Μάρτιος. Ο μήνας που σηματοδοτεί το τέλος της αποκριάς. Το βακχικό κλίμα μέθης και διασκέδασης που επικρατούσε, το διαδέχεται ο ορθολογισμός της άνοιξης και μαζί της το κλίμα ευαισθητοποίησης για την 6η Μαρτίου γνωστή και ως μέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού ή bullying. Κι ενώ ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί την κυριότερη μορφή εκφοβισμού, δεν θα πρέπει παρά να αναδείξουμε και τις βασικότερες πτυχές εκφοβισμού στην κοινωνία.
Δεν είναι λίγα τα κρούσματα του φαινομένου για να μεταπηδήσει από ένα εθνικό σε ένα διεθνές επίπεδο και αυτό
ματα να καταστεί παγκόσμιο πρόβλημα.
Η πανδημία, λοιπόν, του φαινομένου δεν έχει φύλο φυλή ή χρώμα. Αντίθετα, οι πιθανότητες να έχουμε δεχθεί ή να γίνουμε θύτες μπουλινγκ στη ζωή μας αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο σε μία κλίμακα πιθανοτήτων.
Advertising
Πριν όμως κληθούμε να δράσουμε κατασταλτικά εναντίον του θα πρέπει να το προσδιορίσουμε εξετάζοντας τις εκφάνσεις του στο δημόσιο και ιδιωτικό χώρο.
Με τον όρο bullying, λοιπόν, ή -στη ελληνοποιημένη μορφή του – εκφοβισμό, θεωρούμε όλα εκείνα τα φαινόμενα κατά τα οποία υπάρχει εκούσια και μεμονωμένη ή επαναλαμβανόμενη πρόκληση συναισθηματικής, λεκτικής ή σωματικής βλάβης από έναν ή περισσότερους θύτες σε ένα σύνολο ή μεμονωμένα θύματα. Ο εκφοβισμός μπορεί να ξεκινήσει από το λεκτικό επίπεδο και να κορυφωθεί στο σωματικό ή και το αντίθετο. Ως φαινόμενο χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα αφού οι ελευθερίες που παραχωρεί ο θύτης στο θύμα και οι έντονες εναλλαγές στις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα τους μπορούν να δώσουν διαφορετική τροπή στη μορφή του χωρίς να μπορούν να καθορίσουν ή να προβλέψουν την τελική του μορφή.
«Κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να νιώσεις
κατώτερος δίχως τη συγκατάθεση σου» Ε. Ρούζβελτ
Advertising
Σύμφωνα, βέβαια, με το ΚΙΑ (Κεντρικό Ιατρείο Αθηνών) για να αποφύγουμε την υπεργενίκευση του φαινομένου, ο εκφοβισμός δεν είναι:

- Οι περισσότερες συμπεριφορές bullying εκδηλώνονται στο Γυμνάσιο από ότι στο Λύκειο.
- Τα αγόρια είναι λιγότερο πιθανόν να αναφέρουν περιστατικά bullying από ότι τα κορίτσια.
- Συνήθως τα κορίτσια ασκούν bullying σε ομάδες ενώ τα αγόρια -κυρίως- μεμονωμένα.
- Τα περισσότερα κρούσματα σχολικού bullying εκδηλώνονται στο σχολείο εντός της τάξης, λιγότερα εντός των εγκαταστάσεων του σχολείου και ακόμη λιγότερα μέσα στα σχολικά λεωφορεία.
- Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές αντιλαμβάνονται μονάχα 1 στα 25 περιστατικά bullying που μπορεί να εκδηλωθούν στο χώρο του σχολείου.
- Ένα μέσο επεισόδιο bullying διαρκεί 37 δευτερόλεπτα.
Σύμφωνα πάλι με το Nevroenorasi και όσον αφορά τα εγχώρια στατιστικά:
Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα της έρευνας για τον σχολικό εκφοβισμό (2015)
Οι συμμετέχοντες ήταν 3.682 μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και 31.602 μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εκ των οποίων το 65% έχουν υπάρξει μάρτυρες σχολικού εκφοβισμού σε βάρος συμμαθητή τους.
- Το 29% των μαθητών έχει ασκήσει βία σε βάρος συμμαθητή τους σε ήπια – μέτρια συχνότητα.
- Το 10% των μαθητών έχουν υπάρξει θύματα ενδοσχολικής βίας από τους συμμαθητές τους ή από παιδιά μεγαλύτερων τάξεων.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση σε 41 κράτη στην εκδήλωση φαινομένων σχολικού εκφοβισμού στην Ευρώπη, με ποσοστό 32% (Huffington Post)
Σημαντική είναι και η Πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων-μαθητών (2018). Μπορείτε να την κατεβάσετε, εδώ.
Cyber-bullying: Ένας σύγχρονος τύπος εκφοβισμού είναι και ο διαδικτυακός. Κι ενώ όλοι μας συμφωνούμε πως η συμβολή και ο αντίκτυπος της τεχνολογίας στη ζωή μας είναι αναντικατάστατος, δεν μπορούμε από την άλλη να αρνηθούμε το κακό που έχει προξενήσει και πόσο ευάλωτους μας έχει κάνει μέσω της συνεχούς έκθεσης και τον διαμοιρασμό της προσωπικής μας ζωής σε κάθε είδους μέσο και δίκτυο. Το κυριότερα χαρακτηριστικά του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι η ευρύτητα και η ταχύτητα διάδοσης τους όπως και η δυσκολία ανίχνευσης της πηγής εκφοβισμού.
Advertising
«Θα προτιμούσα να ήμουν ένα τίποτα
από το να προξενήσω κακό σε κάποιον» Α. Λίνκολν
Σύμφωνα με το οργανισμό StopBullying, τα κυριότερα μέσα εκδήλωσης του, είναι:
- Κοινωνικά δίκτυα (facebook, instagram, snapchat και tiktok)
- Τα μηνύματα κειμένου και μηνύματα μέσω εφαρμογών στο κινητό ή το τάμπλετ
- Τα άμεσα μηνύματα και το διαδικτυακό chatting
- Online φόρουμ, chat rooms και πίνακες μηνυμάτων, όπως το Reddit
- Online κοινότητες παιχνιδιών
Ενώ όπως σημειώνει το National Centre against Bullying, μπορεί να περιλαμβάνει ως πρακτική:
- υβριστικά ή βλαβερά μηνύματα, emails ή δημοσιεύσεις, φωτογραφίες ή βίντεο
- εσκεμμένος αποκλεισμός ατόμων online
- κακόβουλα κουτσομπολιά ή φήμες
- υπόδηση άλλων ατόμων ή χρήση των λογαριασμών τους
Στο cyberbullying το μεγαλύτερο ποσοστό παρατηρείται στην Ρουμανία με 37,3%, ενώ η Ελλάδα είναι 2η με 26,8% (Huffington Post)
Bullying λόγω φύλου: Η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης ήδη από το σπίτι, τα υψηλά ποσοστά ρατσισμού και προκατάληψης απέναντι σε ό,τι φαντάζει διαφορετικό, η άγνοια απέναντι στο πολυεπίπεδο φάσμα της σεξουαλικότητας και του προσανατολισμού, οδηγούν συχνά στην εμφάνιση και την όξυνση του σεξιστικού, ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού.
Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ) σε συνεργασία με το Πολύχρωμο Σχολείο:
Το 71% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα παιδιά που δεν ανταποκρίνονται στη στερεοτυπική εικόνα ενός κοριτσιού ή αγοριού δέχονται συνήθως εκφοβισμό
38% των εκπαιδευτικών εκδηλώνουν συγκαλυμμένο εκφοβισμό σχολιάζοντας αρνητικά πίσω από την πλάτη τους παιδιά που δεν έχουν την τυπική συμπεριφορά αγοριού ή κοριτσιού, που δεν ανήκουν δηλαδή στον ””μέσο όρο”’
28%, των θυτών, επιτίθενται σε συνομηλίκους τους για τη διαφορετικότητά τους λέγοντας συνήθως κάτι περιπαικτικό μπροστά τους»
Το 40% των μαθητών, συνηθίζουν να αποκαλούν άλλους συμμαθητές τους με χαρακτηρισμούς, όπως «γκέι», «αδερφή», «λεσβία», «αντρογυναίκα» και άλλες παρόμοιες λέξεις με αρνητικό περιεχόμενο
Το 47% των μαθητών, επικρίνουν άλλους συμμαθητές τους ή συμμαθήτριές τους λέγοντάς τους αντίστοιχα «να μη συμπεριφέρονται σαν κορίτσια (σε αγόρια) ή σαν αγόρια (σε κορίτσια)»
Το 55% των μαθητών γίνονται δέκτες ύβρεων και προσβολών που δεν σχετίζονται απαραιτήτως με τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα
«Η ανοχή αποτελεί σιωπηλή συναίνεση» Β. Ζιώγα
Advertising
Εργασιακό bullying (mobbing): ένας ακόμα χώρος εκδήλωσης του εκφοβισμού, δεν παύει να είναι και ο χώρος εργασίας. Τα τελευταία χρόνια ειδικότερα και με την έξαρση της κρίσης, η καταπίεση, το άγχος, οι ευθύνες, ο θυμός και ο υπέρμετρος ανταγωνισμός στον χώρο εργασίας, τείνουν να μεταβάλλουν τις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων όπως και μεταξύ εργοδοτών-εργαζομένων δίνοντας χώρο σε φαινόμενα εκφοβισμού. Ο εκφοβισμός έναντι των γυναικών θεωρείται ένα από τα πιο συνηθισμένα είδη εργασιακού bullying.
Κατά το CSII, μεταξύ των βασικών τρόπων εκδήλωσης, είναι:
- Να είναι κάποιος αγενής ή εχθρικός
- Να φωνάζει ή να βρίζει
- Να μιλάει υποτιμητικά
- Να κριτικάρει συνεχώς
- Να έχει αλαζονική συμπεριφορά
- Να καταστρέφει αντικείμενα ή προϊόν δουλειάς κάποιου
- Να διαδίδει φήμες
- Να περιθωριοποιεί κάποιον
- Να του επιτίθεται σωματικά
Τι μπορείς να κάνεις;
Μη γίνεις εσύ το πρόβλημα. Μη γίνεις και συ θύτης. Η λύση δεν κρύβεται στο να μιμηθείς το παράδειγμα του θύτη ούτε όμως να συνεχίσεις να δέχεσαι ή να ενθαρρύνεις με την παθητικότητα σου τον εκφοβισμό.
Απευθύνσου σε κάποιον μεγαλύτερο αν είσαι μαθητής ή φοιτητής και στον υπεύθυνο σου αν είσαι εργαζόμενος ενώ η βοήθεια των αρχών και ειδικότερα της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος όπως και της Αστυνομίας κρίνεται καθοριστική όταν το bullying δρα βλαπτικά για το άτομο. Το bullying, άλλωστε, ποινικοποιείται βάσει νόμου οδηγώντας σε φυλάκιση 6 μηνών τόσο του θύτη όσο και των συνυπεύθυνων που αμελούν/ παραμελούν τα καθήκοντα τους.
Μίλησε. Υπάρχουν πάντα άνθρωποι για να μιλήσεις γύρω σου. Το μυστικό είναι, να μην το κρατήσεις για τον εαυτό σου, όσο προσβλητικό κι αν είναι. Η καλύτερη σου φίλη, η οικογένεια σου, οι συνάδελφοι με τους οποίους δεν κάνατε μέχρι τότε παρέα αλλά θα είναι εκεί για σένα, οποιοσδήποτε εκεί έξω μπορεί να σε βοηθήσει αν του ανοίξεις την καρδιά σου και ζητήσεις βοήθεια. Αν, βέβαια, νιώθεις πως κανείς δεν σε καταλαβαίνει, υπάρχουν τηλεφωνικές γραμμές ειδικών στις οποίες μπορείς να απευθυνθείς ακόμη και ανώνυμα όλο το 24ωρο. Μάθε περισσότερα εδώ.