Ο Αμερικανός Έντουαρντ Χόπερ ίσως είναι ο μοναδικός ζωγράφος που συνδέεται τόσο άμεσα με την μοναξιά του ανθρώπου. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί από εμάς ταυτιστήκαμε με το έργο του κατά την περίοδο της καραντίνας. Μοναχικοί άνθρωποι που κοιτάζουν τον χαοτικό έξω κόσμο ή εντός τους, πίσω απ’ τα παράθυρα των πόλεων, κι άνθρωποι αποξενωμένοι στο πλήθος, χαρακτηρίζουν μεγάλο μέρος του έργου του. Αναμφίβολα οι πίνακες του Χόπερ είναι παγκόσμιοι και διαχρονικοί όσο και η μοναξιάς μας.
Ένας μικρός διανοούμενος
Ο Έντουαρντ Χόπερ γεννήθηκε στις 22 Ιουλίου του 1882, στο Νιάκ της Νέας Υόρκης σε μια μεσοαστική οικογένεια. Οι γονείς του ήταν Ολλανδικής καταγωγής και διατηρούσαν κατάστημα πώλησης ξηρών προϊόντων. Η οικογένεια είχε οικονομική άνεση και ο Έντουαρντ μαζί με την αδελφή του Μάριον έζησαν όμορφα παιδικά χρόνια, χωρίς στερήσεις.
Οι γονείς των παιδιών ήταν λάτρεις της τέχνης και μετέδωσαν την ίδια αγάπη και το ενδιαφέρον και στα παιδιά τους, επηρεάζοντας έντονα την προσωπικότητά τους και ιδιαίτερα του μικρού Έντουαρντ. Έτσι, δεν έλειπαν οι θεατρικές παραστάσεις, οι συναυλίες και οι επισκέψεις σε μουσεία από την καθημερινότητά τους. Η ανατροφή του Έντουαρντ Χόπερ αλλά και το περιβάλλον της μικρής πόλης που μεγάλωσε τον κατεύθυναν από νωρίς στον δρόμο της ζωγραφικής αλλά και της εσωστρέφειας.
Ως έφηβος βοηθούσε συχνά στην οικογενειακή επιχείρηση αλλά εκείνο που κέρδιζε τον χρόνο του ήταν το διάβασμα, οι μοναχικές βόλτες και τα σχέδια στο χαρτί, γι΄αυτό ο πατέρας του τον είχε χαρακτηρίσει ως έναν μικρό διανοούμενο. Οι γονείς του αγοριού αν και ακολουθούσαν τις αυστηρές αρχές των Βαπτιστών, δεν απέτρεψαν τον γιό τους απ’ το να ακολουθήσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες.
Ένα παιδί στις όχθες του ποταμού Χάντσον
Ο Έντουαρντ Χόπερ υπήρξε ένα πολύ ήσυχο και εσωστρεφές παιδί, ιδιαίτερα επιφυλακτικό και μοναχικό. Η φύση του αυτή, δεν του επέτρεπε να έχεις πολλούς φίλους και προτιμούσε να αφιερώνει τον χρόνο του στα βιβλία και την ζωγραφική του. Άρχισε να σχεδιάζει κιόλας από την ηλικία των πέντε ετών.
Το περιβάλλον της μικρής του πόλης και ο ποταμός Χάντσον φαίνεται πως του ασκούσαν μια μαγνητική έλξη. Το σπίτι του στο Νιάκ βρισκόταν σε ένα λόφο με θέα στον ποταμό Χάντσον, βόρεια της Νέας Υόρκης. Εκείνη την εποχή το Νιάκ ήταν ένας κόμβος διαμετακόμισης και βιομηχανίας, γεμάτος ζωή. Υπήρχε ένας ενεργός σιδηροδρομικός σταθμός, τρεις ναυπηγικές εταιρείες κι ένα λιμάνι για ατμόπλοια. Ο νεαρός Έντουαρντ λάτρευε να περνά τις μέρες του δίπλα στο ποτάμι, παρατηρώντας και σχεδιάζοντας τα ξάρτια και απεικονίζοντας διάφορες φάσεις της κατασκευής των σκαφών.
Αυτή η πρώιμη περίοδος τεκμηριώνεται σε πολλά σχέδια σκαφών και πλοίων καθώς και σε πολλά χειροποίητα ξύλινα μοντέλα. Ως έφηβος δημιούργησε ένα σκάφος σε πλήρες μέγεθος και του άρεσε τόσο πολύ αυτή η ενασχόληση που σκεφτόταν σοβαρά να ακολουθήσει καριέρα στη ναυτική αρχιτεκτονική. Η ωριμότητα με την οποία προσέγγισε τις καλλιτεχνικές του φιλοδοξίες είχε ήδη αποκαλυφθεί μέχρι την ηλικία των 10 ετών, όταν άρχισε να υπογράφει και να χρονολογεί τα σχέδιά του.
Ένας λυπημένος εικονογράφος
Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο το 1899, ο Έντουαρντ Χόπερ ακολούθησε την πρόταση των γονιών του να παρακολουθήσει σπουδές εικονογράφησης. Έτσι, φοίτησε ένα χρόνο στο New York School of Illustration στο Μανχάταν και αργότερα συνέχισε στο New York School of Art. Το 1905, ο Χόπερ άρχισε να εργάζεται ως εικονογράφος για ένα διαφημιστικό πρακτορείο της Νέας Υόρκης. Κατά την διάρκεια αυτής της εργασίας ανακάλυψε πως δεν του άρεσε πολύ η εικονογράφηση, δεν τον γέμιζε όσο περίμενε και συνεχώς αναζητούσε την ελευθερία να ζωγραφίζει από τη φαντασία του. Εκτός από αυτόν τον περιορισμό όμως, η εικονογράφηση δεν του απέφερε πολλά έσοδα και η εξέλιξη σε αυτή τη δουλειά ήταν ιδιαίτερα αργή. Δυστυχώς, όμως, αναγκάστηκε να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα για να κερδίσει τα προς το ζην για σχεδόν είκοσι ακόμη χρόνια έως ότου απογειωθεί η καριέρα του στη ζωγραφική.
Ο Έντουαρντ Χόπερ στη μοναξιά των δρόμων
Ο Χόπερ ταξίδεψε τρείς φορές στην Ευρώπη μεταξύ του 1906 και του 1910, με δύο παρατεταμένες διαμονές στο Παρίσι. Η επιρροή των Ιμπρεσιονιστών τον οδήγησε στους δρόμους για να σχεδιάσει και να ζωγραφίσει τον «καθαρό αέρα», ή να ζωγραφίσει , όπως περιέγραψε ο ίδιος, «το γεγονός», εννοώντας την ακέραιη πραγματικότητα των δρόμων.
Αφού επέστρεψε από το τελευταίο του ταξίδι στο εξωτερικό το 1910, μετακόμισε μόνιμα στη Νέα Υόρκη και, το 1913, εγκαταστάθηκε στην πλατεία Washington, στον αριθμό 3. Αυτό θα ήταν το σπίτι και το στούντιο του για το υπόλοιπο της ζωής του. Την ίδια χρονιά πούλησε την πρώτη του ζωγραφική, Sailing (1911), για 250 δολάρια. Αν και δεν σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει, πέρασαν έντεκα ολόκληρα χρόνια μέχρι να πουλήσει τον επόμενο πίνακά του.
Η συνάντηση με την Τζόζεφιν και την επιτυχία
Το 1923, ο Χόπερ ταξίδεψε το Γκλούτσεστερ της Μασαχουσέτης. Εκεί συνάντησε την Τζόζεφιν (Josephine Nivison), την οποία είχε γνωρίσει πολλά χρόνια νωρίτερα ως φοιτητής τέχνης. Εκείνο το καλοκαίρι δούλεψε σε ακουαρέλα και η Τζόζεφιν τον ενθάρρυνε αργότερα, εκείνο το έτος, να συμμετάσχει σε μια παράσταση στο Μουσείο του Μπρούκλιν, όπου εξέθεσε έξι ακουαρέλες, συμπεριλαμβανομένου του The Mansard Roof (1923), έργο το οποίο το μουσείο αγόρασε για 100 δολάρια. Το 1924, το ζευγάρι παντρεύτηκε. Η Τζόζεφιν έγινε η μούσα, το μοντέλο και ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του Χόπερ. Την ίδια χρονιά ο ζωγράφος πραγματοποίησε μια ατομική έκθεση υδατογραφιών στη γκαλερί Frank K. M. Rehn στη Νέα Υόρκη, η οποία γκαλερί συνέχισε να τον εκπροσωπεί για το υπόλοιπο της ζωής του.
Αυτή η επιτυχία έδωσε τη δυνατότητα στον Χόπερ να σταματήσει επιτέλους να εργάζεται στον τομέα της εικονογράφησης. Κατά τα επόμενα χρόνια, το στυλ του Χόππερ ωρίμασε και πλέον τα έργα του είχαν γίνει αναγνωρίσιμα από το δικό του ιδιαίτερο ύφος. Τα έργα ήταν ως επί το πλείστον μεμονωμένες φιγούρες σε δημόσιους ή ιδιωτικούς εσωτερικούς χώρους, ηλιόλουστα τοπία, έρημοι δρόμοι και κτίρια, καθώς και διάφορες καθημερινές γωνιές των πόλεων και παραθαλάσσιες σκηνές με φάρους. Το 1930, το House by the Railroad (1925) έγινε ο πρώτος πίνακας που προσχώρησε στη μόνιμη συλλογή του νεοσύστατου Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης.
Οι αρχές της δεκαετίας του 1930 ήταν, πράγματι, μια περίοδος μεγάλης επιτυχίας για τον Χόπερ, με πωλήσεις σε μεγάλα μουσεία. Παρά την εμπορική επιτυχία του, ο Χόπερ και η σύντροφός του έζησαν έναν λιτό τρόπο ζωή, περνώντας τις ώρες τους συχνά στον κινηματογράφο, αφού στον Χόπερ άρεσαν ιδιαίτερα οι ταινίες, γι αυτό ίσως συχνά οι πίνακες του θυμίζουν φωτογραφίες κινηματογραφικών πλάνων.
Ο Χόπερ συνέχισε να είναι παραγωγικός κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εργάστηκε στον πιο γνωστό πίνακα ζωγραφικής του, Nighthawks (1942). Μέσα στη δεκαετία του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Έντουαρντ Χόπερ συνέχισε να απολαμβάνει την αναγνώριση και την επιτυχία, παρά την άφιξη του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, του ποπ και του μινιμαλισμού στην καλλιτεχνική σκηνή της Νέας Υόρκης. Ωστόσο δεν χαρακτηρίζεται παραγωγικός ζωγράφος. Συχνά δυσκολευόταν να βρει το θέμα του, να αποφασίσει ποια χρώματα θα χρησιμοποιούσε και χρειαζόταν πολύ χρόνο για να επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες της σύνθεσης μέσω πολλών μελετών.
«Οι άνθρωποι είναι τοπία μοναξιάς»
Ο Χόπερ αντλούσε τα θέματά του από δύο κύριες πηγές: Η μία συνοψίζει , τα κύρια κοινά χαρακτηριστικά της αμερικανικής ζωής και αποτυπώνεται με σκηνές σε βενζινάδικα, εστιατόρια, μοτέλ, θέατρα, σιδηρόδρομους και σκηνές δρόμου, και οι δεύτερη πηγή είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι της καθημερινής Αμερικής, και τα τοπία που συναντούν. Τα τοπία του Χόπερ εμπίπτουν σε τρεις κύριες ομάδες: καθαρά τοπία με βράχια, θάλασσα και γρασίδι, φάροι και αγροικίες, καθώς και ιστιοφόρα. Αρκετές φορές συνδύαζε αυτά τα στοιχεία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους πίνακες απεικονίζουν έντονο φως και καλό καιρό. Ο Χόπερ ζωγράφισε την πλειονότητα των καθαρών θαλασσινών τοπίων κατά την περίοδο 1916 – 1919 στο νησί Monhegan.
Η αστική αρχιτεκτονική και τα αστικά τοπία ήταν επίσης σημαντικά θέματα για τον Χόπερ. Ήταν συναρπασμένος με την αμερικανική αστική σκηνή, «η εγγενής αρχιτεκτονική μας με την φρικτή ομορφιά της {…} ενδιαφέρομαι περισσότερο για το φως του ήλιου στα κτίρια και τις φιγούρες από οποιονδήποτε άλλο συμβολισμό» έλεγε ο ίδιος. Τα περισσότερα από τα έργα ζωγραφικής του Χόπερ εστιάζονται στη λεπτή αλληλεπίδραση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους, που πραγματοποιούνται με σόλο φιγούρες, ζευγάρια ή ομάδες. Τα κύρια συναισθηματικά του θέματα είναι η μοναξιά ή μοναχικότητα, η λύπη, η πλήξη και η παραίτηση, η ακινησία, η, κατά κάποιον τρόπο, αναστολή της ζώης, η αποξένωση, η απομόνωση.
Εκφράζει τα συναισθήματα σε διάφορα περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων των γραφείων, δημόσιους χώρους, διαμερίσματα, δωμάτια ξενοδοχείων, δρόμους και μέσα μαζικής μεταφοράς. Σαν να δημιουργούσε φωτογραφίες για μια ταινία, ο Χόπερ τοποθετούσε τους χαρακτήρες του λες και είχαν συλληφθεί λίγο πριν ή αμέσως μετά την κορύφωση μιας κινηματογραφικής σκηνής. Οι μοναχικές φιγούρες του Χόπερ είναι κυρίως γυναίκες – ντυμένες, ημίγυμνες και γυμνές που συχνά διαβάζουν ή κοιτάζουν έξω από ένα παράθυρο ή στον εσωτερικό χώρο.
Τα γυμνά του Χόπερ είναι σχεδόν όλα γυναίκες. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους καλλιτέχνες που ζωγράφισαν το γυμνό της γυναίκας για να δοξάσουν τη γυναικεία μορφή και να τονίσουν τον γυναικείο ερωτισμό, τα γυμνά του Χόπερ είναι μοναχικές γυναίκες που εκτίθενται ψυχολογικά.
Ο ίδιος ο Χόπερ εξάλλου πέρασε όλη του την ζωή αναζητώντας την μοναξιά, συχνά βυθισμένος στην κατάθλιψη.
Ο Έντουαρντ Χόπερ πέθανε από φυσικά αίτια στο στούντιο του στην πλατεία Ουάσινγκτον, στη Νέα Υόρκη, στις 15 Μαΐου 1967 και ετάφη στο νεκροταφείο Oak Hill στο Νιάκ της Νέας Υόρκης, τον τόπο γέννησής του. Η σύζυγός του κληροδότησε περισσότερα από τρείς χιλιάδες έργα του στο Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης του Whitney και πέθανε δέκα μήνες αργότερα. Σημαντικοί πίνακες του Χόπερ βρίσκονται, επίσης, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, στο Κέντρο Τέχνης Des Moines και στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα μικρό ντοκιμαντέρ για τον μεγάλο Αμερικανό ζωγράφο Έντουαρντ Χόπερ, καθώς και να δείτε τον ίδιο να μιλάει για την τέχνη του. (Αγγλικοί υπότιτλοι).
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Edward Hopper – Biography and Legacy – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική σελίδα: www.theartstory.org – Τελευταία προσπέλαση 14/5/2021
Edward Hopper – Ανακτήθηκε από τη ν ηλεκτρονική σελίδα: en.wikipedia.org – Τελευταία προσπέλαση 14/5/2021
