Έχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια από την προβολή του κινηματογραφικού παραμυθιού, «Ο Ψαλιδοχέρης» του Τιμ Μπάρτον. Τα ζητήματα της συμμόρφωσης και της διαφορετικότητας που πραγματεύεται εξακολουθούν να είναι το ίδιο επίκαιρα τώρα, όσο και τότε.
Η ιστορία από την αρχή
Μια φορά κι έναν καιρό, σε ένα πολύ ατμοσφαιρικό αρχοντικό, ένας πολύ έξυπνος εφευρέτης ήθελε να δημιουργήσει από μια μηχανή κοπής μπισκότων ένα έξυπνο ανθρωποειδές ρομπότ. Το όνομα αυτού…Έντουαρντ Ψαλιδοχέρης (Johnny Depp). Και θα τα κατάφερνε αν τη στιγμή που του έβαζε χέρια, δεν τον προλάβαινε ο θάνατος, αφήνοντας το δημιούργημά του ημιτελές και εντελώς μόνο.
Έντουαρντ, ο Ψαλιδοχέρης
Έτσι, ο Έντουαρντ, αντί για χέρια έχει ψαλίδια και αντί για δάχτυλα έχει κοφτερές λεπίδες. Στοιχεία που εντείνουν ακόμα περισσότερο το φόβο καθότι με μία λάθος κίνηση θα μπορούσε να τραυματίσει θανάσιμα κάποιον. Έχει μια επιδερμίδα αρκετά χλωμή, σημάδια στο πρόσωπο, μαύρα περίεργα μαλλιά. κατάμαυρα ρούχα και λυπημένα μάτια. Παρόλο το αλλόκοτο παρουσιαστικό του, ο Έντουαρντ έχει προγραμματιστεί να έχει ευγενικούς τρόπους συμπεριφοράς.
Η ώρα της ανακάλυψης
Κάποια στιγμή, τον Έντουαρντ ανακαλύπτει, η κυρία Πεγκ η οποία τυχαία περνάει από το σπίτι του για να του πουλήσει καλλυντικά. Η ευγενική κυρία τον λυπάται που ζει αποκομμένος από τον κόσμο σαν ερημίτης και τον παίρνει μαζί της, φιλοξενώντας τον στο σπίτι της.
Βγαίνοντας έξω από το καβούκι
Τον γνωρίζει στους γείτονές της, προσπαθώντας μέσα από διάφορες εκδηλώσεις να τον εντάξει στην κοινωνία των προαστίων. Ο Έντουαρντ χρησιμοποιεί τα ψαλίδια του για να μορφοποιεί θάμνους σε διάφορα εντυπωσιακά σχήματα, ακόμα και να κόβει τα μαλλιά των κατοίκων σε ευφάνταστα σχέδια. Ο κοινωνικός περίγυρος έδειξε τρομερό ενδιαφέρον για τον Έντουαρντ γιατί τους έκανε να ξεχνιούνται από τη μονοτονία της καθημερινότητάς τους. Και όλα κυλούσαν ήρεμα μέχρι που ο Έντουαρντ αρχίζει να ερωτεύεται την Κιμ, την κόρη της Πεγκ.
Το φίδι – γειτόνισσα
Η Τζόις μια ηθικά ξεπεσμένη γειτόνισσα, σε σημείο, μιλάμε, γελοιοποίησης, αποπειράται να εξαναγκάσει τον Έντουαρντ σε ερωτική πράξη όμως εκείνος την απορρίπτει και το σκάει. Εκείνη, τότε βγάζει βρώμα ότι ο Έντουαρντ αποπειράθηκε να τη βιάσει και στρέφει ολόκληρη την πόλη εναντίον του.
«Το έκανα γιατί μου το ζήτησες»
Μετά από μια ληστεία, ύστερα από παρότρυνση της Κιμ, ο Έντουαρντ θα ενοχοποιηθεί και η ζωή θα αρχίσει να δυσκολεύει γι’ αυτόν. Η Κιμ θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται μέχρι που φτάνουν τα αισθήματα του Έντουαρντ γι’ αυτή. Το αγόρι της, ο Τζιμ που στην αρχή έβλεπε τον Έντουαρντ ως κάτι τραγελαφικό, θα αρχίσει να βλέπει ανταγωνιστικά τη σχέση της Κιμ με τον Έντουαρντ.
Τι εστί Τζιμ;
Ο Τζιμ είναι ο δημοφιλής άντρας της τοπικής κοινωνίας που κυκλοφορεί την πιο όμορφη κοπέλα. Ο Έντουαρντ στα μάτια του Τζιμ, καθρεφτίζεται απειλητικά γιατί είναι καλλιτέχνης και δημιουργεί μέσα από τα γλυπτά του, ομορφιά γύρω του. Όλος ο κόσμος ασχολείται με τον Έντουαρντ κι όχι με εκείνον.
Αμοιβαία τα αισθήματα;
Η Κιμ περισσότερο συμπονά τον περιθωριακό Έντουαρντ για την κατάστασή του και εντυπωσιάζεται με το τι μπορούν να δημιουργήσουν τα ψαλιδένια του χέρια. Μαγνητίζεται από τα έργα του, όπως μαγνητίζονται και όλοι οι άλλοι.
Δύο εναντίον ποιανού;
Προς το τέλος της ταινίας, ο Τζιμ εξοργίζεται όταν βλέπει την Κιμ να χορεύει στο χιόνι πλάι σε ένα όμορφο γλυπτό από πάγο του Έντουαρντ, γνωρίζοντας ότι έχει χάσει την αγάπη της λόγω των εγωιστικών του τρόπων. Ο Τζιμ αρχίζει να φωνάζει στον Έντουαρντ και να τον επικρίνει για τη διαφορετικότητά του. Ο Έντουαρντ σε πανικό κόβει κατά λάθος το χέρι της Κιμ και φεύγει.
Ώρα για εξομολογήσεις
Επιστρέφοντας στο σπίτι η Κιμ εκφράζει στον Έντουαρντ, τα αγαπητικά της συναισθήματα. Όμως ο θυμωμένος Τζιμ την ακολουθεί στο αρχοντικό και με πιστόλι προσπαθεί να πυροβολήσει τον Έντουαρντ. Η Κιμ προσπαθεί να εμποδίσει τον Τζιμ να βλάψει τον Έντουαρντ και ο Τζιμ τη σπρώχνει. Τότε ο Έντουαρντ οργίζεται και με τα ψαλίδια του μαχαιρώνει τον Τζιμ, μπροστά σε ένα γυάλινο παράθυρο. Αυτό από την ορμή, σπάει και το κορμί του Τζιμ πέφτει πάνω σε ένα γλυπτό χεριού από θάμνους.
Η χαμένη αθωότητα
Όλη η γειτονιά σοκαρισμένη από το θέαμα, μαζεύεται γύρω από το νεκρό σώμα του Τζιμ. Η Κιμ καταλαβαίνει ότι ο Έντουαρντ κι εκείνη κατάγονται από δύο διαφορετικούς και αγεφύρωτους κόσμους και δε θα μπορούσε να τον ξαναδεί. Αλλά κι ο Έντουαρντ καταλαβαίνει πια, ώριμος από αυτή την εμπειρία, το ίδιο πράγμα. Ο Έντουαρντ ακούει τελικά από την Κιμ, αυτό που ήθελε μια ζωή να ακούσει, ότι κάποιος τον αγαπάει.
Το μεγαλείο ενός Ψαλιδοχέρη
Η Κιμ παίρνει ένα εφεδρικό χέρι ψαλιδιού που βρισκόταν κάπου στο εργαστήριο του εφευρέτη και βγαίνει έξω, λέγοντας στον κόσμο ότι ο Τζιμ και ο Έντουαρντ σκότωσαν ο ένας τον άλλο. Η ταινία τελειώνει με το χιόνι που πέφτει στην πόλη. Στην πραγματικότητα, όμως, το χιόνι είναι ένα σημάδι ότι ο Ψαλιδοχέρης είναι ζωντανός. Το χιόνι είναι στην ουσία, πάγος από τα μεγάλα γλυπτά πάγου που ο Έντουαρντ φτιάχνει στο αρχοντικό του. Πριν έρθει ο Έντουαρντ στην πόλη, δεν είχε χιονίσει ποτέ. Μετά όμως την επίσκεψή του, κάθε χρόνο έρχεται το χιόνι. Παρόλη την ψυχρότητα που ένιωθε, ο Ψαλιδοχέρης συνέχιζε να δημιουργεί ακόμα ομορφιά, ξεγελώντας τη μοναξιά του.
Ένας Ψαλιδοχέρης ανάμεσά μας
Όλο το λάθος ξεκίνησε από την προσπάθεια της Πεγκ να «τοποθετήσει» τον Έντουαρντ στο δικό της κόσμο. Να τον αναμείξει σ’ αυτόν όπως αναμείγνυε τα χρώματα στις παλέτες της, προσπαθώντας να τον ταιριάξει. Πίσω από αυτή την ενέργεια μπορεί να βρίσκονται ευγενικά κίνητρα, π.χ. «για να μη μείνει κάποιος μόνος του».
Πόσο ακριβό είναι το αίσθημα του ανήκειν;
Το αίσθημα του ανήκειν είναι η επιθυμία να ανήκει κανείς κάπου, να αγαπά και να αγαπιέται, να ταιριάζει και να γίνεται αποδεκτός από μια ομάδα ή από την κοινωνία. Το ζήτημα εδώ είναι ότι ο Έντουαρντ, δεν έχει μετατραπεί σε άνθρωπο αλλά εξακολουθεί να είναι ένα ρομπότ με συγκεκριμένο λογισμικό. Οπότε, η όποια συμμόρφωση είναι ανεδαφική. Ο Έντουαρντ δε θα ταιριάξει γιατί δεν είναι ανθρώπινος. Είναι ρομπότ και λειτουργεί αλλιώς. Αν ο κόσμος είχε κατανοήσει εξαρχής ποιος ήταν ο Ψαλιδοχέρης και τον αποδεχόταν έτσι όπως είναι, δε θα κατέληγε η ταινία με φινάλε τραγικό.
Εδώ φρικιό, εκεί φρικιό…ποιο είναι το φρικιό;
Τα φρικιά σε αυτή την ιστορία είναι οι άνθρωποι που είναι τίγκα στα πάθη και τολμούν να φαντασιώνονται στο μπάρμπεκιου να κάνουν σεξ με ένα ρομπότ. Κάτι που στην τεχνητή νοημοσύνη του Έντουαρντ φαντάζει τρομακτικό και διεστραμμένο. Ή να ζηλεύουν ένα ρομπότ και να προσπαθούν να τον μειώσουν για να νιώσει κατώτερος τους. Όταν χαρακτηρίζουμε άσχημα τους άλλους επειδή είναι διαφορετικοί από εμάς, στην πραγματικότητα δείχνουμε πόση ασχήμια υπάρχει σε εμάς. Όσο ωραίο και να είναι το περιτύλιγμα, ποτέ να μην είμαστε σίγουροι για το τι κρύβεται από πίσω. Η αλήθεια μπορεί να είναι πολύ διαφορετική…
Πόσο ανοιχτοί είμαστε στο διαφορετικό;
Ο Έντουαρντ αρνείται αυτόν τον κόσμο, κόβοντας τα ρούχα που του φόρεσε η Πεγκ. Απορρίπτει αυτή την κοινωνία και δε θέλει να συμμορφωθεί. Η κοινωνία αρχίζει μέσα από τις συκοφαντίες της Τζόις να τον βλέπει σαν τέρας. Το πραγματικό όμως τέρας είναι η νοοτροπία των κατοίκων της τοπικής κοινωνίας. Ο Έντουαρντ δε μπορεί να τα βγάλει πέρα με την ανθρώπινη ψευτιά και παραπλάνηση και απομονώνεται στο σπίτι του.
Αθώος ή ένοχος;
Τελικά, η κατάσταση ξεφεύγει όταν ο ζηλιάρης φίλος της Κιμ την ακολουθεί στο αρχοντικό του Έντουαρντ. Ακολουθεί συμπλοκή και τελικά ο Έντουαρντ διαπράττει δολοφονία. Η αθωότητά χάνεται. Έχει μεταμορφωθεί σε τέρας από τις προκλήσεις και τις ενέργειες των άλλων. Ο Έντουαρντ προσπαθεί να αναμειχθεί με την κοινωνία και τελικά αποτυγχάνει. Δε μπόρεσε να συνδεθεί με κάποιο άλλο άτομο ή να γίνει σαν τους άλλους. Ο Έντουαρντ είναι διαφορετικός από οποιοδήποτε άλλο άτομο εξωτερικώς και εσωτερικώς και πλέον το ξέρει και ο ίδιος. Αν ο εφευρέτης κατάφερνε να του δώσει χέρια ίσως να του «έκλεβε» τη μοναδικότητά του. Και αυτή η μοναδικότητα είναι που τον έκανε διαφορετικό, γενναιόδωρο αλλά και μοναχικό.
Ο «Ψαλιδοχέρης» είναι η ενσάρκωση αυτού που λέει ο Dale Evans Lawrence:
«Τα Χριστούγεννα παιδί μου, είναι η αγάπη εν δράσει. Κάθε φορά που αγαπάμε, κάθε φορά που δίνουμε, είναι Χριστούγεννα».
