William Shakespeare λοιπόν. Ένα όνομα γνωστό στους περισσότερους και μια πολύ γενική ιδέα γύρω από αυτό. Στην ερώτηση «Ποιος ήταν ο William Shakespeare;», η απάντηση φαντάζει απλή. «Ήταν θεατρικός συγγραφέας, από τους καλύτερους ίσως Άγγλους θεατρικούς συγγραφείς που έχουν περάσει ποτέ». Και σε μια περισσότερο ολοκληρωμένη απάντηση πιθανόν να αναφερθούν και κάποιοι τίτλοι έργων του. Όμως, αρκεί μια τέτοια απάντηση για να περιγράψεις τον William Shakespeare;
Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο, έχουμε στη διάθεσή μας έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών για τον Shakespeare (με μόνη εξαίρεση τις πληροφορίες για την ιδιωτική του ζωή οι οποίες είναι περιορισμένες). Παίρνοντας, λοιπόν, αυτό ως δεδομένο, αναρωτιέμαι το εξής: Κατά πόσο έχει νόημα ένα ακόμη άρθρο με πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Shakespeare; Έτσι λοιπόν, στις παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα ταξίδι στην προσωπικότητα και τη φαντασία του και όχι μια ακόμη παρουσίαση βιογραφικών και συγγραφικών στοιχείων. Φυσικά, όσοι δεν γνωρίζουν αρκετά τον William Shakespeare και θέλουν να τον ανακαλύψουν μπορούν να αναζητήσουν οποιαδήποτε πληροφορία επιθυμούν πολύ εύκολα, πληκτρολογώντας το όνομα του στη μηχανή αναζήτησης.
Το φαινόμενο William Shakespeare
Υπήρξε πράγματι φαινόμενο ο Shakespeare; Κι αν ναι, τι ήταν αυτό που μας επέτρεψε να τον χαρακτηρίσουμε έτσι; Μην περιμένετε γραμμένη κάποια απάντηση. Αν ήταν τόσο απλό, τότε σίγουρα θα ξεκινούσα το άρθρο αυτό με την λέξη «φαινόμενο»!
Έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο στην ηλικία περίπου των 28 ετών. Πρόκειται φυσικά για νεαρή ηλικία και αναγνωρίζουμε τη σημαντικότητα του γεγονότος αυτού, μα δυστυχώς δεν αρκεί.
Ο Shakespeare αναμφισβήτητα ήταν απολύτως δημιουργικός, πράγμα που μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς με την ανάγνωση των έργων του τα οποία είναι τόσο πολυποίκιλα (και σε μορφή αλλά και σε περιεχόμενο) που σε κάνουν να σκεφτείς το πώς δύναται, και με μεγάλη ευκολία μάλιστα, να μεταφέρει και να μεταφέρεται σε πρόσωπα και καταστάσεις που διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους. Κάθε φορά που ξεκινούσε να γράψει ένα έργο ήταν απόλυτα προετοιμασμένος, έχοντας μελετήσει όλες τις πτυχές του από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωσή του. Σύμφωνα με τον Peter Brook, ο Shakespeare άρχιζε πάντα να γράφει ένα έργο έχοντας στο νου του μία ιστορία και είχε ανά πάσα ώρα και στιγμή συνείδηση όχι μόνο της ίδιας της πράξης αλλά και των σχέσεων που συνδέονταν με αυτήν την πράξη, σε έναν ατελείωτο αριθμό επιπέδων.
Αυτό ακριβώς αιτιολογεί και την ταχύτητα με την οποία έγραφε ο Shakespeare τα έργα του, η οποία είναι πρωτοφανής για τα δεδομένα της εποχής. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πως μέσα σε περίπου δυο δεκαετίες έγραψε 38 θεατρικά έργα, 154 σονέτα και πολλά ποιήματα.
(Επι)κριτικοί
Ο William Shakespeare, όπως και κάθε πρόσωπο τέτοιας εμβέλειας και αποδοχής, αποτελεί πάρα πολύ συχνά θέμα έρευνας τόσο στο επίπεδο της προσωπικότητας όσο και σε αυτό της εργογραφίας. Πολλές μελέτες, πολλές ερμηνείες και ακόμα πιο πολλές… παρερμηνείες. Αν ο ίδιος ο Shakespeare εκμεταλλευόταν τον χρόνο τον οποίο εμείς σήμερα επενδύουμε ώστε να αναλύσουμε την κάθε λέξη που υπάρχει στα έργα του, τότε σίγουρα η εργογραφική του παραγωγή θα ήταν διπλάσια από την ήδη υπάρχουσα!
Για πολλούς ο William Shakespeare αποτελεί μια φυσική μεγαλοφυΐα, ένα αντικείμενο λατρείας, έναν εθνικό ποιητή. Για κάποιους άλλους, όμως, η γραφή του μπορεί να χαρακτηριστεί από παρωχημένη μέχρι και πρωτόγονη. Όσοι εντοπίζουν στοιχεία που δικαιολογούν τους χαρακτηρισμούς αυτούς ξεχνούν κάποια βασικά δεδομένα. Ο Shakespeare σε κάθε έργο του δημιουργεί χαρακτήρες και καταστάσεις μοναδικές, που δεν ταυτίζονται με κανένα άλλο δικό του έργο. Ο Άμλετ, ο Ριχάρδος, ο Ρωμαίος, η Ιουλιέτα, ο Μάκβεθ είναι μοναδικοί ήρωες, αποτελούν προσωπικότητες ξεχωριστές με δικά τους χαρακτηριστικά. Είναι όλοι δημιουργήματα της φαντασίας του ποιητή. Ο ποιητής τους έφτιαξε έτσι όπως ήθελε αυτός να είναι, όχι όπως, ίσως, να τους περιμέναμε εμείς. Όταν, λοιπόν, ο ίδιος ο Shakespeare πλάθει τα έργα του με απόλυτη μοναδικότητα, δεν μπορούμε εμείς να εκφράσουμε μια γενική θεώρηση γύρω από τους ήρωες και τις καταστάσεις που ζουν. Και ο λόγος είναι ότι όλοι ζουν διαφορετικές συνθήκες, στις οποίες φυσικά αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο. Για αυτό, όταν θέλουμε να ερμηνεύσουμε τον Shakespeare, πρέπει να δούμε τα πράγματα με έναν τρόπο πιο ευρύ, πιο ανοιχτό και λαμβάνοντας υπόψη φυσικά την μοναδικότητα κάθε προσώπου.
Τελικά;
Μετά από όλα αυτά, εύκολα καταλαβαίνουμε την πολυπλοκότητα του έργου του William Shakespeare, το οποίο καθώς συνεχίζει να είναι στο προσκήνιο σε παγκόσμια κλίμακα, εξακολουθεί να αποτελεί θέμα προς συζήτηση σε πολλούς κύκλους ανθρώπων και παρά το πέρασμα τόσων αιώνων δεν έχει ακόμη εξαντληθεί. Συνεπώς ναι, ο William Shakespeare αποτελεί φαινόμενο. Όχι επειδή έγραψε πολλά κι επιτυχημένα έργα, ούτε επειδή είναι ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του σύγχρονου θεάτρου. Αλλά γιατί έδωσε στους ήρωές του ψυχή, όχι απλά ζωή.
Πηγές:
Βικιπαίδεια, Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια “William Shakespeare”
Brook, P. (2016). Ας θυμηθούμε τον Σαίξπηρ … και ας τον ξεχάσουμε! UK: ΚΟΑΝ
