Ο ποιητής Θέσπις καταγόταν από το Δήμο Ικαρίας, (το σημερινό Διόνυσο) και σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ήταν ο πρώτος ηθοποιός και ο πατέρας της δραματικής τέχνης και του θεάτρου. Σύγχρονος του Σόλωνα και του Πεισίστρατου,ο Θέσπις ηταν ο πρώτος που εισήγαγε την τραγωδία στα Μεγάλα Διονύσια περίπου το 534 π.Χ. Εκείνη την εποχη την Αθήνα κυβερνούσε ο τύραννος Πεισίστρατος, ο οποίος ασκώντας φιλολαϊκή πολιτική ενίσχυσε τη λατρεία του θεού Διονύσου, καθιέρωσε τα «Μεγάλα ἤ ἐν ἄστει Διονύσια» και η τραγωδία εντάχθηκε στο επίσημο πλαίσιο της διονυσιακής γιορτής. Πηγές αναφέρουν πώς στους δραματικούς αγώνες του 536 π.Χ ο Θεσπις πήρε το πρώτο βραβείο.
Ο Θέσπις επινόησε τον εξάρχων του χορού δηλαδή τον πρωτοχορευτή ο οποίος έκανε διάλογο με το χορό και αποκρινόταν (αρχ. ὑπεκρίνετο) στις ερωτήσεις του, εξού και υποκριτής , δηλαδή ηθοποιός. Ο Θέσπις ανέβαζε τα έργα του έχοντας το πρόσωπό του χρισμένο με ψιμύθιο (μακιγιαρισμένο) και αργότερα επινόησε τη χρήση των προσωπείων, που τα κατασκεύαζε από ύφασμα. Η καινοτομία που εισήγαγε ο Θέσπις στο θἐατρο ήταν ο συνδυασμός του επικού στοιχείου δηλαδή του λόγου με το λυρικό δηλαδή τη μουσική. Απόροια της καινοτομίας αυτής αποτελεί η γἐννηση της τραγωδίας στην Αττική. Η μετάβαση από τον διθύραμβο που είχε τη μορφή τραγουδιού στον πεζό λόγο, το διάλογο ήταν άγνωστο μέχρι τότε στο θέατρο. Σε όλες τις παραστάσεις κυριαρχούσε ο διθύραμβος δηλαδή ένα αυτοσχέδιο χορικό, λατρευτικό και θρησκευτικό άσμα προς τιμή του Θεού Διόνυσου.
Ο Οράτιος, ο οποίος γράφει 500 χρόνια μετά την εμφάνιση του Θέσπη -υπολογίζεται ότι ο Θέσπις δίνει παραστάσεις ήδη από το 560 π.Χ. ενώ χωρίς να υπάρχουν έγκυρες αποδείξεις, θεωρείται οτι περιοδεύει και εκτός Αττικής. Έτσι λοιπόν, λέγεται ότι ο Θέσπις, που πρώτος συνέδεσε τ’ όνομά του με την τέχνη του θεάτρου, ταξίδευε μαζί με τον χορό του ξεκινώντας από την Ικαρία (περιοχή της Αττικής), κουβαλώντας τις αποσκευές του σ’ ένα κάρο. Αντίστοιχη αναφορά συναντάμε και στον Οβίδιο: «Ο Θέσπις πρώτος, μουτζουρωμένος με τρυγιά/ γύριζε με τούτη την εύθυμη τρέλα στα χωριά» Το κάρο, που προαναφέρθηκε, με το οποίο κουβαλούσε τις αποσκευές του δεν αποτελούσε μόνο μέσο μεταφοράς, αφού «το πίσω μέρος και το πάτωμά του μπορούσε να μετατρέπεται σε αυτοσχέδια σκηνή»
Μέσα από αυτή την σκηνική εξέλιξη προκύπτουν τα δύο πιο βασικά συστατικά στοιχεία του θεατρικού χώρου: η σκηνή και το προσκήνιο. Η σκηνή λειτουργεί ως χώρος αναπαράστασης ενώ το προσκήνιο συνδέεται με το χώρο δράσης των ηθοποιών. Εξ’ άλλου, η λέξη σκηνή στην ελληνική γλώσσα σημαίνει επίσης αντίσκηνο, δηλαδή κάτι το οποίο στήνεται και μετακινείται με την ίδια ευκολία. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι το περίφημο άρμα ήταν περισσότερο μία κινούμενη κατασκευή για να τιμηθούν οι θεοί παρά ένα μέσο μεταφοράς των περιοδευόντων ηθοποιών.
Σύμφωνα με πληροφορίες που συλλέγουμε απ’ τον Διοσκορίδη, τον Πλούταρχο, τον Κλήμη, τον Ευάνθιο κι ακόμ’ απ’ τον Αθήναιο, τον Διογένη τον Λαέρτιο και τη Σούδα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Θέσπις υπήρξε ο πατέρας της τραγωδίας και πιο συγκεκριμένα :
1) Ανακάλυψε το τραγικό είδος και δημιούργησε το τραγικό άσμα.
2) Επινόησε πρώτος τους σατύρους.
3) Χορογράφησε ο ίδιος τα έργα του.
4) Καθιέρωσε τον Πρώτο Υποκριτή.
5) Έβαψε το πρόσωπό του με φυσικές χρωστικές ουσίες και μετά έφτιαξε Προσωπεία από πανί, δηλαδή υφασματένιες μάσκες.
6) Πρόσθεσε στα διθυραμβικά τραγούδια τον πρόλογο και τις ρήσεις, δηλαδή τα πρώτα ομιλητικά μέρη.
Τη θεατρική του σταδιοδρομία την άρχισε πριν απ’ το 600 π.Χ.
Αν και ο Αριστοτέλης δεν τον αναφέρει καθόλου ούτε κι οι παλιότεροι συγγραφείς,όμως ο Αριστοφάνης στο τελευταίο επεισόδιο στους Σφήκες τον αναφέρει ως εκπρόσωπο της παλιάς τραγικής τέχνης. Τίτλοι και αποσπάσματα απ’ τα έργα του Θέσπη φτάσαν σε μας, αλλά σίγουρα όχι γνήσια. Κατά τη Σούδα είναι: Άθλα Πελίου ή Φορβάς, Ιερείς, Ήμίθεοι, Πενθεύς. Για το πόσο σημαντικός ήταν ο Θέσπις μπορεί να το καταλάβει κανείς από το γεγεονός ότι κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα κυκλοφορούσαν με τ’ όνομά του νόθα έργα.
Το πόσο σημαντική είναι η τραγωδία, ορίζεται από τον ορισμό που της έδωσε ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του “Τραγωδία ουν εστίν μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα, την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν”
Είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση (δηλ. αναπαράσταση επί σκηνής) πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό (“γλυκό” ή “διανθισμένο”, στην κυριολεξία), τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα”.
Αναμφισβήτητα το πρόσφορο έδαφος της Αττικής, οι κλιματολογικές συνθήκες, η μεταφορά στη σκηνή της καθημερινότητας των Αθηναίων, αλλά και οι δημοκρατικοί θεσμοί, οδήγησαν στην διαμόρφωση της τραγωδίας. Στην πορεία του χρόνου η τραγωδία, μέσω της λυρικής ποίησης, της ρητορείας και του φιλοσοφικού λόγου εξελίχθηκε σε ένα νέο είδος με δικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Αν και η προέλευση της τραγωδίας είχε καθαρά θρησκευτικό χαρακτήρα, τα θέματα της δεν είχαν σχέση με το Διόνυσο. Στα εξωτερικά της χαρακτηριστικά η τραγωδία δεν απαρνήθηκε ποτέ το διονυσιακό της χαρακτήρα.Tη σύνδεση της τραγωδίας με τη λατρεία του Διονύσου μαρτυρεί και το θέατρο προς τιμήν του (Διονυσιακό), στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, που σώζεται μέχρι σήμερα και η δομή του αποτέλεσε το πρότυπο για όλα τα μεταγενέστερα αρχαία θέατρα.
Θ Θέσπις δίκαια κατέχει τη θέση του πατέρα της τραγωδίας, αφού πρόσθεσε στα διθυραμβικά τραγούδια τους τον πρόλογο και τις ρήσεις δηλαδή τα πρώτα ομιλητικά μέρη, και επινόησε της υφασμάτινες μάσκες. Ο Θέσπις ήταν που διαμόρφωσε την πρώιμη τραγωδία και καθιέρωσε τις τραγικές παραστάσεις ως αναπόσπαστο μέρος της αθηναϊκής λατρείας του Διονύσου.
Πηγές
-Θέσπις Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%AD%CF%83%CF%80%CE%B9%CF%82 τελεταία πρόσβαση 20/2/21
-Θέσπις: Ο πατέρας της δραματικής τέχνης, του θεάτρου και ο πρώτος ηθοποιός 25/11/20 -Ανακτήθηκε από https://www.catisart.gr/thespis-o-efeyretis-tis-tragodias-kai-o-protos-ithopoios/ τελευταία πρόσβαση 20/2/21
-Ο Θἐσπις και η γέννηση της τραγωδίας –Ανακτήθηκε από https://www.mytheatro.gr/thespis-gennisi-tragodias/τελευταία πρόσβαση 20/2/21
–Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας (Α, Β, Γ Γυμνασίου) –Ανακτήθηκε από http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2336/Istoria-tis-Archaias-Ellinikis-Grammateias_A-B-G-Gymnasiou_html-apli/index2a_1.html τελευταία πρὀσβαση 20/2/21
—Θέσπις ο πρώτος ηθοποιός Βιογραφίες -Θέατρο-Κινηματογράφος –Ανακτήθηκε από https://www.sansimera.gr/biographies/2505 τελευταία πρόσβαση 20/2/21
