Η 21η Σεπτεμβρίου είναι η Διεθνής Ημέρα της Ειρήνης. Καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1981 και από το 2001 γιορτάζεται κάθε χρόνο σε αυτήν την σταθερή ημερομηνία. Η ειρήνη όμως, δεν βασιλεύει σχεδόν ποτέ στον κόσμο. Ο πόλεμος είναι συνυφασμένος με το ανθρώπινο γένος και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του. Στα δικά μας μάτια, των κοινών ανθρώπων, δεν παύει να είναι ο απόλυτος παραλογισμός. Για αυτούς όμως που τον διεξαγάγουν, είναι το «λογικό» παρεπόμενο των στοχεύσεων και επιδιώξεων τους. Είναι «η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα» (Κλαούζεβιτς). Κι αν «πολιτική είναι ο αναίμακτος πόλεμος, τότε πόλεμος είναι η αιματηρή πολιτική» (Μάο).
Με το τέλος και του Ψυχρού πολέμου, η κλασική μορφή του πολέμου, η «διακρατική», τείνει να εκλείψει. Εξάλλου, ένας συμμετρικός πόλεμος μεταξύ ισοδύναμων πάνω κάτω κρατών και με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών καινοτομιών, θα μπορούσε να γενικευθεί, αλλά και να αφανίσει μέρος της ανθρωπότητας. Τις τελευταίες δεκαετίες, ο πόλεμος «αποκρατικοποιείται». Τα κράτη δεν έχουν πλέον το μονοπώλιο του. Την «Ιδιωτικοποίηση» του αναλαμβάνουν παρακρατικοί δρώντες. Αυτοί μπορεί να είναι τοπικοί οπλαρχηγοί, εταιρείες μισθοφορικών στρατών και φυσικά τα δίκτυα της διεθνούς τρομοκρατίας. Οι νέες αυτές μορφές πολέμου, έχουν αποτυπωθεί με τον όρο «οι Νέοι Πόλεμοι». Μαίνονται για χρόνια ολόκληρα σε μεγάλες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, στην ανατολική Ασία, αλλά και την Λατινική Αμερική. Ενώ βεβαίως, η «υπερεθνική τρομοκρατία» έχει λάβει πλέον παγκόσμιες και ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Γιατί όμως οι περισσότεροι τους αγνοούμε; Ίσως, θεωρούμε πως δεν μας αφορούν. Όμως ήδη μας έχουν χτυπήσει την πόρτα. Εντυπωσιακά τρομοκρατικά χτυπήματα στην καρδιά του Δυτικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρώπης. Τεράστιες προσφυγικές ροές από τον πολυμέτωπο πόλεμο στη Συρία. Αυτά είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι «Νέοι Πόλεμοι», είναι κατά βάση λοιπόν ενδοκοινωνικοί και υπερεθνικοί. Τα κίνητρα τους δεν είναι σαφή. Είναι ένα συνονθύλευμα θρησκευτικών, φυλετικών, εθνοτικών και κοινωνικών διαφορών. Είναι όμως για ορισμένους και ένας τρόπος πλουτισμού και αναρρίχησης στην εξουσία. Οι νέοι «επιχειρηματίες του πολέμου», μπορεί να θησαυρίσουν εκμεταλλευόμενοι την παραοικονομία της παγκοσμιοποίησης: εμπόριο όπλων, ναρκωτικών, ανθρώπων, πολύτιμων λίθων, λεηλασία του ορυκτού πλούτου, καταλήστευση της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας.
Στους «Νέους Πολέμους» κυριαρχεί η φρίκη και η ωμότητα. Οι διεθνείς Συμβάσεις για τον πόλεμο δεν έχουν καμία σημασία. Οι άμαχοι πληθυσμοί είναι τα πρώτα θύματα, αλλά και η «ασπίδα προστασίας» των αντιμαχόμενων πλευρών, έναντι της διεθνούς κοινότητας. Τα δε παιδιά – πολεμιστές, αποτελούν τη νέα αιχμή του δόρατος. Χαρακτηριστικός ο συμβολισμός στρατολογημένων παιδιών, που δεν είχαν καμία προοπτική εξέλιξης. Τώρα, περήφανα με το καλάσνικοφ στο χέρι και φορώντας γυαλιά ηλίου δυτικού τύπου (ray ban), ποζάρουν στα διεθνή δίκτυα, εκπληρώνοντας φαντασιώσεις παντοδυναμίας. Η πολεμική βία λοιπόν είναι παρούσα και μάλιστα με τις πιο άγριες μορφές της. Ενδεικτικά παραδείγματα, αυτών των «νέων μορφών πολέμου» που έχουν λάβει χώρα τις τελευταίες δεκαετίες, είτε έχουν λήξει, είτε συνεχίζονται ακόμη, είναι: ο πόλεμος της Βοσνίας μετά το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, Αφγανιστάν, Αγκόλα, Κογκό, Λίβανος, Ρουάντα, Σιέρα Λεόνε, Ανατολικό Τιμόρ, Σουδάν, Λωρίδα της Γάζας και Δυτική Όχθη, Κολομβία και πολλά ακόμη…
Το θέμα φυσικά δε μπορεί να εξαντληθεί εδώ. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ευανάγνωστο βιβλίο «οι Νέοι Πόλεμοι: Νέοι Εχθροί και Νέες Μορφές Πολέμου», Χέρφριντ Μύνκλερ, εκδόσεις Καστανιώτη, προσφέρεται για περαιτέρω μελέτη.
Κλείνοντας και με αφορμή την παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης, παραθέτουμε ορισμένα αποφθέγματα για τον Πόλεμο και την Ειρήνη:
- «τη μέρα που η δύναμη της αγάπης θα υπερνικήσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη» (Μαχάτμα Γκάντι, 1869 – 1948, Ινδός Ηγέτης)
- «αν θέλεις την ειρήνη, να προετοιμάζεσαι για τον πόλεμο» (Βιργίλιος, 70 – 19 π.Χ., Λατίνος ποιητής)
- «μια άδικη ειρήνη, είναι προτιμότερη από έναν δίκαιο πόλεμο» (Κικέρωνας, 106 – 43 π.Χ., Ρωμαίος πολιτικός και ρήτορας)
- «η πολιτική είναι αναίμακτος πόλεμος. Ο πόλεμος είναι αιματηρή πολιτική» (Μάο Τσε Τουνγκ, 1893 – 1976, Κινέζος Ηγέτης)
- «η τρομοκρατία είναι ο πόλεμος των φτωχών και ο πόλεμος είναι η τρομοκρατία των πλουσίων» (Peter Ustinov, 1921 – 2004, Βρετανός ηθοποιός)
- «είτε ο η ανθρωπότητα θα τελειώσει με τους πολέμους, είτε οι πόλεμοι θα τελειώσουν την ανθρωπότητα» (Τζων Κέννεντυ, 1917 – 1963, Αμερικανός Πρόεδρος 1960 – 1963)
- «πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα» (Κλαούζεβιτς, 1780 – 1831, Πρώσος θεωρητικός της στρατηγικής και του πολέμου)
- «ο πόλεμος εναντίον μιας ξένης χώρας συμβαίνει μόνο όταν οι τάξεις με το χρήμα, εκτιμούν ότι θα βγάλουν κέρδος από αυτόν» (George Orwell, 1903 – 1950, Βρετανός συγγραφέας)
- «στην ειρήνη, οι γιοι θάβουν τους πατεράδες τους. Στον πόλεμο, οι πατεράδες θάβουν τους γιους» (Ηρόδοτος, 480 – 420 π.Χ., Έλληνας Ιστοριογράφος)
- «δεν γνωρίζω κανέναν λαό που να πλούτισε ύστερα από νίκη σε έναν πόλεμο» (Βολταίρος, 1694 – 1778, Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας)
- «το κακό με την εκπαίδευση των παιδιών, είναι ότι οι αναμνήσεις των πολέμων γράφονται από αυτούς που δεν σκοτώθηκαν στον πόλεμο» (Louis Scutenaire, 1905 – 1987, Βέλγος σουρεαλιστής)
- «μόνο οι νεκροί έχουν δει το τέλος του πολέμου» (George Santayana, 1863 – 1952, Ισπανό – Αμερικανός Φιλόσοφος)
- «ο πόλεμος είναι πόλεμος ανθρώπων. Η ειρήνη είναι πόλεμος ιδεών» (Βίκτωρ Ουγκώ, 1802 – 1885)
- «η θεωρία μου είναι ότι η θεμελιώδης πηγή συγκρούσεων στον κόσμο δεν θα είναι πρωτίστως ιδεολογική ή οικονομική. Οι μεγάλοι διχασμοί και οι κύριοι λόγοι συγκρούσεων στην ανθρωπότητα, θα είναι πολιτισμικοί» (Samuel P. Huntington, 1927 – 2008, Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας)
- «επί γης ειρήνη» θα σήμαινε το τέλος του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε» (Joseph Heller, 1923 -–1999, Αμερικανός συγγραφέας)