Η κακή ή τουλάχιστον η όχι και τόσο καλή σχέση με τα μαθηματικά μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ενός φαινομένου που ονομάζεται Μαθηματικό άγχος. Πολλές είναι οι φορές που νιώσαμε ανασφαλείς ή ανίδεοι απέναντι στο μάθημα των μαθηματικών ανά τα χρόνια του σχολείου. Μελέτες πάνω στο θέμα έδειξαν ότι αυτό το άγχος είναι υπαρκτό και και μπορεί να ορίσει την οπτική μας για τα μαθηματικά αλλά ακόμα και τις επιδόσεις μας. Το Μαθηματικό άγχος ή όπως αλλιώς λέγεται Μαθηματική φοβία είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζουν γονείς και παιδιά σε καθημερινή βάση. Παρόλα αυτά κάθε φαινόμενο έχει και την εξήγηση και φυσικά τη λύση του. Μαζί με αρκετές άλλες διαταραχές που σχετίζονται με τον τομέα της γνώσης, το Μαθηματικό άγχος θα μπορούσε να συγκαταλεγεί στις γενικευμένες αγχώδεις διαταραχές.
Ορίζοντας το φαινόμενο
Σύμφωνα με τον Mark H. Ashcraft το μαθηματικό άγχος ορίζεται ως ένα αίσθημα έντασης και φόβου το οποίο παρεμβαίνει στη μαθηματική επίδοση. Μόλις το 1950 η Mairy Fides Gough εισήγαγε στην επιστημονική κοινότητα τον όρο “mathemaphobia” για να περιγράψει τα φοβικά συναισθήματα πολλών απέναντι στα μαθηματικά. Μετά από πλήθος μελετών διασαφηνίστηκε ότι το μαθηματικό άγχος σχετίζεται με την κακή μαθηματική επίδοση στα τεστ αλλά και με την αρνητική αντιμετώπιση των μαθηματικών εν γένει. Επιπλέον, αυτός θα μπορούσε να είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους κάποιος αποφεύγει τα μαθηματικά.
Ο Ashcraft το 2002 μελετώντας τις αιτίες του μαθηματικού άγχους συμπέρανε πως μπορεί να προκαλέσει ακόμα και την αποφυγή και την άρνηση των μαθηματικών. Αυτού του είδους η αντίδραση απέναντι στην επιστήμη των μαθηματικών έχει δυστυχώς ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό των μαθητών από αυτή. Με άλλα λόγια, οι μαθητές παύουν να ασχολούνται τόσο με τα μαθηματικά και έτσι φθίνει η ικανότητά τους σε αυτά αλλά και η πρακτική και η έκθεσή τους σε σχετικές έννοιες. Αυτό έχει ως συνέπεια την κακή επίδοση στα μαθηματικά και την απομάκρυνση από την επιτυχία.
Αιτίες
Έρευνες
Αρκετοί θεωρούνται από τους επιστήμονες οι παράγοντες κατά τους οποίους μπορεί να προκληθεί το μαθηματικό άγχος. Όπως έδειξε και η έρευνα του Πανεπιστημίου του Σικάγο από την Sian Beilock και την ερευνητική της ομάδα, πράγματι η μελέτη των μαθηματικών σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλεί αυτό το άγχος. Το άγχος των μαθηματικών δεν αφορά φυσικά μόνο ανθρώπους που είναι κακοί στα μαθηματικά αλλά όλους όσοι ασχολούνται με αυτά ανεξαιρέτως. Οι έρευνες μετά από εγκεφαλικές σαρώσεις που έγιναν έδειξαν ότι η περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν κάποιος έχει μαθηματικό άγχος καλύπτει σχεδόν την ίδια περιοχή του εγκεφάλου όπου καταγράφονται οι σωματικές βλάβες και ο πόνος.
Από τον καθηγητή στον μαθητή
Μια συνήθης αιτία σύμφωνα με την οποία θεωρείται ότι προάγεται το μαθηματικό άγχος είναι η μεταφορά του από τον καθηγητή στον μαθητή. Αναλυτικότερα, η ανικανότητα και η έλλειψη γνώσεων των καθηγητών μπορεί να προκαλέσει άγχος στους μαθητές οι οποίοι με τη σειρά τους μπορεί να αισθανθούν ανασφάλεια για το αντικείμενο διδασκαλίας. Η βαρύτητα που δίνεται κατά κύριο λόγο στο συγκεκριμένο μάθημα στη σωστή και λάθος απάντηση επίσης ευνοεί την ανάπτυξη του μαθηματικού άγχους. Οι μαθητές δεν ενθαρρύνονται από τους καθηγητές να βρουν καινούριους, δημιουργικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Αντίθετα, είναι υποχρεωμένοι να επικεντρώνονται στην πεπατημένη οδό. Το αποτέλεσμα είναι η απογοήτευση και η αποθάρρυνση της κριτικής μαθηματικής σκέψης. Τα παιδιά αναπτύσσουν άγχος χωρίς να βρίσκουν διεξόδους ανακούφισης από αυτό, μιας και η διαδικασία μάθησης είναι αρκετά τυποποιημένη.
Τα αποτελέσματα
Κάθε μορφή άγχους είναι ικανή να προκαλέσει διάφορες επιπτώσεις στη ζωή μας. Το μαθηματικό άγχος δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα της ικανότητας μας ή μη στα μαθηματικά. Ο καθένας θα μπορούσε να το αναπτύξει ανάλογα με τις συνθήκες. Αρχικά, ο αντίκτυπος του άγχους είναι η αδυναμία απόδοσης στο μάθημα. Το άγχος παρεμβαίνει και μας αποπροσανατολίζει μη μπορώντας να αποδώσουμε τα μέγιστα. Συνήθως, εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους όπως η σωματοποίηση των συναισθημάτων. Οι ψυχοσωματικές και οι συναισθηματικές αντιδράσεις αλλά και η χαμηλή απόδοση γενικά είναι δυστυχώς αποτελέσματα αυτού του άγχους. Ο τεράστιος φόρτος πληροφοριών που πρέπει να επεξεργαστεί η μνήμη εργασίας του εγκεφάλου μας δυσκολεύει τη βελτίωσή μας στα μαθηματικά. Οι αγχωτικές σκέψεις καταλαμβάνουν τον χώρο της μνήμης μας καθιστώντας μας αδύναμους να επεξεργαστούμε την οποιαδήποτε πληροφορία. Έτσι και τα μαθηματικά προβλήματα παραγκωνίζονται και το άτομο μοιραία αποτυγχάνει θεωρώντας ότι είναι ανίκανο στα μαθηματικά.
Η λύση
Και πως νικά λοιπόν κανείς το Μαθηματικό άγχος; Αρκεί για πρώτο βήμα να παραδεχθούμε το άγχος μας είτε έχουμε ανάγκη να το κάνουμε εμείς είτε ακόμα και οι γύρω μας. Η αποδοχή είναι σπουδαία κίνηση και μας οδηγεί στη λύση του προβλήματος γρηγορότερα. Είναι σημαντική η ανάπτυξη της προσοχής μέσα στο μάθημα. Όση περισσότερη σημασία δίνει κανείς σε κάτι τόσο πιο οικείο του γίνεται. Σαφώς και η επανάληψη των όσων έμαθε είναι η πιο σωστή κίνηση μετέπειτα. Η εξάσκηση είναι επίσης αυτή που μας δίνει την άνεση της εμπειρίας πάνω σε οποιοδήποτε θέμα. Καλό είναι να δοκιμάζουμε συνεχώς τον εαυτό μας χωρίς τον φόβο μήπως κάνουμε λάθος. Τα λάθη είναι μια καλή ευκαιρία για να μάθουμε περισσότερα για τις αδυναμίες μας και να βελτιωθούμε.
Σίγουρα η σωστή οργάνωση στο μάθημα και στο διάβασμα θα συμβάλουν και αυτές με τη σειρά τους στη βελτίωση του άγχους. Όταν όλα βρίσκονται υπό έλεγχο είναι πιο δύσκολο για το άγχος να μας αποδιοργανώσει. Τέλος, μεγάλη σημασία για την προσωπική μας εξέλιξη παίζει ο τόπος με τον οποίο απευθυνόμαστε στον εαυτό μας. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η αυτοεμψύχωση καθώς μας βοηθάει να πιστέψουμε ότι θα τα καταφέρουμε. Τα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργούμε σαμποτάροντας τον εαυτό μας με αρνητικές σκέψεις στην πραγματικότητα δεν χρησιμεύουν σε τίποτα. Είναι προτιμότερο να αναπτύξουμε θετικές επιβεβαιώσεις για μας, όπως για παράδειγμα “πιστεύω ότι θα τα καταφέρω”. Το μαθηματικό άγχος είναι απλώς μία συνήθεια που ο καθένας μας μπορεί να αλλάξει, αν το επιθυμεί, αρκεί να το πιστέψει.
Τέλος…
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το άγχος δεν περιορίζεται σε καλούς ή κακούς μαθητές και δεν κάνει διακρίσεις. Κάθε μαθητής με άγχος χρειάζεται χρόνο για να αφομοιώσει τις νέες πληροφορίες και να ανταπεξέλθει στις αγχωτικές καταστάσεις. Η εμψύχωση από το περιβάλλον μάθησης αλλά και από τους οικείους είναι σημαντική. Το παν είναι η κατάλληλη παιδαγωγική αντιμετώπιση ώστε όλοι να έχουν την ευκαιρία να επιτύχουν ξεπερνώντας το μαθηματικό άγχος.
