Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (Florence Nightingale) γεννήθηκε στην Φλωρεντία (από όπου πήρε και το όνομα της) στις 12 Μαΐου του 1820. Μεγάλωσε ωστόσο στην Αγγλία, μαζί με την μεγαλύτερη αδερφή της και τους δύο ευκατάστατους, μορφωμένους γονείς της. Ο πατέρας της, απόφοιτος του πανεπιστημίου του Cambridge, φρόντισε να παραδίδει μαθήματα ελληνικών, λατινικών, γαλλικών, γερμανικών, ιταλικών, ιστορίας, φιλοσοφίας και μαθηματικών στα δύο νεαρά κορίτσια. Η κλίση της Φλόρενς στην εκπαίδευση, η οποία ήταν εμφανής από τα πρώτα χρόνια της επαφής της με τα μαθήματα, θα προμήνυε την άρνηση της να συμβιβαστεί με τις κοινωνικές επιταγές της εποχής και να αφιερωθεί στο κοινωνικό έργο που θα της παρείχε η μόρφωσή της.
Σε ηλικία 25 ετών, θα ανακοινώσει στους γονείς της την απόφαση της να μην παντρευτεί και να γίνει νοσοκόμα. Το αίτημα της αυτό, έρχεται αντιμέτωπο με τα πλάνα των γονιών της, τα οποία όχι μόνο δεν περιελάμβαναν την ενασχόληση της κόρης τους με την νοσηλευτική (καθώς θεωρούνταν επάγγελμα της εργατικής τάξης, άρα κατώτερου κύρους) αλλά και, γενικότερα, την επαγγελματική της πορεία στην εκπαίδευση.
Τα πρώτα χρόνια της δράσης της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ
Η Φλόρενς έκανε συχνά επισκέψεις σε σπίτια ασθενών στα χωριά της περιοχής της, ενώ παράλληλα ασχολούνταν με έρευνες στα νοσοκομεία που αφορούσαν την περιποίηση και την φροντίδα των ασθενών. Ο θάνατος ενός αρρώστου σε ένα πτωχοκομείο του Λονδίνου τον Δεκέμβριο του 1844 θα αποτελέσει αφορμή να γίνει βασική υποστηρίκτρια για την παροχή βελτιωμένης περίθαλψης στα θεραπευτήρια, κερδίζοντας έτσι αμέσως την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό του τότε προέδρου της Επιτροπής Νομοθεσίας για Απόρους, Charles Villiers. Aυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την άμεση εμπλοκή της στις μεταρρυθμίσεις την νομοθεσίας σχετικά με τους φτωχούς, ακόμα και πέρα από το φάσμα της ιατρικής περίθαλψης.
Μέσα στα επόμενα χρόνια, η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ θα πραγματοποιήσει ένα μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη μαζί με ένα ζευγάρι οικογενειακών φίλων, τους Charles και Selina Bracebridge. Θα επισκεφτούν πολλά νοσοκομεία σε διάφορες χώρες του κόσμου και θα κάνει πολλές γνωριμίες με έξοχους ανθρώπους, όπως την Elizabeth Blackwell, την πρώτη αναγνωρισμένη γιατρό στις Η.Π.Α. Σε ηλικία 31 ετών, θα γίνει δεκτή στο Ίδρυμα Διαμαρτυρομένων Διακονισσών του Κάιζερβερτ της Γερμανίας, όπου θα παρακολουθήσει και όλα τα μαθήματα για την εκπαίδευσή της ως αδερφή νοσοκόμα. Μετά την επιστροφή της στο Λονδίνο, αναλαμβάνει διευθύντρια στο Νοσοκομείο για Ευγενείς Γυναίκες, γνωστό ως ίδρυμα Χάρλεϊ Στριτ. Το 1853 θα διοριστεί επιθεωρήτρια του ιδρύματος για τη Φροντίδα Ασθενών Κυριών, στο Λονδίνο.
Η δράση της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου
Τον Μάρτιο του 1854 ξεσπά ο Κριμαϊκός πόλεμος και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους οι Γαλλοβρετανικές δυνάμεις αποβιβάζονται στην Κριμαία. Την ίδια περίοδο, σχεδόν όλα τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης, θα εκδώσουν δημοσιεύματα που θα αφορούν τις τραγικές συνθήκες υγιεινής και περίθαλψης που βίωναν οι ασθενείς ή τραυματισμένοι Βρετανοί στρατιώτες, σοκάροντας την κοινή γνώμη. Ήταν η περίοδος που θα διαφαινόταν η αξία της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ στην επιστήμη της Νοσηλευτικής.
Στις 5 Νοεμβρίου η Νάιτινγκεϊλ καταφθάνει στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με μια μεγάλη ομάδα νοσοκόμων, όπου θα έχει την πλήρη ευθύνη στους νοσηλευτικούς τομείς των στρατιωτικών νοσοκομείων στην Τουρκία, συμμάχου τότε των Αγγλογάλλων κατά των Ρώσων. Πάνω από 8.000 άτομα είχαν προσβληθεί από χολέρα και ελονοσία τις πρώτες εβδομάδες. Οι συνθήκες που επικρατούσαν, ωστόσο, δυσχέραιναν το έργο της, καθώς οι θάλαμοι ήταν γεμάτοι ποντίκια και ψύλλους, η διαθέσιμη ποσότητα νερού ήταν αμελητέα, καθώς ακόμα και η στάση των γιατρών ήταν εχθρική, αφού δεν επέτρεπαν στις νοσοκόμες να εισέρχονται στους θαλάμους των ασθενών.
Τελειωτικό χτύπημα στις άθλιες αυτές συνθήκες περίθαλψης αποτέλεσε η μάχη του Ίνκερμαν (5 Νοεμβρίου 1854), καθώς τα στρατιωτικά νοσοκομεία της Κωνσταντινούπολης κατακλύστηκαν από τραυματίες. Οι περισσότεροι ασθενείς βρίσκονταν στους διαδρόμους, πάνω σε ψάθες και μέσα στις ακαθαρσίες που ήταν αποτέλεσμα της έλλειψης ιματισμού και κλινών για την κάλυψη των έκτακτων νοσοκομειακών αναγκών. Η Νάιτινγκεϊλ προέβαλλε τότε το βασικό αίτημα να αγοραστούν 200 βούρτσες καθαρισμού, ενώ στη συνέχεια ασχολήθηκε με το πλύσιμο των ρούχων των ασθενών έξω από το νοσοκομείο. Μέχρι τα τέλη του χρόνου, είχε βοηθήσει σημαντικά το νοσοκομείο, αναλαμβάνοντας κυρίως τον ανεφοδιασμό του.
Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ περιποιούνταν προσωπικά όλους τους ασθενείς και τους παρείχε συστηματικά οτιδήποτε θα μπορούσαν να χρειαστούν. Δεν υπήρξε σχεδόν κανένας στρατιώτης που να μην είχε φροντίσει, καθώς περνούσε τις περισσότερες ώρες της ημέρα της στους θαλάμους των ασθενών. Συνήθιζε ακόμα να κάνει επισκέψεις στους θαλάμους και το βράδυ, προκειμένου να παρακολουθήσει την πορεία της υγείας τους, να παρηγορήσει ή να δώσει συμβουλές στους τραυματισμένους, αποκτώντας έτσι το προσωνύμιο «Η Κυρία με τη Λάμπα».
Στις 16 Μαρτίου 1856 θα διοριστεί επιθεωρήτρια του τομέα αδελφών νοσοκόμων όλων των στρατιωτικών νοσοκομείων. Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, μέσα από την ανιδιοτελή προσφορά της, κατάφερε να εκτιμήσει τις ανάγκες των Άγγλων στρατιωτών, να τους παρέχει αξιοπρεπή νοσηλευτική περίθαλψη παρά τις άθλιες συνθήκες και τελικά να μειώσει τα ποσοστά θνησιμότητας από 42.2% σε μόλις 2.2%! Η προσφορά της θεωρήθηκε ανεκτίμητη.
Η πορεία της μετά τον πόλεμο
Μετά την λήξη του πολέμου, στις 7 Αυγούστου 1856, η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ θα επιστρέψει στην πατρίδα της, την Αγγλία, που θεωρούνταν ήδη εθνική ηρωίδα, αρνούμενη ωστόσο την επίσημη μεταφορά της στην χώρα ή οποιαδήποτε άλλη δημόσια υποδοχή. Αποφασισμένη και χωρίς να χάσει χρόνο, θα ξεκινήσει να γράφει βιβλία και φυλλάδια, ζητώντας από το κράτος, στα πλαίσια της εκστρατείας, μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση της νοσηλείας στα στρατιωτικά νοσοκομεία και γενικά της περίθαλψης και της διατροφής των Βρετανών στρατιωτών. Οι προτάσεις της θα αντιμετωπίζονταν με κατανόηση για την πιθανή εφαρμογή τους, χωρίς όμως ιδιαίτερο ενθουσιασμό, γεγονός που θα προκαλούσε δυσκολίες.
Οι δυσκολίες όμως αυτές αντιμετωπίστηκαν τελικά μετά την συνάντηση της Φλόρενς με την Βασίλισσα Βικτώρια, η οποία όχι μόνο άκουσε όλες τις προτάσεις της για την βελτίωση των παροχών υγείας, αλλά και συγκρότησε την Βασιλική Επιτροπή Υγείας, στην οποία η Νάιτινγκεϊλ διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο με την σύνταξη της έκθεσης «Σημειώσεις πάνω σε θέματα που επηρεάζουν την υγεία, την αποδοτικότητα και τη διοίκηση των νοσοκομείων του βρετανικού στρατού». Η πιο άμεση συνέπεια της συγκρότησης της επιτροπής, ήταν η ίδρυση, το 1857, της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής.
Παράλληλα, έχοντας την εμπειρία του Κριμαϊκού πολέμου, θα εστιάσει στην ανάγκη εκπαίδευσης νεαρών γυναικών στην επιστήμη της νοσηλευτικής, προκειμένου αυτές να αποτελέσουν τα πρώτα στελέχη την αναδιοργάνωσης των νοσοκομείων. Για τον σκοπό αυτό, η Νάιτινγκεϊλ θα χρησιμοποιήσει το χρηματικό ποσό των 44.000 χρυσών λιρών, το οποίο προέρχονταν από ευγνώμονες συμπατριώτες της για την εφαρμογή του σχεδίου της, και τελικά το 1860 θα χρηματοδοτήσει την ίδρυση της πρώτης σχολής Νοσοκόμων στο Βασιλικό Νοσοκομείο του Άγιου Θωμά, στο Λονδίνο.
Εκείνη την περίοδο, θα επισημάνει στις νεαρές σπουδάστριες, πως η εκπαίδευση είναι μια σημαντική βάση, αλλά όχι το παν, καθώς η επιστήμη την Νοσηλευτικής απαιτεί «ηρωικές αρετές» όπως υπομονή, αίσθηση καθήκοντος, ευγένεια, αγάπη καθώς, όπως θα τονίσει και η ίδια, η εκπαίδευση, χωρίς όλες αυτές τις αρετές και τον μόχθο της καθημερινής εργασίας, είναι ένα «κομμάτι κρέας χωρίς αλάτι». Επιπρόσθετα, θα επικεντρωθεί στην διδασκαλία της εξατομικευμένης φροντίδας του αρρώστου και στην σημασία της προσωπικής και επαγγελματικής ακεραιότητας των νοσηλευτριών, καθώς επίσης και στην ανάγκη της συμμετοχής και ενεργοποίησης τους στην αντιμετώπιση και την επίλυση κάθε είδους υγειονομικού προβλήματος.
Όπως ήταν λογικό, οι απόφοιτες της σχολής έγιναν περιζήτητες σε κάθε χώρα του κόσμου, από την Ευρώπη μέχρι την Αμερική και τον Καναδά, καθιερώνοντας έτσι την Νοσηλευτική ως ένα από τα πρώτα επαγγέλματα που ασχολήθηκαν οι γυναίκες. Αναλογικά, μέσα σε δεκαπέντε χρόνια, κάθε νοσοκομείο της Αγγλίας είχε τουλάχιστον μια νοσηλεύτρια τύπου Νάιτινγκεϊλ. Σε κάθε κοπέλα που αποφοιτούσε και αναλάμβανε την καινούργια της υπηρεσία, η Φλόρενς έλεγε: «Θυμήσου πάντα ότι όπου βρίσκεσαι ο κόσμος θα παρακολουθεί και θα λεπτολογεί ό,τι κάνεις, όχι μόνο σαν νοσηλεύτρια, αλλά και σαν γυναίκα. Να προσπαθείς κάθε σου λέξη, κάθε σου πράξη να είναι στο ύψος της αποστολής σου, στο ύψος της γυναικείας σου μορφής».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ
Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ άφησε πίσω της ένα σπουδαίο έργο- θεμέλιο της εκπαίδευσης στην επιστήμη της Νοσηλευτικής. Το 1859 εκδίδεται ένα από τα πιο σημαντικά έργα-εγχειρίδια της με τίτλο «Σημειώσεις Νοσηλευτικής: Τι είναι και τι δεν είναι;», το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία και επανεκδόθηκε σε βελτιωμένη, μεταφρασμένη έκδοση σε όλες τις Ευρωπαϊκές γλώσσες, το 1860. Το έργο της θεωρήθηκε «η αρχή μιας νέας εποχής στην ιστορία της νοσηλευτικής».
Από το 1857 ζούσε μόνιμα στο Λονδίνο, περνώντας τον περισσότερο χρόνο στο σπίτι της, καθώς έπασχε από κατάθλιψη. Ακόμα και με τα σοβαρά προβλήματα υγείας της, εξακολουθούσε όχι μόνο να δέχεται στο σπίτι της ασθενείς κάθε κοινωνικής τάξης, αλλά και να ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη με τις δημοσιευμένες προτάσεις της για την βελτίωση της νοσηλείας. Παράλληλα, η όραση της εξασθενεί σταδιακά, ώσπου το 1901 θα τυφλωθεί εντελώς και το 1907 θα γίνει η πρώτη γυναίκα παγκοσμίως που θα τιμηθεί με το «Παράσημο της Αξίας» (Οrder of Merit).
Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ πέθανε στο Λονδίνο, στις 13 Αυγούστου 1910, σε ηλικία 90 χρονών στον ύπνο της, από βαθιά γεράματα. Η ευγενής, γενναία, γεμάτη ενέργεια και αποφασιστικότητα προσωπικότητα της, κατάφερε να αναδείξει, ακόμα και μέσα σε δυσμενείς συνθήκες, ένα ιδιαίτερα σημαντικό, κοινωνικό επάγγελμα, σημαδεύοντας για πάντα την πορεία και εξέλιξή του.
Η ημέρα της γέννησης της έχει οριστεί ως η παγκόσμια ημέρα των Αδελφών Νοσοκόμων.
Ακολουθεί βίντεο με την δράση της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ.
Πηγές
Florence Nightingale, ανακτήθηκε από http://atlaswikigr.wikifoundry.com/page/Florence+Nightingale, τελευταία πρόσβαση 11/8/19
Florence, ανακτήθηκε από http://www.teiath.gr/userfiles/nursing_a/documents/florence.pdf, τελευταία πρόσβαση 11/8/19
Φλόρενς Νάιτινγκειλ, ανακτήθηκε από https://www.sansimera.gr/biographies/1350, τελευταία πρόσβαση 11/8/19
