεγάλο πόνο της κριτικής οδηγούνται στην αυτοκριτική, μιας και η ξαφνική απόρριψη από τους αγαπημένους είναι χειρότερη. Αυτό θέτει τα θεμέλια για την εξ’ ολοκλήρου μετατόπιση στην κριτική των άλλων στην αρχή της ενηλικίωσής τους, πέραν κυρίως του εαυτού τους. Ακόμη, η κριτική προέρχεται από μία εσωτερική αίσθηση δυσαρέσκειας και μια συνεχή προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του συναισθήματος. Όταν κάποιος συμπεριφέρεται κατά αυτό τον τρόπο προσπαθεί να βελτιώσει ένα αίσθημα αυτοαξίας, αναιρώντας την αξία ενός άλλου ατόμου.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε την κριτική;
Παρά τις επιπτώσεις που έχει στον ψυχισμό μας, υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που ενέχουν την κριτική. Καταρχάς, είναι σημαντικό να εξετάζουμε αν το σχόλιο που μας κάνει κάποιος είναι εποικοδομητικό. Αν, για παράδειγμα, αναφέρει το ζήτημα και παράλληλα προτείνει τρόπους επίλυσης ή βελτίωσης, τότε μπορούμε να το λάβουμε υπόψη μας. Σε αντίθετη περίπτωση, μιλάμε για μία κακοπροαίρετη κριτική, η οποία δεν έχει κανένα λόγο να μας απασχολεί. Επίσης, είναι συνετό να νιώθουμε τα συναισθήματά μας και να μην προσπαθούμε να τα απωθήσουμε. Έχουν λόγο ύπαρξης, καθώς κάτι προσπαθούν να μας “πουν”. Ειδάλλως, δε θα είχαν εμφανιστεί. Είναι περισσότερο βοηθητικό να τα αποδεχτούμε, να μιλήσουμε για αυτά και -γιατί όχι- να τα αφήσουμε να πάρουν μορφή. Μετά από αυτό, μπορούμε να προχωρήσουμε παρακάτω.
Ακόμη, έχει μεγάλη σημασία να απομακρύνουμε την προσοχή μας από την κριτική όταν δε μας φαίνεται να έχει πραγματική υπόσταση. Υπάρχει περίπτωση απλά να είναι μία προβολή της ανασφάλειας ή της ζήλιας του ατόμου που μας επικρίνει. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, οφείλουμε να εκτιμάμε τον εαυτό μας, γνωρίζοντας ότι μπορούμε να προσφέρουμε αξία στους άλλους. Κατά βάθος, εμείς ξέρουμε καλύτερα εμάς και πώς μπορούμε να διαχειριστούμε διάφορες καταστάσεις και κανένας άλλος. Οπότε, το να συνειδητοποιούμε το γεγονός ότι δεν μπορούμε και δεν χρειάζεται να τους ικανοποιούμε όλους είναι μία καλή πρακτική για να μπορέσουμε να αποδεχτούμε ολοκληρωμένα τον εαυτό μας.
Πηγές:
- Πώς Μπορείτε να Διαχειριστείτε την Κριτική των Άλλων. Ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/ (τελευταία πρόσβαση 28/02/2021 στη 01:00)
- What’s Wrong with Criticism. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 28/02/2021 στη 01:00)
- The psychology of Criticism. Ανακτήθηκε από https://www.webpsychologist.net/ (τελευταία πρόσβαση 28/02/2021 στη 01:00)
